العالم _ ایران / سیاسی
«حسین جابری‌انصاری» دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی و مذاکره کننده ارشد ایران در روند صلح آستانه و همچنین یمن در گفتگویی با سالنامه روزنامه اعتماد درباره مذاکرات ایران و چهار کشور اروپایی در خصوص یمن، مذاکرات استکهلم، سیاست‌های منطقه‌ای ایران و ... پاسخ داد.
جابری‌انصاری در خصوص انتقادهای مطرح شده در داخل درباره فعالیت‌های منطقه ایران به ویژه در سوریه و یمن با بیان اینکه برای کشوری در اندازه‌ها و ظرفیت‌های تاریخی و فعلی ایران، سیاست خارجی فعال به ویژه ناظر به منطقه پیرامون خودش یک امر بدیهی و ضروری است و یک انتخاب نیست، ادامه داد:اینکه بخش‌هایی از افکار عمومی نسبت به بخشی از سیاست‌های داخلی یا خارجی کشور انتقاد داشته باشند یا اینکه اعتراضاتی را مطرح کنند، ویژه ایران نیست.
وی با بیان اینکه سازوکار اتخاذ سیاست‌های ملی در همه دموکراسی‌ها، در انتخابات و نه در روزنامه‌ها، رسانه‌های گروهی و تجمعات مردمی تعیین می‌شود، عنوان کرد: زیرا اگر اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات کشورها بر اساس آنچه در رسانه‌های عمومی و یا محافل سیاسی یا علمی یا در تجمعات مردمی اعلام می‌شود، مبنا قرار گیرد، هیچ سیاستی در هیچ نقطه‌ای از دنیا از قابلیت طراحی، اجرا و تداوم را نخواهد داشت.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی اضافه کرد: در فاصله بین یک انتخابات تا انتخابات بعدی دائما در سازوکارهای مردمی، رسانه‌ای، علمی و پژوهشی نظرات متفاوت مطرح می‌شود و دولت‌ها و کارگزاران به ویژه سیاست خارجی موظف هستند که به عنوان جزئی از واقعیت و نظرات مردم و گروه‌های نخبه جامعه به آن توجه داشته باشند. نه اینکه آنچه شعار داده یا نوشته می‌شود، آن را اجرا کنند یا اینکه الزاما بر اساس آن دستورالعمل‌ها، یعنی در واقع بر اساس آن شعارها و نوشته‌ها آن را نوعی دستورالعمل تلقی کنند، چون چنین دستورالعملی در رسانه یا خیابان صادر نمی‌شود.
جابری‌انصاری در پاسخ به سؤال دیگری درباره وضعیت معیشتی مردم و اینکه یکی از دلایل پررنگ شدن این اعتراضات نیز این وضعیت اقتصادی است، بیان کرد: اعلام نظرات یک امر طبیعی است و نباید برخورد غیرطبیعی با آن شود. در ایران مقداری مسائل خاص موجب تشدید وضعیت یا طرح این اعتراض‌ها شده است. بخشی از موضوع این است که ما به موازات یک سیاست خارجی فعال و گاهی هم قبل از آن باید یک سیاست کارآمد همه جانبه داخلی به ویژه در زمینه‌های اقتصادی داشته باشیم؛ سیاستی که نیازهای جامعه ما را برآورده کند.
وی اضافه کرد: اولین انتظار توده‌ها و افکار عمومی از همه دولت‌ها، تامین نیازهای اولیه زندگی آنهاست. تحریم‌های متوالی و پیچیدگی‌های سیاسی که سیاست ما با آن در چند دهه گذشته مواجه بوده و تلاش فشرده، حساب شده، هدفمند و مدیریت شده قدرت‌های جهانی که خودشان را ذی ضرر تحولات ایران می‌دانستند، نابسامانی‌هایی را به ویژه در حوزه‌های اقتصادی ایجاد کرده است.
