العالم - ایران / سیاسی
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که به منظور راهاندازی مدار ثانویه راکتور اراک به این شهر سفر کرده است در نشستی خبری پاسخگوی سوالات خبرنگاران شد.
علی اکبر صالحی در ابتدای سخنانش گفت: امروز شاهد یک اتفاق بزرگ هستیم. رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک بر اساس طرحی قدیمی ساخته میشد که بر اساس یک طرح روسی بود که همکاران ما در آن بازنگری کردند و یک پروژه بزرگ را شروع کردند. طرح آن برای روسیه بوده ولی کار همکاران و کارشناسان خودمان بوده است. طراحی قبلی چون قدیمی بود نمیتوانست متناسب با شرایط موجود آن آزمایشها و محصول لازم را به ما بدهد. اتفاقی پیش آمد و گفتگو با 1+5 رخ داد و در این فرایند قرار شد که ما در طراحی رآکتور خنداب بازنگری کنیم. میگفتند که این رآکتور در سال 8 تن پلوتونیوم تولید میکند که میتواند برای تولید سلاح بکار رود. چاره کار این بود که ما در طراحی بازنگری کنیم که تولید پلوتونیوم را به حداقل برسانیم. ایران بر اساس فتوای مقام معظم رهبری هیچگاه به دنبال ساخت سلاح هستهای نبوده، نیست و نخواهد بود. بنابراین آنها از ظن خود این درخواست را داشتند. در این فرایند ما با کمک آنها در طراحی رآکتور یک بازنگری انجام دادیم.
راکتور اراک را مدرن سازی کردیم
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه توضیحاتش گفت: با این طراحی جدید ما به خواسته مان رسیدیم و رآکتور را مدرن سازی کردیم و آنها هم با تولید پلوتونیوم که کمتر از یک کیلو است نگرانی شان برطرف شد. پلوتونیوم در رآکتور قدیم پلوتونیومی نبود که برای ساخت سلاح هستهای استفاده کرد. آنها واقعا از منظر خودشان این مسائل را مطرح میکردند، وگرنه از منظر علمی پلوتونیومی که بیش از یک سال بماند مناسب سلاح نیست.
وی همچنین افزود: برای بازطراحی راکتور اراک ما باید طراحی قلب راکتور را بازنگری میکردیم. الان گروه کاری برای طراحی جدید راکتور اراک ایران، چین و انگلیس هستند. ما در آینده اگر بخواهیم راکتوری مشابه برای کشوری دیگری بسازیم برای خریدار فرضی آتی این اطمینان وجود دارد که ایمنی و مدارک ایمنی آن موجود است. ما کالندریای قدیم را در آوردیم و کالندریای جدید را جایگزین میکنیم. اقدامات لازم با چینیها صحبت شده و دوستان قراردادها را بستند یا میبندند.
صالحی درباره چگونگی عملکرد راکتور نیز گفت: راکتور دو بخش مهم دارد که یکی جزیره هستهای است که داخل گنبد و قلب راکتور است، آنچه که در بیرون از آنجا قرار دارد را بخش ثانویه مینامند. 51 یا 52 سیستم مختلف باید تکمیل شوند تا راکتور تکمیل شود. از این 52 سیستم، تا به امروز 20 سیستم کامل شده است که عمده آن برای بخش ثانویه بوده است. وقتی قسمت اولیه راکتور کار میکند آنجا آب هست که گرم میشود. آن آب باید دمایش کمتر بیاید و به حدود 40 درجه برسد. حجم اولیه آب سنگینی که در داخل چاله راکتور قرار بگیرد حدود 60 تن است. وقتی آب گرم میشود باید گرمای خود را پس بدهد. آب از طرفی برای ایمنی باشد، آب ثانویه که آب عادی یا نرم است میآید که گرما را بگیرد. مادلین سیستم را همکاران کامل کردهاند و اتاق کنترل را هم تکمیل کردهاند. بخش ثانویه راکتور تکمیل شده و بخش اولیه مانده است. انشالله ظرف شش ماه آینده بتوانیم اتاق کنترل اصلی را هم به سامان برسانیم. 20 سیستم تکمیل شده است. 14 سیستم دیگر طراحی شدهاند. 18 یا 19 سیستم دیگر هم باید طراحی شوند و هنوز به مرحله عقد قرارداد نرسیدهاند. اگر این موارد انجام شود میشود تست آب سرد را انجام داد.
