العالم- سوریه
وضعیت جبهه النصره در ادلب و اطراف آن تاحدودی روشن شده است، گروه تازه تاسیسی به نام ارتش شام که از سوی آنکارا حمایت می شود، تحت عنوان دولت نجات وابسته به جبهه النصره، با سیطره بر ادلب و اطراف آن کنترل امور را در این مناطق به دست گرفته است، گمانه زنی ها و پیش بینی های متعددی درخصوص تحولات مربوط به جبهه النصره و ارتباط آن با ادلب وجود دارد، به ویژه آنکه جبهه النصره غربال شده و شماری از مخالفان ترکیه در داخل این گروه تروریستی کنار گذاشته شدند، "ابوالیقظان المصری" از فرماندهان النصره یکی از مهمترین اشخاصی بود که پس از غربالگری های اخیر کنار گذاشته شد.
در همین حال، از یک سو مسکو به عنوان یک بازیگر مطرح و مهم در تحولات سوریه به نظر نمی رسد که از تحولات اخیر ادلب، گسترش النصره در این منطقه و همچنین میزان پایبندی ترکیه به توافق سوچی، رضایت داشته باشد و ازسوی دیگر این امکان وجود دارد که تحت کنترل درآوردن النصره مقدمه ای باشد برای ازبین بردن آن و یا اهلی کردن این گروه تروریستی.
دیدگاه ترکیه درخصوص ادلب موضوعی بود که در آخرین مذاکرات سوریه در سوچی مطرح شد، در همین راستا پنجشنبه هفته گذشته نیز شماری از مقامات روسی و ترکی از سوی وزارت خارجه و ستاد مشترک دو کشور در مسکو بر سر یک میز نشسته و درخصوص تحولات اخیر سوریه و به ویژه ادلب و میزان پایبندی به توافق سوچی که در سپتامبر سال 2018 میان رؤسای جمهوری دو کشور منعقد شد، به بحث و رایزنی پرداختند، در واقع نشست مذکور در مسکو به عنوان نشست مقدماتی برای برگزاری سومین نشست سوچی است که با حضور رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه برگزار خواهد شد.
در همین حال، بر اساس پیش نویس توافق نامه ای که پیشتر میان ترکیه و روسیه درخصوص ادلب به امضا رسیده بود، ترکیه موظف است که پرونده گروه های تروریستی را در این منطقه حل و فصل کرده و منطقه خالی از سلاح را در مناطق تحت سیطره گروه های تروریستی ایجاد شود، با این وجود تا به این لحظه این توافقنامه دستاوردی نداشته است و همین امر منجر به آن شده است که مقامات کرملین به مناسبت های مختلف درخصوص وضعیت ادلب اظهار نگرانی کنند و این نگرانی تا بدان جا پیش رفت که رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه ادلب و اطراف آن را به عنوان لانه تروریست ها توصیف کرده و تاکید کرد که سوری ها باید این تجمع را از بین ببرند.
افزون بر این، حضور گروه تروریستی جبهه النصره (یا هیئت تحریر الشام) در استان ادلب به هیچ وجه در توافقنامه میان آنکارا و مسکو گنجانده نشده بود و در حالی که ترکیه در حال ارسال تسلیحات نظامی به مناطق مرزی نزدیک به ادلب بود، گروه تروریستی جبهه النصره توانست سیطره خود بر استان ادلب و حومه حلب و حماه را گسترش دهد و در سایه وضعیت امنیتی و اقتصادی رو به سقوط و وخیم، شاخه اداری خود با عنوان "دولت نجات" را در این مناطق مستقر کند.
ترکیه نیز در این شرایط تاکید کرد که از "موضع قاطع" خود در خصوص حفظ وضعیت موجود در ادلب، اجرای نقشه راه در منبج به شکل فوری و اجرای توافق های صورت گرفته درخصوص شرق فرات عدول نخواهد کرد و بر آن تاکید دارد، بر این اساس می توان گفت که آنکارا سیاست رسمی خود در سوریه را بر سه محور ادلب، منبج و شرق فرات متمرکز کرده است.
در ژوئن سال 2018 واشنگتن و آنکارا بر سر یک نقشه راه مشخصی در خصوص منبج (از توابع استان حلب در سوریه) به توافق رسیدند، این نقشه راه بر خروج شبه نظامیان کرد تحت حمایت آمریکا با عنوان " گردان های حمایت مردم" از شهر منبج و اطراف آن تاکید دارد، ترکیه این شبه نظامیان کرد را تروریست می نامد.
بر هیچ کس پوشیده نیست که مسکو ضمن مراقبت، شک و تردید هایی نیز درخصوص قصد آمریکا مبنی بر این خروج دارد و می توان گفت که تاکنون روسیه نگرانی های ترکیه در سوریه را به خوبی درک کرده است اما سوال اصلی اینجاست که آیا این درک روسیه از نگرانی های ترکیه در زمان تقابل منافع نیز برقرار خواهد بود و زمانی که پایبندی ترکیه به توافقات دوجانبه پیشین مبنی بر خروج تروریست های النصره از ادلب، برای مسکو اولویت پیدا کند نیز روسیه می تواند همچنان صبور باشد یا نه؟
در واقع اولویت روسیه برای حل و فصل بحران کنونی سوریه، اتخاذ راهکار سیاسی است که تشکیل کمیته قانون اساسی یکی از مقدمات آن است.
تهران نیز به عنوان یکی از اعضای نشست آستانه از حامیان اتخاذ راه حل سوری- سوری در راستای حفظ وحدت اراضی و حاکمیت ملی سوریه است و بر پایبندی آنکارا بر توافقات صورت گرفته تاکید دارد.
محمود غریب