العالم - گوناگون
زبان مادری واژه ای است که ابتدا هر فردی را به سمت زبانی که مادر شخص به آن سخن میگویید سوق می دهد؛ این گفته را هم می توان درست تلقی کرد هم غلط!
پس زبان مادری چیست؟
بر اساس تعاریف روانشناسی زبان مادری کودک زبانی است که مادر در دوران حاملگی به آن زبان سخن می گویید و می توان آن را اولین آوای شنیده شده توسط کودک نامید؛ بنابر این به هنگام تولد، کودک با شنیدن صدای مادر گریستن را متوقف می کند چون آن آوا را درک می کند و برایش آشنا است.
این سوال ایجاد می شود که تکلیف زبان مادری کودکانی که در محیطی چند زبانه زندگی می کنند یا والدین آنها دو زبانه هستند چیست؟
مغز انسان پیچیدگی ها و توانایی های متعددی دارد که قدرت تکلم و یادگیری زبان یکی از آنها است؛ طبق تحقیقات دانشمندان کودکانی که از ابتدای تولد با چند زبان مختلف مواجه میشوند (برای مثال کودکانی که پس از مهاجرت والدین در کشوری با زبان متفاوت متولد می شوند) توانایی یادگیری چند زبان را دارند و آن دو یا چند زبان در مغز آنها مانند هم عمل می کند و نمی توان هیچ کدام را زبان اول نامید ؛اما اگر این کودکان از محیط یکی از زبان ها دور شوند ممکن است آنرا فراموش کنند.
محققان بر این باورند که یادگیری زبان دوم یا سوم در انسان ها به شدت تحت تاثیر چگونگی درک آنها از زبان مادری و توانایی تحلیل زبان مادریشان است؛ بنابر این می توان زبان مادری را ریشه ی یادگیری دیگر زبان ها یا همان مادر زبان ها نامید.
در بسیاری از کشور ها مانند ایران تنوع قومیتی بسیاری وجود دارد و همین موضوع باعث زیبا شدن فرهنگ این کشور ها می شود؛ این تنوع در زبان مادری هم آشکار است در کشور ایران حدود 69 گویش و زبان رواج دارد که فارسی، آذری، عربی، کردی، گیلکی، مازنی، لری و… نمونه هایی از آنها است؛ که هر کدام فرهنگ و هنر گروهی از مردم ایران را به نمایش می گذارد؛ در واقع از بین رفتن هر کدام از این زبان ها از بین رفتن گوشه ای از فرهنگ و تاریخ ایران است همانطور که به گفته ی میلان کوندرا (نویسنده ی اهل چک): نخستین گام برای از میان برداشتن یک ملت، پاک کردن حافظه ی آن است، باید کتاب هایش را، فرهنگش را و زبانش را از بین برد.
حدود 6 هزار زبان در جهان وجود دارد که 96% این زبان ها بین 4% مردم جهان رواج دارد بنابر این بسیاری از آنها در معرض نابودی است؛ این موضوع و جنبشی که در سال 1952 در پاکستان شرقی روی داد (در آن دوره دانشجویان دانشگاه های مختلف شهر داکا پایتخت کنونی بنگلادش که هنوز مستقل نشده بود در سطح شهر تظاهراتی مسالمت آمیز در جهت ملی کردن زبان بنگالی پس از اردو در پاکستان ترتیب دادند که با تیر اندازی پلیس عده ای از آنها کشته شدند؛ بنگلادش پس از استقلال درخواستی را برای رسیدگی به زبان مادری به سازمان یونسکو فرستاد و روز 21 فوریه به عنوان روز جهانی زبان مادری انتخاب شد و برنامه های بسیاری در ارتباط با این روز برگزار می گردد.
زبان مادری زبانی است که هر انسانی قدرت تکلم را با آن آموخته و حتی لالایی های مادرش را هم با آن زبان به خاطر دارد، آسیب های مغزی شدید هم در آخرین مرحله نمیتوانند باعث فراموشی زبان مادری شوند بنابر این هر انسانی باید برای جلوگیری از نابودی زبان مادریش تلاش کند زیرا که این یکی از بزرگترین هدایایی است که انسان ها به هنگام تولد با خود به همراه دارند.