راکتور اراک سایز کوچک راکتور قدرت بوشهر است
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه افزود: راکتور خنداب اراک مثل یک راکتور قدرت است. یعنی عملا مثل بوشهر است اما سایز آن کوچک شده است. جای افتخار دارد، واقعا افتخار میکنم میبینم بچههای ما توانستهاند راکتوری به این پیچیدگی را بسازند. یکی از دانشمندان انگلیسی که یک ماه پیش اینجا بود به ما تبریک میگفت که توانستهایم چنین کاری را انجام دهیم. سایت خنداب سایتی افتخار آفرین است.
وی افزود: با طراحی جدید می توانیم کبالت 60 تولید کنیم که می تواند در آینده منبع درآمد خوبی برای ما باشد.
رییس سازمان انرژی اتمی گفت برای بازطراحی یا مدرن سازی باید طراحی قلب راکتور را بازنگری می کردیم و این بار خودمان این کار را انجام دادیم با مشورت و تایید طراحی ها توسط یک گروه کاری. قبلا این گروه چین ایران و آمریکا بود و چند سال طراحی های مختلف انجام شد اما با خروج آمریکا، انگلیس جایگزین شد.
وی افزود با طراحی جدید برخی تجهیزات عوض می شود. یکی از این تجهیزات کالندریا است که آخرین بخش تجهیزاتی است که داخل قلب می رود و الان حجم اش کوچک تر می شود. کالندریا مجموعه ای لوله است حدود 100 لوله که سوخت در آنها قرار می گیرد. این کالندریا جدید طراحی شده و اقدامات لازم با چینی ها انجام شده و آخرین جلسه ای که انجام شده توافقاتی در این رابطه داشته اند.
متاسفانه این طور جا انداختند که راکتور اراک کار می کرده و با برجام کارش متوقف شده است اما این طور نبوده است. از 52 سیستمی که باید تکمیل شود، 20 سیستم در بخش ثانویه تکمیل شده است. آبی که در قلب راکتور است آب سنگین است و داخل راکتور می چرخد و با بیرون کاری ندارد. حجم اولیه آب داخل راکتور 60 تن است و این آب در طول عمر راکتور داخل قلب است و ممکن است سالی 400 کیلو هدر رفت داشته باشد که جایگزین میشود. این آب گرمایش را باید تخلیه کند از این رو آب دیگری که آب "نرم" به آن گفته می شود بر روی لوله های با حرارت بالا قرار می گیرد تا گرمای آب سنگین را کاهش دهد. بنابر این الان بخش ثانویه راکتور کامل شده است و مانده بخش اول راکتور. اتاق کنترل بخش اولیه در بخش هایی انجام شده و امیدواریم تا 6 ماه آینده اتاق کنترل اصلی را نیز آماده کنیم.
صالحی ادامه داد: 14 سیستم دیگر از 52 سیستم در حال طراحی و ساخت و نصب هستند و امیدواریم این 14 سیستم هم به 20 مورد قبلی اضافه شود. 18 سیستم دیگر هنوز در مرحله قرارداد هستند که امیدوارم تا سال آینده کارهایش انجام شود.
رییس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که 1800 مترمکعب در ساعت آب هنگام راه اندازی راکتور به گردش در میآید که این میزان آب قابل توجه است.
تفاوت راکتور اراک با راکتور تهران
وی در پاسخ به اینکه تفاوت راکتور اراک با تهران چیست؟ گفت راکتور تهران بسیار ساده است اما راکتور اراک مثل یک راکتور قدرت است. عملا مثل بوشهر است اما با سایز کوچک.
صالحی با اشاره به بازدید یکی از متخصصان انگلیسی عضو کارگروه بازطراحی رآکتور اراک از این مجموعه اظهار کرد: یکی از متخصصان انگلیس وقتی از این مجموعه بازدید کرد بسیار متعجب شده بود از اینکه این حجم کار با این کیفیت و توانمندی در حال انجام است.
