العالم ـ ایران ـ علمی
۱۹ نفر فوتی، ۲۷۳ نفر بستری و ۱۳۰۰ نفر هم در دو هفته اخیر سرپایی درمان شده اند. این جدیدترین آماری است که وزارت بهداشت در مورد فراگیری آنفلوآنزا اعلام کرده است. گرچه مسئولین این وزارتخانه گفته اند که تب شیوع آنفلوآنزا تا دو هفته دیگر فروکش می‌کند، اما مردانی عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا هم گفته که ممکن است موج دوم این بیماری در راه باشد.
در طول هفته‌های اخیر با شیوع گسترده آنفلوآنزای مقاوم شده و افزایش آلودگی هوا، بسیاری از مردم راهی بیمارستان شدند. از طرفی رئیس اورژانس کشور اعلام کرده که بیش از ۱۲ هزار نفر به دلیل افزایش آلودگی هوا به بیمارستان‌ها مراجعه کرده اند و معاون وزیر بهداشت هم گفته که ۱۳۰۰ نفر به دلیل شیوع آنفلوآنزا تحت درمان قرار گرفته اند.
اما در هفته اخیر، شیوع گسترده آنفلوآنزا با علائم مشابه سرماخوردگی، موجی از نگرانی را میان مردم ایجاد کرد. این نگرانی بیشتر به دلیل مقاوم شدن ویروس آنفلوآنزا و آمار ۱۹ نفر فوتی ناشی از آن بود. البته دکتر علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت در مورد زمان فروکش کردن آنفلوآنزا گفته که این موج از بیماری، حدود دو هفته دیگر ادامه می‌یابد و ممکن است طی این مدت شدیدتر هم شود، اما بعد از دو هفته فروکش می‌کند.
برخلاف معاون وزیر بهداشت، محمد مهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفته که شدت ویروس بیماری آنفولانزا نسبت به سال گذشته بیشتر است و اینکه این موج چه‌زمانی به پایان می‌رسد قابل پیش‌بینی نیست.
از طرف دیگر دکتر مسعود مردانی عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا هم گفته که اگر موارد پیشگیرانه در مورد این بیماری رعایت نشود، موج دوم آنفلوآنزا با شدت بیشتری اتفاق می‌افتد. البته با سرما و سردتر شدن هوا هم این اتفاق رخ می‌دهد.
او همچنین گفته که زمان بروز موج‌های آنفلوآنزا غیرقابل پیش‌بینی است و هر چه هوا سردتر شود و بروز موارد بیماری شدیدتر شود، شدت امواج بیماری هم افزایش می‌یابد. امسال موج اول آنفلوآنزا تقریبا یک ماه زودتر از موعد معمول و مورد انتظار آغاز شد.
آنفلوآنزا تا سه هفته آینده فروکش می‌کند
دکتر کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در پاسخ به تناقض‌های آماری در میزان مرگ ومیر، در گفتگو با فرارو گفته، "آمار فوتی‌های ناشی از بیماری آنفلوآنزا از ابتدای سال تا هفته قبل، ۳۷ نفر بوده است. اما در طول دو هفته اخیر، میزان مرگ ومیر ناشی از این بیماری تا ۹ آذر ماه، به ۱۹ نفر رسیده و البته حالا هم از این عدد عبور کرده است و احتمالاً به این تعداد نیز افزوده خواهد شد. "
او خاطرنشان کرده، "آمار فوتی‌ها نیاز به پنهان کاری ندارد، تنها باید آزمایش‌های لازم برای اثبات علت مرگ انجام شود تا مشخص شود که فوت بر اثر انفلوآنزا بوده یا بیماری دیگر. "
جهانپور گفته، "اندکی بیش از نیمی از فوتی‌ها بر اثر ویروس H۱N۱ بوده وباقی H۳N۲ بوده است. "
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت با اشاره به پایان موج اول و احتمال شروع موج دوم آنفلوآنزا، خاطرنشان کرده، "پیش بینی ما این است که موج اپیدمی آنفلوآنزا تا سه هفته آینده ادامه خواهد داشت و بعد از آن فروکش خواهد کرد ونمودار آن نزولی می‌شود. البته بحث مشهوری هم در رابطه با ویروس آنفلوآنزا وجود دارد که به غیر قابل پیش بینی بودن، معروف است و دقیق نمی‌توان برآورد کرد که موج دومی در راه خواهد بود یا خیر. "
راهکارهای پیشگیری و درمان
وی در مورد عوامل پیشگیرانه و درمان بیماری آنفلوآنزا هم گفته، "مهم‌ترین عامل کنترلی رعایت بهداشت فردی است. اگر مردم علائمی، چون آبریزش بینی، تب، بدن‌درد و... دارند، از رفتن به محل کار و یا فرستادن کودک دارای این علائم به مدرسه، به مدت دو تا سه روز جدا خودداری کنند، دست ندهند، روبوسی نکنند، اگر آبریزش بینی دارند از دستمال کاغذی یکبار مصرف استفاده کنند و بلافاصه دست‌شان را با آب و صابون بشویند. باید توجه کرد که شست‌وشوی مکرر دست‌ها منجر به قطع زنجیره عفونت‌های ویروسی می‌شود."