*سیاست خارجی فعال، برای کشوری در اندازه ایران یک الزام است، نه انتخاب
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی گفت: از یک طرف اعمال یک سیاست خارجی فعال منطقه برای هر کشوری در اندازه ایران یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است. دوم اینکه اعتراض یا انتقاد بخش‌هایی از جامعه در بین توده‌های عادی یا در بین نخبگان نسبت به اجزایی از سیاست خارجی یا سیاست‌های داخلی یک امر طبیعی و بدیهی است. اما سازوکار اتخاذ سیاست‌ها از صندوق رای در می‌آید. نکته سوم اینکه شرایط ویژه ایران در دوران انقلاب اسلامی به دلیل اعمال مستمر چند دهه انواع تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی از سوی قدرت‌های بین‌المللی علیه ایران از یک سو و برخی سوء مدیریت‌ها از سوی دیگر در داخل کشور نابسامانی‌هایی را به ویژه در حوزه اقتصادی ایجاد کرده که یک مقدار این کنش انتقادی اعتراضی طبیعی را به امر تشدید یافته‌ای تبدیل کرده که مقداری بازتاب و بازخوردهای آن را وسیع‌تر کرده است.
به گفته وی این هم نیازمند این است که با اعمال مدیریت‌های صحیح با توجه به تحولات اجتماعی، با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه درست مبتنی بر عقلانیت و منافع ملی کشور مجموعه سیاست‌های خارجی اتخاذ و اعمال شود که نیازهای بدیهی و اولیه جامعه به ویژه در حوزه اقتصادی تامین و این حالت تشدید یافته به حالت عادی خود برگردد.
*جنگ یمن دچار بن‌بست محتوایی و معنایی شده
جابری‌انصاری درباره نخستین توافق رسمی در خصوص یمن در سوئد و اینکه گفته شد نقش ایران در به پای میز مذاکره کشاندن حوثی‌ها بسیار پررنگ بوده و اینکه عربستان بدون دستاوردی خاص از جنگ 4 ساله به استکهلم آمد و توافق را پذیرفت و در پاسخ به این سؤال که پرونده قتل خاشقچی و فشار افکار عمومی تا چه اندازه در پای میز مذاکره نشستن عربستان مؤثر بوده؟ خاطرنشان کرد: جنگ یمن طولانی شده و تمام جداول زمانبندی آنهایی که جنگ را آغاز کردند، نقض شده است.
وی اضافه کرد:در ابتدا می‌خواستند در مدت چند هفته و چند ماه به اهداف خود در یمن برسند و بعد از آن دائما زمان‌ها را تمدید کردند. با گذشت 4 سال از این جنگ ظالمانه و تحمیلی علیه یمن، اهداف آغاز کننده جنگ جز در زمینه تحمیل ویرانی، تخریب گسترده و کشتار وسیع، تامین نشده است. اگر بشود اینها را هدف جنگ اعلام کرد باید گفت که تامین شده‌اند؛ اما معمولا اینها هدف نیستند.
این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه جنگ‌ها برای اهداف سیاسی رخ می‌دهد والا تخریب، هنر نیست، خاطرنشان کرد: تخریب برای این است که در مسیر یک هدف سیاسی قرار بگیرد، ولی این اتفاق در یمن نیفتاده است.
وی با ذکر این نکته که جنگ یمن دچار بن‌بست محتوایی و معنایی شده است، اظهار داشت:این واقعیت در دینامیسم‌های مرتبط با جنگ یمن در منطقه و در سطح بین‌المللی مؤثر است.
به گزارش فارس، جابری‌انصاری ادامه داد: از طرف دیگر این موضوع با مسائل داخلی شروع کنندگان جنگ به ویژه در عربستان، در هم تنیده است. موضوعی که پروسه انتقال، جانشینی و انتقال از نسل اول فرزندان ملک عبدالعزیز به نسل بعدی یعنی نوادگان در سعودی است.
*درباره نقش ایران در یمن هم بزرگ‌نمایی شده/جنگ یمن، جنگ هزینه‌دار فرسایشی شده
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی با یادآوری این نکته که درباره نقش ایران در یمن هم بزرگ‌نمایی شده و این در هم تنیدگی هدف داخلی و خارجی کار را برای سعودی سخت کرده، بیان کرد:محمد بن سلمان دنبال این بود که با پیروزی برق‌آسا در جنگ یمن خود را به عنوان نماد کشتیبان و نماد تحول، تغییر و قدرت در عربستان و منطقه، مطرح کند.