معاون رئیس جمهور با بیان اینکه خدا نکند آدمی بخشی از علم را بگیرد و باقی اش را رها کند چرا که موجب می شود فرد به انحرف برود گفت: برخی موضوعاتی را درباره صنعت هسته ای مطرح می کنند که واقعیت ندارد. یکی از اساتید چندی پیش نوشته بود ما سالانه میلیاردها دلار در این صنعت خرج می کنیم! از سال 68 تاکنون که فعالیت سازمان انرژی اتمی آغاز شد بودجه های اختصاص یافته را استخراج کنند. در این مدت حدود 6 و نیم الی 7 میلیارد دلار هزینه کردیم که 1 و نیم میلیارد برای واحد اول نیروگاه بوشهر بوده است. و اگر این را تقسیم به این مدت زمان کنیم می شود سالی 200 میلیون دلار. این مقدار برای صنعتی هسته ای که اقتدار آفرین است و تضمین کننده برق آینده کشور است، زیاد است؟!
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این در حالی است که ارزش افزوده ای که سازمان انرژی اتمی تولید می کند به ویژه در رابطه با واحد اول نیروگاه بوشهر 700 میلیون دلار می شود. این سه برابر بودجه ای است که الان از دولت می گیریم. ما به دولت گفتیم این ارزش افزوده را به ما بدهید ما دیگر از دولت هیچ چیز نمی خواهیم.
صالحی خاطرنشان کرد: همچنین در اکتشاف و استخراج به سمتی می رویم که در سال های آینده درآمدهای قابل توجهی را برای کشور ایجاد خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: چالش ما با غرب ظاهرش هسته ای است این طور نیست که بگوییم اگر هسته ای نبود دیگر مشکلی با غرب نداشتیم آنها با اصل انقلاب اسلامی مشکل دارند.
مدیرکل جدید آژانس تحت ملاحظات کشورهای صاحب نفوذ نخواهد رفت/ اگر قرار باشد به گونه دیگری عمل شود ایران عکس العمل نشان می دهد
صالحی درباره درخواست های مدیرکل جدید آژانس از ایران اظهار کرد: ما با مدیرکل جدید آژانس آشنایی قبلی داشتیم و ملاقات هایی انجام شده و ایشان هم یک شخصیت با اشراف خوب به مسائل آژانس است و همان طور که گفته جانب انصاف را خواهد گرفت و تحت ملاحضات کشورهای صاحب نفوذ نخواهد رفت. می داند اگر قرار باشه به گونه دیگری عمل شود ایران عکس العمل نشان می دهد. ما در چارچوب پادمان، پروتکل الحاقی و برجام عمل می کنیم و خارج از آن تعهدی نداریم. ما در برجام تعهداتی داشتیم و تا حالا آژانس 16 بار گزارش داده است که ایران تعهداتش را اجرا کرده است. کماکان همکاری ما ادامه خواهد یافت اما در قالب پادمان، پروتکل الحاقی و تعهدات برجامی.
وی ادامه داد: عده ای گزارش هایی را در اختیار آژانس قرار دادند و آژانس آنها را بررسی کرده دو سه هفته پیش پاسخ هایمان را ارائه کردیم و این پاسخ ها هم در چارچوب تعهدات مان است و خارج از آن نباید از ما انتظار داشته باشند.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این که راکتور کی راه اندازی می شود اظهار کرد: طبق برجام حدود 5 سال طول می کشد مدرن سازی انجام شود. امیدواریم سال 1400 تست های سرد را شروع کنیم.
پیام راه اندازی راکتور جدید به طرف های مقابل
وی درباره پیام اقدامات جدید در راکتور اراک به طرف های مقابل گفت: آنها می دانند اگر هم آنها کمک نکنند که خیلی به ضررشان خواهد بود با دست خودمان آن را به سرانجام می رسانیم اما امیدواریم همکاری هایشان که جدیدا خوب بوده است ادامه یابد. قول های مساعد دادند و تقاصا کردند لیست تجهیزات مورد نیاز را بدهیم.
صالحی تاکید کرد: ما در کارهای حساس امیدمان را وصل به همکاری دیگران نمی کنیم و همیشه این را در نظر می گیریم که اگر همکاری را قطع کردند این توان را داشته باشیم که خودمان کار را به انجام برسانیم.