جهانپور تصریح کرده، "بیماران از خود تجویزی پرهیز و از تزریق دگزامتازون، مصرف آنتی بیوتیک‌ها و کورتون‌ها خودداری کنند. البته افراد در معرض خطری که تاکنون واکسن آنفلوآنزا تزریق نکرده‌اند، حتما هرچه سریعتر با مراجعه به پزشک نسبت به تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام کنند. "
واکنش‌ها به شیوع گستره آنفلوآنزا و کمبود دارو
با انتشار آمار فوتی‌های ناشی از بیماری آنفلوآنزا، موجی از نگرانی کشور را در بر گرفت. همین امر باعث شد تا در چند روز ابتدایی، واکسن آنفلوآنزا کمیاب شود. البته برخی هم در فضای مجازی به کمبود دارو و واکسن انتقاد کرده اند. محمد نبوی معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم به این انتقاد‌ها پاسخ داده و گفته است که کمبود دارو و واکسن نداریم.
وی گفته، "به دلیل تقضای بیش از حد واکسن این مشکل به وجود آمده بود که اکنون برطرف شده است. "
البته کمبود دارو و واکسن آنفلوآنزا تنها انتقاد کاربران فضای مجازی نبود و برخی مدعی شدند که محل شیوع این بیماری کشور عراق بوده که با موج برگشت زائران اربعین به کشور، وارد ایران شده است. اما مسئولان وزارت بهداشت این موضوع را رد کرده اند.
برخی هم گفته اند که منشا آنفلوآنزا پرندگان هستند. ولی وزارت بهداشت گفته که این موضوع صحت ندارد.
راهنمای کامل شناسایی، پیشگیری و درمان آنفلوآنزا
بیماری آنفلوآنزا یک بیماری تنفسی حاد واگیردار با منشأ ویروسی است که ویروس آن، گونه‌های متعددی دارد. بیماری آنفلوآنزا در تمامی طول سال رخ می‌دهد، اما معمولاً بیشترین زمان فعالیت آن در ماه‌های سرد سال و اوج آن در زمستان است.
اما ویروس‌های شایعی که در حال حاضر در کشور به صورت گسترده پخش شده، دو نوع دارد.
نوع اول: H۱N۱ یا آنفلوآنزای خوکی
این ویروس را در گذشته ویروس آنفلوانزای خوکی می‌نامیدند، زیرا در آن هنگام، انسان‌ها در تماس مستقیم با خوک‌ها به این ویروس مبتلا می‌شدند. اما در طول چند سال گذشته این وضعیت تغییر کرده و این ویروس به یک ویروس جدید آنفلوانزا بدل شده است که انسان‌هایی که هیچ مجاورتی با خوک‌ها ندارند به آن مبتلا می‌شوند و از انسانی به انسان دیگر منتقل می‌شود. این ویروس نسبت به نوع دوم بیشتر شیوع پیدا کرده و اندکی بیش از نیمی از فوتی‌ها مربوط به نوع اول بوده است.
