عربستان برای فرار از «خاشقچی» چه امتیازی حاضر است بدهد؟

العالم- عربستان سعودی 

«عبد الباری عطوان»، سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» در بخش «سخن سردبیر» این روزنامه یادداشتی درباره وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ضعیف عربستان در سایه بحران‌‌های متعددی که با آن مواجه شده است، منتشر کرد و از چرخش مواضع مقامات سعودی برای برون رفت از مشکلاتش سخن گفت.

در عنوان این یادداشت آمده است: «ایران و ترکیه بزرگ‌ترین برندگان جنایت ترور خاشقچی شدند... راهبرد آمریکا در خاورمیانه با افتی روبرو شده که کاستن از خسارات آن دشوار است...آیا آتش بس در یمن و دعوت از امیر قطر برای حضور در اجلاس سران شورای همکاری خلیج (فارس) در ریاض سرآغاز تغییر ریشه‌ای عربستان است؟».

نویسنده پاسخ داد: یک ماه و نیم پس از ترور جمال خاشقچی روزنامه‌نگار سعودی و تکه‌تکه و سپس ذوب شدن جسد وی در کنسولگری کشورش در استانبول، از نظر اینکه بخواهیم بگوییم چه طرفی از این اتفاق سود برده و چه طرفی زیان دیده می‌توان گفت که دو رقیب منطقه‌ای عربستان سعودی، یعنی ایران و ترکیه، بزرگ‌ترین برنده آن هستند؛ و در شرایطی که شاهزاده محمد بن سلمان متهم به ایستادن در پشت این پرونده جنایی است، راهبرد آمریکا در خاورمیانه، بزرگ‌ترین بازنده این قضیه است.

به باور عطوان، مساله قابل توجه اینکه ایرانی که قرار بود هدف نهایی این راهبرد آمریکا باشد، راهبردی که با اعمال تحریم گرسنگی به ایران می‌خواهد مقدمه انقلابی داخلی یا حمله آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی به آنجا را فراهم کند تا نظام جمهوری اسلامی ر اتغییر دهند، اما از زمان آغاز قضیه خاشقچی، ایران سکوت اختیار کرد تا جایی که این سکوت مورد تحسین برخی نویسندگان سعودی قرار گرفت.

وی افزود: ترور خاشقچی و جزئیات دردناک آن درست زمانی اتفاق افتاد که دولت ترامپ به دنبال تشکیل ائتلافی عربی سنی به رهبری عربستان و با عضویت شش کشور عربی حاشیه خلیج (فارس) و مصر و اردن بود و تنها سه روز قبل از آغاز تحریم‌ها علیه ایران اتفاق افتاد که منجر شد این گام راهبردی آمریکا در نطفه خفه شود.

نویسنده تصریح کرد: در حال حاضر وضعیت عربستان در سطح بین المللی و منطقه ای به طور بی سابقه‌ای ضعیف است که این موضوع  در موافقت سریع آن با پذیرش آتش‌بس و توقف جنگ در الحدیده یمن نمود داشت و اینکه عربستان در پاسخ به فشارهای آشکار آمریکا و مطابق با شروطی که در شرایط عادی و قبل از ترور خاشقچی به هیچ وجه  حاضر به پذیرش آن نبود، از تلاش‌های جامعه بین الملل برای احیای مجدد فرآیند سیاسی به منظور دستیابی به راه حل بحران یمن حمایت کرد.

وی افزود: مساله‌ای مهم‌تر از پایان دادن به جنگ یمن این است که احتمالا مقامات عربستان همچنین تحت فشار آمریکا مجبور شوند به تحریم قطر پایان دهند، دشمن منطقه‌ای ریاض که در اول لیست دشمنان آن و بالاتر از ایران قرار دارد.

نویسنده تصریح کرد: بعید نیست که امتیازدهی سلطان نشین عمان از حق خود در میزبانی اجلاس ماه آتی سران شورای همکاری خلیج فارس به نفع ریاض طبق یک هماهنگی قبلی صورت گرفته تا فضای آشتی بین قطر و عربستان فراهم کند؛ چون شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر دعوتی رسمی از سوی عربستان برای حضور در اجلاس سران عرب دریافت کرده و بر حضور خود در این اجلاس تاکید کرده است، بخصوص که منابع متعددی از کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) خبر دادند کویت بار دیگر میانجیگری خود را بین قطر و عربستان از سر گرفته است.

عطوان تاکید کرد: عربستانی که از بحران‌های فعلی خود خسته شده است (ترور خاشقچی، جنگ یمن، تحریم قطرو مهار نفوذ ایران) قادر به رهبری ائتلاف عربی-سنی ومقابله با ایران و نفوذ سیاسی و نظامی آن در منطقه (عراق، سوریه، فلسطین و لبنان) حداقل در آینده قابل پیش بینی نیست.