مذاکرات روحانی و آبه، احتمال کاهش تنش ها
معاون رئیس جمهور و عضو هیات نظارت برجام در پاسخ به ایسنا مبنی بر اینکه با توجه به تماس های بعد از سفر آقای روحانی به ژاپن میان آقای آبه و ترامپ و مذاکرات خصوصی و رسمی هیات های ایرانی و ژاپنی و رفت و آمدهای اخیر احتمال خروج از بن بست فعلی بر سر برجام و کاهش تنش میان ایران و اروپا وجود دارد؟ گفت: فرانسوی ها خواستند پادرمیانی کنند و طرحی را پیشنهاد کردند. بر اساس آن طرح طرف آمریکایی می گفت ما می خواهیم ایران به سمت سلاح هسته ای نرود و هیچ شرط دیگری نداریم و این را ترامپ دو سه بار مطرح کرد. از طرفی ما اعلام کردیم، بر اساس برجام تکلیفتان این است که تحریم ها را بردارید. از این رو اگر این دو شرط برای دو طرف احراز شود بقیه مسائل باقی مانده همان طور که رئیس جمهور هم گفتند در 1+5 قابل طرح است.
وی افزود: بنابراین اگر ترامپ تحریم ها را بردارد و ایران هم به شیوه ای اعلام کند که بگوید به سمت سلاح هسته ای نمی رود روند قابل پیش بینی است. برای اینکه اطمینان حاصل شود که ایران به سمت سلاح هستهای نمی رود مثلا می توان فتوای رهبری را رئیس جمهور امضا کند و 1+5 هم زیر آن را امضا کند. دیگر بیشتر از این چه می خواهند که در بالاترین سطح چنین چیزی اعلام می شود اما در مقابل آنها هم تحریم ها را باید بردارند.
وی ادامه داد: اینکه در ژاپن همین اساس و مبنا مطرح شده حالا با جزئیاتی کم و بیش، اطلاعی ندارم. آنها هم علاقه مندند پادرمیانی کنند اما در نهایت ایران مشخص کرده است که در برجام مذاکرات مجدد معنا ندارد و تا تحریم ها برداشته نشود ایران اقدامی انجام نمی دهد.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: یک موضوع دیگر هم وزیر خارجه کشورمان مطرح کردند درباره پروتکل الحاقی که گفتند می توانیم برای اطمینان بخشی تصویب آن را تسریع کنیم. اما باید بگویم در کل هنوز نتیجه ای که بشود روی آن حساب کرد حاصل نشده است.
گام پنجم برجامی ایران
وی درباره جزئیات گام پنجم اظهار کرد: ما در بحث فنی در برجام به گونه ای جلو رفتیم که ماهیت فعالیت های هسته ای مان صدمه نبیند. از هیچ حقوقی برای خود فروگذار نکردیم. نمی توانند بگویند که ایران برای همیشه از حقی دست کشیده است اما محدودیت هایی را پذیرفتیم به شکلی که صدمه ای به فعالیت هایمان نمی زد مثلا برای مدتی محدود فلز اورانیوم نمی سازیم چرا که لطمه ای به صنعت هسته ای مان نمی زد.
وی خاطرنشان کرد: اعلام گام پنجم به عهده رئیس جمهور است و هنوز صحبتی جدی در این باره نکردند. ما آمادگی لازم برای گام های لازم را داریم. اما دیگر خیلی گامی به لحاظ فنی باقی نماینده است با این حال می توانیم برخی فرایندها را شتاب دهیم. لذا صحبت در این باره زودهنگام است. دو سه هفته پیش جلسه ای بود و سوال و جواب هایی شد و ما توضیحات لازم را خدمت رئیس جمهور ارائه دادیم.
صالحی در پاسخ به این پرسش که قبل از شروع مذاکرات در سال 92 شما گفتید "گشایش هایی" در حال انجام است آیا برای سال آینده پیش بینی ندارید؟ اظهار کرد: ایران با قوت، قدرت، سربلندی و عزت از این معرکه بیرون می آید و این اعتقاد من است اما در عالم واقع سیاست مساله پیچیده است و بازی به جاهای خطرناک دارد می رسد. ایران تا امروز ایران در این بازی شطرنج دست برتر داشته است هر چند که چالش هایی برای ما ایجاد کرده است اما معتقدم تا امروز با تدبیر عمل کردیم اگر کار را با همین تدبیر پیش ببریم پیروز میدان خواهیم بود.
وی ادامه داد: ایران اگر با صبوری و تحمل پیش رود از این میدان سربلند بیرون می آید و دیگران مجبور به تمکین از خواسته های ایران خواهند شد.
صالحی گفت: ایران تا امروز ارزان این راه را نیامده است. این فشارها اگر روی هر کشور دیگری بود تا الان سقوط کرده بود اما چون پشتوانه مردمی داریم مقاومت کرده است و به لطف خدا در این چالش بزرگ سربلند بیرون می آییم و باید صبر کنیم ببینیم چه می شود.