نوع دوم: H۳N۲
ویروس نوع دوم تقریباً ده سال است که در دنیا شناسایی شده و البته از نوع اول کم خطر‌تر است. اما همچنان برای افراد در معرض خطر می‌تواند مشکل آفرین باشد.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از انتشار بیماری
* دریافت واکسن در گروه‌های در معرض خطر و پرخطر (مواردی که در بالا ذکر شد و کسانی که با بیماران سروکار دارند. (مانند ارائه‌کنندگان خدمات بهداشتی)
* رعایت آداب تنفسی: پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه با دستمال یا آرنج دست (در صورت نبودن دستمال در دسترس، به‌جای کف دست‌ها، قسمت بالایی دست را مقابل دهان و بینی قرار دهید)
* شستشوی مداوم و صحیح دست‌ها (حداقل به مدت ۳۰ ثانیه) بخصوص بعد از سرفه و عطسه، دست‌کاری بینی یا تماس با سطوح آلوده
* استراحت و ماندن در منزل تا زمانی که بهبودی حاصل گردد
* عدم حضور در اماکن و تجمعات تا بهبودی کامل
*پرهیز از دست دادن، روبوسی و در آغوش گرفتن دیگران تا بهبودی کامل
*رعایت فاصله مناسب (حداقل یک متر) از افراد دارای علائم آنفلوآنزا
توصیه‌های بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا و سرماخوردگی
* رژیم غذایی مناسب
*استراحت و خواب کافی
* ورزش و فعالیت بدنی مناسب و کافی
* کاهش و دوری از استرس
علائم بیماری آنفلوانزا
* تب و لرز
* درد عضلانی، درد مفاصل، سردرد، خستگی
* سرفه، ناراحتی گلو، آبریزش از بینی یا گرفتگی بینی
*تهوع، استفراغ و اسهال در عده‌ای از بیماران (در کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است.)
بعضی از علائم ممکن است بیش از یک هفته طول بکشد. همچنین ممکن است علائم در بعضی از افراد بسیار خفیف باشد. در افرادی که قبلاً واکسینه شده‌اند یا به علت ابتلای قبلی به بیماری آنفلوآنزا مقداری ایمنی کسب کرده‌اند علائم ممکن است خفیف باشد.
در صورت بروز و بدتر شدن علائم زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
* کوتاه شدن تنفس (سختی تنفس) یا تنفس سریع
* درد سینه
* گیجی یا سرگیجه ناگهانی
* استفراغ مداوم
انتشار بیماری آنفلوآنزا
* ویروس‌های آنفلوآنزا به‌طور عمده از طریق هوا (ذرات ریز تنفسی آلوده) توسط سرفه و عطسۀ فرد بیمار منتقل می‌شوند.
* آنفلوآنزا همچنین از طریق تماس با سطوح آلوده به ویروس منتقل می‌گردد.
* آنفلوآنزا می‌تواند توسط فرد آلوده (فرد آلودۀ بدون علامت) و یا بیمار (فرد دارای علامت) به سایرین منتقل گردد.
* افراد بیمار می‌توانند از یک روز قبل از شروع علائم تا ۵ الی ۷ روز بعد از شروع علائم بیماری، آلوده‌کننده باشند.
* کودکان و افراد دارای ضعف سیستم ایمنی مبتلا به آنفلوآنزا می‌توانند به مدت بیشتری (گاه تا ۲۱ روز) آلوده‌کننده باشند. افرادی که بیشتر از سایرین در معرض خطر بیماری آنفلوآنزا قرار دارند
در این افراد، خطر ناشی از عوارض بیماری افزایش می‌یابد:
* افراد سالمند بالای ۶۵ سال
* زنان باردار
* افراد دارای بیماری زمینه‌ای مزمن (قلبی-ریوی-کلیوی-کبدی- عصبی- نقص سیستم ایمنی)
* افراد بیش‌ازحد چاق
* کودکانی که به مدت طولانی تحت درمان با آسپیرین قرار دارند
* افرادی که داروی ضعیف کننده ایمنی یا کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند
درمان آنفلوآنزا
آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است؛ بنابراین دارو‌های ضد میکروبی (آنتی‌بیوتیک‌ها) بر آن تأثیری ندارند. تجویز آنتی‌بیوتیک با نظر پزشک و در موارد خاص (ازجمله همراه شدن یک بیماری میکروبی با بیماری آنفلوانزا) مفید است. در بیشتر موارد آنفلوانزا، میکروبی اضافه نمی‌شود و بیمار نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد.