جابری‌انصاری اضافه کرد: این موضوع در حال حاضر کارکرد معکوس پیدا کرده است، به این معنا که جنگ یمن یک جنگ هزینه‌دار فرسایشی شده که به لحاظ اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی هزینه‌های بسیار زیادی را بر عربستان تحمیل کرد.
به گفته وی برای عربستان ملک‌سلمان و محمد بن‌سلمان تصمیم‌گیری درباره پایان جنگ در حالی که هیچ یک از اهداف بزرگ اعلامیه سیاسی محقق نشده، سخت است و نتیجه این وضعیتی است که در یمن ایجاد شده است.
این دیپلمات ارشد با بیان اینکه مجموعه این شرایط در تمهید مذاکرات استکهلم بسیار مؤثر بود، یادآور شد: اما یک ضربه زننده نهایی و کاتالیزور نیز وجود داشت که موضوع قتل خاشقچی و تبعات این پرونده برای عربستان سعودی بود. موج رسانه‌ای که با مدیریت هدفمند دولت ترکیه از رسانه‌های ترکیه آغاز و به رسانه‌های آمریکا پیوند خورده و برای چند ماه استمرار یافت، ادامه کار را برای سعودی در یمن سخت کرد.
وی اضافه کرد:انصارالله و دولت صنعا از ابتدا دنبال مذاکرات و گفتگو بود. وقتی عربستان آماده شد، طبیعی بود از این امر استقبال کرد. عربستان به هم پیمانان خود در یمن فشار آورد و آنها را به سمت گفتگو و توافق در استکهلم حرکت داد و مجموعه‌ای از توافق‌ها در استکهلم انجام شد.
*پرونده اسرا پیشرفت‌های قابل توجهی داشته/ پرونده توافق درباره بندر حدیده درگیر قیود خاصی در متن است
جابری‌انصاری در ارزیابی از دورنمای توافق حاصل شده و اینکه عربستان در میدان عمل به تعهداتش چندان پایبند نیست،خاطرنشان کرد: طبیعی بود اجرای این توافق سخت‌تر از توافق کردن درباره آن است. در همان اولین گام دو پرونده گشوده شد، اول تبادل اسرا و دیگری پرونده بندر حدیده.
وی با بیان اینکه پرونده اسرا پیشرفت‌های قابل توجهی داشته و در مسیر مثبت‌تر پیش رفته، یادآور شد: اما این با اجزای دیگر بحران در هم تنیده است.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی توضیح داد: پرونده توافق درباره بندر حدیده درگیر قیود خاصی در متن است، به خصوص بندی که می‌گوید بعد از خروج نیروهای انصار از بندر و شهر حدیده «نیروهای محلی» بر اساس «قانون یمن» جایگزین شوند. از همان ابتدا قابل پیش‌بینی بود که ابهام این بند دردسرساز می‌شود. قانون یمن به چه معنایی است؟ نیروی محلی یعنی چه کسی؟
وی با بیان اینکه با اجرایی شدن این بند ابهام‌ها در میدان عمل خود را نشان دادند، عنوان کرد: انصار خارج شدند و گام نخست را انجام دادند و نیروهای دیگری جایگزین شدند. طرف مقابل اعلام کرد که انصار خارج شده، اما خارج نشده است! به این معنا که دوباره کار را تحویل عده‌ای از نیروها داده که به انصار نزدیک هستند. این در حالی است که انصار می‌گوید جایگزین‌ها همان نیروهای محلی مطابق قانون یمن است. گرهی که در این زمینه ایجاد شد همچنان ادامه دارد و تلاش‌های بین‌المللی جهت گشودن این گره همچنان ادامه دارد.