اگر مسوولان تصمیم بگیرند برای غنی سازی 20 درصدی آماده ایم
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران قصد غنی سازی 20 درصدی دارد؟ گفت: ما الان محدودیت سطح غنی سازی نداریم. بستگی به تصمیم مسوولان کشور است که به سمت غنی سازی 20 درصد برویم یا نرویم. اگر امروز بگویند این کار را انجام دهید سه چهار روز بعد کار را شروع می کنیم.
صالحی در پاسخ به اینکه اگر موضوع هستهای ایران به شورای امنیت برگردد دکترین هسته ای ما هم ممکن است چه تغییر کند؟ اظهار کرد: انشالله هیچ وقت به شورای امنیت نمی رود چرا که این مساله به نفع هیچ کس نخواهد بود. عقلا اجازه نخواهند داد که این وضع پیش آید و هیچ کس عواقب چنین اتفاقاتی را نمی تواند پیش بینی کند. بعید می دانم مساله به چنین جایی برسد.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که آقای روحانی دو روز قبل در ژاپن گفتند، اگر ببینیم برجام نتیجه ای ندارد ممکن است تصمیم بعدی ادامه ندادن اجرای برجام باشد؟ چقدر احتمال می دهید تصمیم بعدی ایران خروج از برجام باشد؟ گفت: اگر قرار باشد اتفاقی نیفتد و به وضعیت بدتر و قهقرا برویم و ببینیم که طرف های مقابل بی تفاوت هستند، قطعا ایران تصمیم مقتضی را می گیرد. ما امیدواریم طرف مقابل تصمیمی بگیرد تا مساله پیچیده تر نشود چون بازگشت پذیری فعالیت های هسته ای بعدا سخت می شود و این به نفع هیچ کس هم نیست.
وی خاطرنشان کرد: به ما هنوز برای گام پنجم ابلاغی نشده است اما طی دو هفته دیگر مسوولان ارزیابی و تحلیل می کنند و نتیجه گیری می شود در این باره و تصمیم لازم اتخاذ می شود.
مکانیسم ماشه فعال شود چیزی از برجام باقی نمیماند
وی درباره به کار بردن مکانیزم ماشه توسط اروپا تصریح کرد: اروپا میخواهد برجام پابرجا بماند. برجام برای آنها اهمیت امنیتی دارد ولی اینکه آن خواست با توانش چقدر متناسب است، یک بحث جداگانه است. توانایی اروپا به ایستادگی در برابر آمریکا بستگی دارد که متاسفانه نشان داد توان ۲۸ کشور کمتر از ایستادگی و استقلال یک ایالت مانند کالیفرنیا است.
رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه اروپا اگر به دنبال مکانیزم ماشه برود، برخلاف خواسته و نیت آنها است، خاطرنشان کرد: اگر مکانیزم ماشه فعال شود، از برجام چیزی باقی نمیماند. این تناقص در گفتمان اروپاییهاست. افکار عمومی هم فهمید ایران بازیگر منصف و پایبند به تعهداتش است.
معاون رییس جمهوری گفت: امیدواریم این گفتمان اروپا اصلاح شود چراکه این گفتمان موجب همردیف شدن اروپا با آمریکای بدعهد میشود.
صالحی اضافه کرد: پرستیژ اروپا در افکارعمومی جهانی لطمه خورده، آنها بیشتر به این پرستیژ بیشتر لطمه نزنند. همگان باید تلاش کنند برجام باقی بماند.
وی درباره برگشتپذیری کاهش تعهدات برجامی ایران بیان کرد: بسیاری از گامهای ایران برگشتپذیر است یعنی اگر اروپا به تعهداتشان عمل کنند، بسیاری از اقدامات قابل برگشت به سابق است.
با برجام چیزی را از دست ندادیم/ رویه ای که از قبل داشتیم را دنبال کردیم
رییس سازمان انرژی اتمی درباره برخی محدودیت های هسته ای طبق برجام گفت: فکر کنید اصلا برجامی نیست. ما می خواهیم 200 هزار سو ظرفیت غنی سازی ایجاد کنیم که برای این میزان سالانه 300 تن مواد اولیه می خواهد. مثل این است 1000 لیتر بنزین داشته باشی بعد ده هزار خودرو بسازیم.