علائم بیماری آنفلوآنزا معمولاً با استراحت در منزل، نوشیدن مایعات به میزان کافی و دریافت دارو‌های ضد درد‌های عضلانی بهبود می‌یابد.
دارو‌های ضدویروسی خاصی جهت کاهش شدت و مدت بیماری آنفلوآنزا زیر نظر پزشک و در موارد خاص معمولاً برای افراد در معرض خطر و پرخطر تجویز می‌گردد و به‌هیچ‌عنوان نباید به‌عنوان خوددرمانی مورداستفاده قرار گیرند.
شباهت‌های آنفلوآنزا و سرماخوردگی
بیماری سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که عموماً دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند و به‌وسیله ویروس‌های سرماخوردگی ایجاد می‌شود. سرماخوردگی در تمامی طول سال رخ می‌دهد، اما معمولاً در بهار و پاییز شایع است.
سرماخوردگی به‌طورمعمول ۲ تا ۵ روز بعد از آلودگی اولیه به ویروس رخ می‌دهد. اوج علائم بیماری ۲-۳ روز بعد از تماس اولیه با ویروس‌های سرماخوردگی ظاهر می‌شود و در طی ۷ تا۱۰ روز بهبود می‌یابد.
علائم بالینی سرماخوردگی و آنفلوانزا بسیار شبیه هم است و فرق گذاشتن بین آن‌ها مشکل است.
این بیماری همانند آنفلوانزا یک بیماری ویروسی می‌باشد بنابراین درمان آنتی‌بیوتیکی ندارد. اقدامات درمانی مشابه بیماری آنفلوانزا است.
سرماخوردگی، برخلاف آنفلوانزا، واکسن ندارد.
نقش واکسن آنفلوآنزا در پیشگیری از بیماری:
گروه‌هایی که در اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا قرار دارند عبارت‌اند از:
*زنان باردار
* سالمندان
* افراد دارای بیماری زمینه‌ای مزمن (قلبی-ریوی-کلیوی-کبدی-عصبی)
*افراد بیش‌ازحد چاق
* افراد دارای کمبود یا نقص سیستم ایمنی
*کارکنان درمانی و پزشکی بخصوص در بخش‌های با بیماران ضعف ایمنی
توجه
بهترین زمان دریافت واکسن آنفلوآنزا در اوایل شروع ماه‌های سرد سال (از آخر تابستان تا اوایل پاییز) می‌باشد. پس از دریافت واکسن آنفلوانزا حداقل ۲ هفته طول می‌کشد تا پاسخ ایمنی در بدن ایجاد شود. دریافت واکسن آنفلوآنزا باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری و در صورت ابتلا، باعث کم شدن مدت و عوارض بیماری می‌شود.
واکسن آنفلوآنزا بر سایر ویروس‌های ایجادکننده عفونت‌های تنفسی مثلاً ویروس‌های سرماخوردگی اثر ندارد.
چه کسانی نباید واکسن آنفلوآنزا بزنند؟
* افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت شدید دارند.
* افرادی که مبتلابه یک بیماری حاد با یا بدون تب هستند (در فاز حاد بیماری)
* افرادی که قبلاً در زمان دریافت واکسن آنفلوانزا، حساسیت نشان داده‌اند.
نکته
اگر بیماری خاصی دارید، قبل از تزریق واکسن آنفلوانزا با پزشک مشورت کنید.
افراد دارای حساسیت و آلرژی که نیازمند دریافت واکسن هستند باید در مراکزی اقدام به واکسیناسیون کنند که امکانات و تجهیزات کافی برای احیا دارند.