*راه حل یمن گفتگوی یمنی- یمنی است
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به این پرسش که ما برای تسهیل حضور انصارالله در استکهلم چه گام‌هایی برداشته‌ایم، عنوان کرد:ما از ابتدای بحران اعلام کردیم که جنگ در یمن به نتیجه‌ای نخواهد رسید و راه حل بحران، سیاسی است. دکتر ظریف طرح 4 ماده‌ای برای حل بحران یمن اعلام کرد، اما این دیگر بازیگران بودند که به سیاست جنگ طلبانه خودشان ادامه دادند.
جابری‌انصاری با بیان اینکه ما همواره از گفتگوی یمنی- یمنی و توافق بین نیروهای مؤثر سیاسی و اجتماعی یمن اعم از نیروهای مؤثر در صفحات شمال و جنوب و گروه‌ها و جریان‌های سیاسی مختلف استقبال کردیم، اظهار داشت: به اعتقاد ما راه حل یمن گفتگوی یمنی- یمنی است و بازیگران خارجی باید تسهیل کننده این گفتگوهاباشند.
وی ادامه داد: ایران تاکید داشت که گام اول و پیش از هر کاری پایان تجاوز آشکار عربستان و هم پیمانان او علیه یمن، ایجاد آتش‌بس و توقف آتش‌بازی‌ها و درگیری‌هاست و بعد از آن باید مقدمات برگزاری گفتگوهای یمنی را فراهم کرد. امروز نیز ما از تلاش‌های سازمان ملل به ویژه نماینده جدید آن استقبال می‌کنیم.
این دیپلمات ارشد با بیان اینکه در این دوره جدید شاهد نوعی جدیت بیشتر از سوی جامعه بین‌المللی و سازمان ملل برای حرکت به سمت یک راه حل در یمن هستیم، اظهار داشت: از این مسئله استقبال می‌کنیم. ما از تلاش‌های دولت میزبان -سوئد- که به طور ویژه از ایران کمک خواست، استقبال کردیم.
جابری‌انصاری با ذکر این نکته که ایران با تسهیل مشکلاتی که فرا روی شروع این مذاکرات بود به شکل‌گیری این گفتگوها کمک کرد، افزود: ایران حمل و نقل هیأت صنعا، تعامل طرف‌های بین‌المللی با دولت صنعا و انصارالله را تسهیل کرد و ما به این تلاش مثبت خود ادامه خواهیم داد.
*جنگ یمن به بن‌بست رسیده و پاسخگوی نیازهای عربستان سعودی نیست
وی بخشی از مشکلی که در حال حاضر در پیشبرد مفاد توافق با آن مواجهیم را مشکلات واقعی و فنی درون توافقات برشمرد و افزود: بخشی دیگر این است که عربستان احساس می‌کند در حال خارج شدن از زیر فشار عامل تسهیل‌کننده و تسریع‌کننده کاتالیزوری است. به هر میزان که سعودی احساس کند از زیر بار این فشار رها شده، تحرک آن به سمت پیش بردن گفتگوهای یمنی- یمنی کمتر خواهد شد.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی با بیان اینکه جنگ یمن به بن‌بست رسیده و پاسخگوی نیازهای عربستان سعودی نیست، اظهار داشت:تداوم این تخریب‌ها، نتایج و تبعات امنیتی، اجتماعی و سیاسی درازمدت علیه عربستان خواهد داشت. یمن، همسایه بلافصل ایران نیست، اما همسایه بلافصل عربستان سعودی است.
به گفته وی تبعات این بی‌ثباتی، تضعیف و این تخریب مفرط و نابودی امکانات و زیربناها، کشتار وسیع، گرسنگی گسترده در یمن تبعات میان مدت و درازمدت سیاسی، اجتماعی و امنیتی علیه عربستان سعودی خواهد داشت.
این دیپلمات ارشد کشورمان افزود: تداوم جنگ یمن نه تنها منافع فوری و قطعی عربستان و کشورهای آغاز کننده جنگ را تامین نمی‌کند، بلکه تبعات درازمدت ضد منافع و امنیت ملی عربستان را خواهد داشت.
جابری‌انصاری خاطرنشان کرد: امیدواریم حرکت به سمت عقلانیت برای پایان دادن به این جنگ عقیم، بی‌فایده و تهدید کننده امنیت و ثبات در منطقه ادامه پیدا کند.