رای الیوم آورده است: در مقابل ایرانی‌ها، حمله سیاسی و اقتصادی آمریکا و اسرائیل را تاکنون با هوشمندی قابل توجهی مدیریت کردند که این موضوع در ایجاد ائتلاف راهبردی ضد ناتوی عربی-سنی نمود داشت، ائتلافی که شامل چین، روسیه، هند،ترکیه علاوه بر کره شمالی و تا اندازه ای اروپاست و تحریم‌های آمریکا را در ایجاد جبهه داخلی یکپارچه‌ای از دو جریان اصلاح طلب و اصولگرا برای دفاع از میهن خود  و نه تنها نظام جمهوری اسلامی به کار گرفتند.

این روزنامه افزود: پمپاژ نفت ایران با قدرت به بازارهای طبیعی خود در چین، هند، ترکیه، ژاپن و اروپا ادامه دارد و سازمان اوپک هم برنامه دارد که تولید خود را قریب به 500 هزار بشکه در روز کاهش دهد تا قیمت بالای نفت حفظ شود، موضوعی که کاملا با همه خواسته‌های ترامپ در پایین آمدن قیمت نفت به منظور ادامه رشد اقتصاد کشورش و به طور کلی غربی‌ها در تعارض است.

عطوان گفت: بحران حل نشده عربستان سعودی مربوط به روابط پرتنش آن با شریک اصلیش در جنگ یمن، جبهه تحریم قطر و جنگ علیه ایران، یعنی امارات عربی متحده است و سه منبع عربی هم طی هفته‌های اخیر وخامت این رابطه بحرانی را تایید کردند، چون حالا دیگر عربستان متوجه شده  که خود را درگیر دو بحران کرد که نخست وحدت ارضی این کشور را و دوم وجهه بین المللی آن را تهدید می‌کند، علاوه بر  اینکه در وهله سوم، هزینه‌های سنگین مالی و نظامی بر آن تحمیل کرد و این دو بحران، جنگ یمن و ترور خاشقچی است.

نویسنده ادامه داد: در خصوص ترور خاشقچی، دولت ترکیه با درز غیرمنتظره اطلاعاتی محرمانه علیه امارات این کشور و محمد دحلان، مشاور شیخ محمد بن زاید را به دست داشتن در این جنایت متهم کرد و گفت که تیمی از کارشناسان اماراتی ر ا از بیروت به استانبول فرستاده تا اسناد و مدارک ترور خاشقچی را مخفی کنند؛ این اطلاعات را روزنامه «ینی شفق» ترکیه که بسیار به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نزدیک است منتشر کرد که درستی بسیاری از اطلاعات محرمانه‌ای که توسط این روزنامه درباره خاشقچی منتشر شده، ثابت شده است.

روزنامه «نیویورک تایمز» که برای نخستین بار در تاریخ خود با رقیب خود «واشنگتن پست »در دشمنی با عربستان متحد شدند و شاهزاده بن سلمان را متهم می‌کنند که دستور قتل خاشقچی را صادر کرده است، در پایان تحلیلی که سه روز قبل درباره عربستان منتشر کرد گفت: پس از انتشار جزئیات وحشتناک قتل خاشقچی، عربستان در دید بیشتر ملت‌های عرب خطرناک‌تر از ایران است و بسیاری از روزنامه‌های عربی بخصوص در کشورهای اتحادیه مغرب عربی با انتشار درخواست‌ها و مقاله‌هایی خواهان تحریم حج و سفر به حرمین شریفین هستند.

رای الیوم نوشت: ما تصور نمی‌کنیم مساله ترور خاشقچی و پیامدهای سیاسی و رسانه ای آن از صدر اخبار و عناوین روزنامه های اصلی دنیا پایین رود، کما اینکه ما قطعا مطمئنیم که به راه افتادن کمپین‌هایی در درخواست از گردشگران سعودی برای تحریم ترکیه یا تشدید حملات علیه منتقدان عربستان و سیاست‌های آن در شبکه های اجتماعی تاثیرگذار نیست؛ چون از دید ما راه حل بحران‌های عربستان در تجدید نظر این کشور در همه سیاست‌هایی است که این کشور را به وضعیت ناخوشایندی کنونی رسانده است، از جنایت معامله قرن برای نابودی مساله فلسطین تا قتل خاشقچی و شیوه آشفته برخورد با پیامدهای آن یا ورود به جنگ یمن تا احضار تحقیر آمیز سعد الحریری و افزایش موج عادی سازی محرمانه با اسرائیل و دشمنی جامعه عربی و فلسطینی از عربستان را به همراه داشت.

این روزنامه در پایان آورده است: ما شک نداریم که در داخل خاندان حاکم سعودی یا بیرون آن افراد دوراندیش، خردمند و با تجربه‌ای هستند که می‌توانند در این تجدیدنظرهای مطلوب به شیوه ای علمی و کارآمد ورود کنند، البته اگر تصمیم به کمک گرفتن از آنها شود، چون به حاشیه راندن آنها یکی از دلایل اصلی همین وخامت بحران‌های عربستان و رسیدن این کشور به وضعیت کنونی است.

فارس