العالم - درگوشی
حوالی یکسال و 20 روز پیش قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه غوغایی افرید که فرار از آن جز در سایه حمایت تمام قد ترامپ ازشخص بن سلمان ممکن نبود.بعد از این رسوایی نظام سعودی ابتدا از ان اظهار بی اطلاعی کرد و بعدها مجبور به پذیرش ان شد و اخیرا بن سلمان با استدلاهایی عوام فریبانه مسئولیت ان قتل را از ان جهت که در ان زمان مصدر کار بوده است عهدار شد و البته اینچنین توجیه کرد که نمیتواند بر رفتار میلیونها شهروند سعودی و چند میلیون کارمند تحت امر خود احاطه کامل داشته باشد!
اما ماجرای خاشقچی که ماهها به کابوسی شبانه روزی برای بن سلمان تبدیل شده بود بعد از سه ماه یک قربانی ویژه گرفت و او کسی نبود جز "عادل الجبیر"وزیر وقت خارجه سعودی.در ان زمان عموم تحلیلگران براین عقیده بودند که ملک سلمان و بویژه بن سلمان از ان جهت به تغییر الجبیر مبادرت کردند که بزعم ایشان وزیر خارجه نتوانسته انچنانکه انتظار میرفته است از حیثیت خاندان سلطنتی وپاک کردن اتهام دست داشتن بن سلمان درقتل خاشقچی ظاهر شود.اگرچه برخی دیگر از سعودی شناسان در همان زمان معتقد بودند عادت دیکتاتورهایی مانند بن سلمان ان است که چهره های قدرتمند ترازخود را تحمل نمیکنند واین درحالی بود که درانزمان احساس میشد عربستان بر کاکل سر الجبیر ونه خاندان سلطنی میگردد.
درماجرای عزل الجبیر نه تنها او عزل شد بلکه بشکلی جدی مورد تحقیر سلطنتی هم واقع شد چون جانشینی که برای او انتخاب شد یکی از متهمین به فسادی بود که مدتها درهتل "ریتز"دربند بن سلمان قرار گرفته بود وحالا وپس از ازادی و با پیشینه ای کاملا اقتصادی برجایگاه وزارت خارجه سعودی تکیه میزد.این درحالی است که درهمین زمان روشن بود که کلاه وزارت خارجه کاملا برای سر"عساف"گشاد است.ولذاست که درچهارشنبه 22 اکتبر2019 شد انچه باید میشد وشاهزاده "فیصل بن فرحان "برکرسی وزارت خارجه نشانده شد
بن سلمان باروی کاراوردن عساف درانزمان فی الواقع چند هدف را بشکلی همزمان پیجویی میکرد اول تنبیه الجبیر بدلیل کوتاهی درانجام وظیفه دوم جلوگیری از هم افزایی 200 شاهزاده ای که درهتل ریتز به اتهام فساد زندانی شده بودند وبلاخره زمینه چینی جهت بازگرداند قدر وزارت خارجه ازبیرون ازخاندان سلطنتی بداخل این خاندان.بدیهی است درحاشیه ماندن عساف درخلا9ماه گذشته وعملکرد او به عنوان یک مترسک دروزارت خارجه سعودی این فرصت را به بن سلمان میداد تا بدنبال چهره ای جدید ازداخل خاندان سلطنتی بگردد وبلاخره قرعه فال بنام "بن فرحان "افتاد
بررسی کارنامه عملکرد وزیر خارجه جدید نشان میدهد وی اگرچه سابقه ای قابل توجه درعالم سیاست ندارد وجز مقام سفارت چند ماهه سعودی درالمان وچند صباحی رایزنی درامریکا را درکارنامه سیاسیش ثبت نکرده است اما درعین حال از ویژگیهای قابل ملاحظه ای برخوردار است که میتواند درروزگار وشرایط کنونی به فریاد کشتی طوفانزده سیاست خارجی سعودی برسد.ازجمله این ویژگیها انکه شاهزاده وزیر، دردشمنی با ایران دست کمی ازبن سلمان ندارد واین خصیصه مشترک میتواند موجبات هماهنگی هرچه بیشتر ولیعهد ووزیر خارجه را فراهم کند .بن فرحان اگرچه دائما رگهای گردنش علیه ایران متورم گزارش شده است اما ازجمله روشن ترین مواضع ضد ایرانیش موضعی است که پس ازحملات سپتامبر اخیر یمنیها به ارامکو گرفته واعلام داشته است:همه گزینه های مطرح علیه ایران بر روی میز سعودیها قرار دارد.او همچنین درجایی دیگر گفته است حوثی ها شاید بتواندد موشک بسازند اما قدرت پرتاب ان را ندارند واین تنهاایران است که چنین قابلیتی دارد.بدیهی است که این سخنان نپخته وشعاری ومشابه ان قبل ازانکه ازیک چهره سیاسی کارازموده صادر شود اززبان یک کارشناس تسلیحاتی صادر شده وبه تعبیری بیان کسی است که اگرچه او را روزنامه عکاظ"سیاستمدار روزهای سخت"معرفی کرده اما گویی درعالم سیاست درکلاسهای اولیه قراردارد .
نکته دیگر فرحان که او را درنظر بن سلمان شایسته تصدی وزارت خارجه کرده است همدلی صددرصدی وای بسا همکاری امرانه او با بن سلمان درقتل خاشقچی است .برخی ازمنابع رسانه ای ازنقش پررنگ بن فرحان درفریب خاشقچی وکشاندن او به سفارت سعودی درترکیه تاکید دارند وهمچنین نگاههای مخالف درالمان باسفیر شدن این شخص دراین کشور را باهمین استدلال مورد تاکید قرار میدهند
با روی کار امدن فرحان احتمالا بن سلمان باخود میاندیشد شخصی راروی کار اورده که از سویی مانند خودش با خونریزی ،بیش از دیپلملاسی مانوس است،امریکا واروپا بدلیل حضورش در امریکا والمان زبانش رابهتر فهم میکنند وبلاخره درماجرای خاشقچی فرحان مانند بن سلمان پایش گیر است.بن سلمان به این وزیر جدید45 ساله دلبسته است تا اولا درماجرای یمن دوم درماجرای بحران خلیج فارس وبلاخره در چالش با ایران اسباب خلاصی وتوفیقش را فراهم کند. این درحالی است که با تاکید میتوان ناکارامدی این جوان نظامی را از همین الان پیش بینی کرد.حقیقت ان است که همچنان سیاست خارجی عربستان تابعی از سیاست خارجی واشنگتن است وبن سلمان بجای حل ریشه ای موضوع مشغول پاک کردن مکرر صورت مساله.
ابو رضا صالح -