*ایران آماده است در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای برای حرکت به سمت بسترسازی برای پایان جنگ یمن حرکت کند
وی گفت: ایران آماده است در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای برای حرکت به سمت بسترسازی برای پایان جنگ یمن حرکت کند و امیدواریم که در طرف مقابل این آمادگی ایجاد شود.
*اگر مفید بودن گفتگوها درباره یمن به ما اثبات شود این استعداد وجود دارد که گسترش این ترکیب مذاکراتی به موضوعات دیگر را برسی کنیم
به گزارش فارس، جابری‌انصاری در خصوص مذاکرات ایران با 4 کشور اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا) درباره یمن و اینکه آیا امکان دارد این ترکیب مذاکراتی وارد گفتگوهای دیگری در خصوص سایر پرونده‌های منطقه‌ای شود، پاسخ داد: تا به امروز این اتفاق رخ نداده، موضع ایران این است که اگر مفید بودن گفتگوهایچند جانبه ما با اتحادیه و 4 کشور اروپایی در یمن به ما اثبات شود، این استعداد وجود دارد که گسترش این ترکیب مذاکراتی به موضوعات دیگر را نیز بررسی کنیم. در این مقطع ما نمی‌توانیم به موضوعات مختلف ورود کنیم و چنین چیزی سیاست کشور نیست.
این دیپلمات ارشد ادامه داد: تصمیم اتخاذ شده در ایران این است که در ارتباط با یمن و بر اساس خواسته خود یمنی‌ها که از ایران نقش تسهیل‌کننده را طلب کرده‌اند، ما با اروپایی‌ها گفتگوهای چند جانبه‌ای را پیش ببریم.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی افزود: صراحتا اعلام کرده‌ایم اگر این گفتگوها به نتیجه برسد، گفتگو در ارتباط با مسائل دیگر را نیز مورد توجه قرار خواهیم داد و در مورد آن در سطح ملی تصمیم‌گیری خواهد شد. این موضع را با صدای بلند هم به اروپایی‌ها گفته‌ایم.
جابری‌انصاری با یادآوری این نکته که یکی از دلایل موفقیت نسبی مذاکرات استکهلم، همین چارچوب چند جانبه مذاکرات ایران و اروپا بود، افزود: اروپایی‌ها نیز به صراحت به تاثیر این چارچوب بر موفقیت مذاکرات استکهلم اشاره کردند.
وی متذکر شد: اما ما هنوز میزان کارآمد و تاثیر این گفتگوها را به گونه‌ای که بتوان آن را مقدمه‌ای برای ورود به سایر پرونده‌ها دانست، احساس نکرده‌ایم.این انتقاد ما همچنان پابرجاست که از طرف اروپایی و غربی اقدامات و برخورد جدی‌تر با این گفتگوها و نتایج آن را طلب می‌کنیم.
این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد:اگر این گفتگوها در یمن تاثیر خودش را به شکل ملموسی نشان دهد و منجر به پایان جنگ شود، در ایران با دید مثبت به گفتگویی در ارتباط با مسائل دیگر و گفتگوی چند جانبه نگاه خواهد شد.
*یکی از سیاست‌های جمهوری اسلامی حرکت به سمت ائتلاف‌سازی‌های منطقه‌ای در قالب همکاری‌های دو یا چند جانبه است
وی در پاسخ به سؤالی در خصوص مطالب منتشر شده در برخی رسانه‌ها درباره شکل‌گیری پروژه‌ای برای همکاری مشترک 5 کشور ایران، ترکیه، قطر، عمان و عراق و نقش آمریکا در بر هم زدن معادلات منطقه‌ای و ضمانت اجرای این قبیل اقدامات نیز گفت: آنچه همکاری و تعامل نزدیک‌تر با کشورهای همسایه و منطقه را در قالب‌های دوجانبه، سه‌جانبه، چهارجانبه، پنج‌جانبه یا چند جانبه ایجاد می‌کند، اضافه بر بستر تاریخی، تمدنی، فرهنگی و دوستی‌ها و برادری‌های تاریخی بین ملت‌های منطقه، وجود منافع ملموس، مشترک بین این کشورهاست.