قبل از برجام حداکثر تولید اورانیوم در کشور 10 تن بوده است الان دو سال است رسیدیم به 30 تن و در افق 5 تا 6 ساله می رسانیم آن را به 100 تن. در برجام به گونه ای مذاکره شد که در اکتشاف و استخراج تولید اورانیوم داخل را به 300 تن برسانیم و بعد از 15 سال ظرفیت غنی سازی مان را به 200 هزار سو برسانیم. پس ما در برجام چیزی را از دست ندادیم. ما رویه ای که از قبل داشتیم را دنبال کردیم.
وی افزود: قبل از برجام 20 هزار سو سانتریفیوژ داشتیم که 10 هزار سو آن کار می کرد و 10 هزارتا آن کار نمی کرد. اما الان سانتریفیوژ جدید می سازیم و نصب می کنیم. از این رو محدودیت های ما به گونه ای بود که با واقعیت های تجاری و صنعتی ما همخوانی داشته باشد و آهنگ پیشرفت آن را متناسب با واقعیت های ما کرد. الان معدن ساغند را بروید ببینید دگرگون شده است و دریایی از کار و فعالیت آنجا است. با اقدامات کاهشی همین محدودیت ها را نیز برداشتیم.
ذخیره اورانیوم ایران به بیش از 2 تن طی یک سال دیگر می رسد
رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: الان بیش از 800 کیلوگرم اورانیوم غنی شده داریم. روزانه 6 تا 7 کیلوگرم اورانیوم غنی می کنیم که قبل از برجام هم همین حدود بود. ماهانه 200 کیلو اضافه می شود و یک سال دیگر بیش از 2 تن اورانیوم غنی شده خواهیم داشت.
تاثیر گام های ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی دیگر درباره بی تفاوتی اروپایی ها نسبت به گام هایی که تا به حال ایران برداشته است و اینکه باید گفت گام های ایران بی پاسخ باقی مانده است و شکست خورده است؟ گفت: تصمیم مسوولان کشور است که بگویند تعداد سانتریفیوژ ها را افزایش دهید یا سطح غنی سازی را بالا ببرید. در عین حال گام های ما خیلی اثر داشته است و این را در مطالبی که در اندیشکده های آمریکایی و اروپایی گفته می شود می توان دید. اینکه آنها از این اقدامات ما دردشان آمده است درست است، اما اینکه قدم جدی بر می دارند یا نه بحث دیگری است. ما نمی دانیم در ذهن آنها چیست. ما این گام ها را برای ایجاد توازن در برجام برمی داریم. اینکه اروپا تا کی می خواهد بی تفاوت باشد که البته معتقدم اقدامات ما تفاوت هایی را ایجاد کرده است، به آنها بستگی دارد. یمنی ها نصف آرامکو را از بین بردند یا ایران پهپاد آنها را ساقط کرد اما مگر آنها چه کار انجام دادند!
برخی فعالیت های هستهای ما برگشت ناپذیر است
صالحی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی برگشت پذیر است گفت: برخی فعالیت ها برگشت پذیر نیست. مثلا در حوزه تست سانتریفیوژهای پیشرفته از جمله IR-6. به هر حال داده های علمی و تکنولوژیکی که الان دریافت می کنیم قابل بازگشت نیست اما عمده اقداماتی که انجام دادیم برگشت پذیر است.
وی در پاسخ به این که چشم انداز تولید 20 هزار مگاوات برق هسته ای در کشور چگونه است؟ گفت: نیروگاه های هسته ای گران قیمت هستند. الان در شرایط اقتصادی نیستم که برای 20 هزار مگاوات بتوانیم سرمایه گذاری کنیم این مساله در یک افق بلندمدت قابل برنامه ریزی است. وقتی برجام عملیاتی شد کره ای ها برای ساخت 4 راکتور با تامین مالی از سوی خودشان آمدند اما ما به آنها گفتیم اول باید اجازه را از آمریکا بگیرید که بعد هم همین اتفاق افتاد و آمریکا مانع شان شد. الان با چین و روسیه همکاری خوبی داریم. با آنها درباره راکتورهای کوچک هم صحبت کردیم. چرا که با توجه به اقلیم کم آب ایران به رآکتورهای نیاز داریم که به آب فراوان برای خنک کردن قلب راکتور نیاز نداشته باشیم.