جابری‌انصاری اضافه کرد: پنهان نمی‌کنیم که یکی از سیاست‌های جمهوری اسلامی حرکت به سمت ائتلاف‌سازی‌های منطقه‌ای در قالب همکاری‌های دو یا چند جانبه است و از همه ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و تمدنی و همچنین از ظرفیت‌های متبلور ساختن منافع مشترک و ملموسی بین کشورهای منطقه استفاده می‌کنیم.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی با ذکر این مطلب که آمریکا نمی‌خواهد این اتفاق رخ دهد امر جدیدی نیست و آمریکا همواره نمی‌خواسته این اتفاق رخ دهد، اظهار داشت: ما در گذشته تاریخی و به ویژه در 4 دهه بعد از پیروزی انقلاب تلاش کرده‌ایم از منافذ موجود برای همکاری‌هایی که می‌تواند شکل بگیرد، استفاده کنیم و در جنبه‌هایی نیز موفق بوده‌ایم.
* همکاری و تعامل نزدیک ایران با عراق و سوریه مطلوب آمریکا نبوده
وی با بیان اینکه همکاری و تعامل نزدیک ایران با عراق و سوریه مطلوب آمریکا نبوده، یادآور شد: اما در سطوح قابل توجهی اتفاق افتاده با و جود اینکه آمریکایی‌ها نمی‌خواستند.
به گفته این دیپلمات ارشد کشورمان آمریکایی‌ها غالبا مایل نبودند روابط کشورهای منطقه یعنی همسایگان شرقی، شمالی، جنوبی و غربی ما با ایران بعد از انقلاب روابطی باثبات، تعریف‌دار، دوستانه و مبتنی بر همکاری‌های مشترک باشد و همین سیاست ثابت باعث شکل گرفتن بسیاری از تنش‌ها و درگیری‌ها شده است. از امروز نیز نسخه جدید آن یا نسخه چند سال اخیر آن را به شکل تشدید یافته‌ای به ویژه در قالب رویارویی که عربستان و برخی کشورهای عربی با ایران دارند، شاهد هستیم.
جابری‌انصاری با بیان اینکه این سیاست آمریکا، یک سیاست موفق همه جانبه نبوده است، اظهار داشت:اگر در رابطه ایران و عربستان توانسته‌اند به ویژه با سوءاستفاده از برخی اشتباهاتی که اتفاق افتاده، بستری از درگیری و رویارویی ایجاد کنند، در رابطه ما با عمان و قطر- جز پرانتزی که حول بحران سوریه رخ داد- اما دوباره روابط به حالت قبل از آن پرانتز بازگشت.
وی ادامه داد:در ارتباط با عراق،ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان و دیگر همسایگان شمالی ما در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین در تعامل بین ایران و افغانستان، ایران و پاکستان، ایران و هندوستان، ما شاهد موفقیت‌هایی در قالب‌های دوجانبه یا چند جانبه بودیم. البته همکاری‌های چند جانبه ضعیف‌تر از همکاری‌های دوجانبه بوده و یکی از دلایل آن مخالفت بازیگران دیگری مانند آمریکا بوده است.
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی در پایان اظهار داشت:در دولت فعلی به ویژه در یکی دو سال اخیر یکی از اولویت‌های ایران تمرکز بر همکاری‌های دو یا چند جانبه و حرکت به سمت ائتلاف‌سازی‌های مبتنی بر منافع ملموس کشور است. موفقیت‌های قابل توجهی را نیز در جهت برداشتن گام‌های اولیه در همکاری‌های دو، سه و چند جانبه با کشورهای مختلف منطقه داشته‌ایم که امیدواریم این پروژه‌ها مسیر تکاملی خود را طی کنند و در زمان منطقی خود بر اساس نیازها و تفاهم مشترک بین طرف‌های مختلف در واقع به شکل مکشوف‌تر و علنی‌تری از این همکاری‌ها پرده‌برداری شود.