العالم _ کرونا در جهان
وبسایت روزنامه گاردین در مطلبی نوشت: اقدامات محدودکننده حتی در سختگیرانهترین حالت تنها توانستهاند روند انتشار ویروس کرونا و بیماری تنفسی کووید-۱۹ را کُند کنند. درحالیکه سازمان بهداشت جهانی در نهایت کرونا را یک بیماری همهگیر معرفی کرد، همه نگاهها به چشمانداز یک واکسن دوخته شده است چرا که تنها یک واکسن میتواند از بیمار شدن مردم جلوگیری کند.
هماکنون حدود ۳۵ شرکت و نهاد آموزشی برای تولید این واکسن رقابت میکنند و ۴ مورد از آنها به گزینههایی نیز رسیدهاند که بر روی حیوانات آزمایش شده است. نخستین نمونه که به وسیله شرکت زیستفنی «مودرنا» در بوستون تولید شده است، در مرحله آزمایش بر روی انسان قرار دارد.
این سرعت بیسابقه بیشتر به لطف چینیها حاصل شده است که موفق شدند پیشتر ژنهای Sars-CoV-2 را شناسایی و جداسازی کنند -- ویروسی که بیماری کووید-۱۹ را ایجاد میکند. چین دادههای مرتبط با این موفقیت را در اوایل ماه ژانویه (اواسط دیماه) به اشتراک گذاشت؛ رخدادی که به گروههای پژوهشی در سراسر جهان امکان داد این ویروس را در محیطی آزمایشگاهی پرورش دهند و چگونگی حمله آن به سلولهای انسان و بیمار شدن افراد را مطالعه کنند.
البته از آنجاییکه ویروس خانواده کرونا پیشتر دو بیماری سارز و مرز را ایجاد کرده بود، پژوهشگران شناخت مطلوبی از این ویروس دارند و همین امر به افزایش سرعت تولید واکسن کووید-۱۹ منجر شده است. ۸۰ تا ۹۰ درصد از ساختار ژنتیک ویروس Sars-CoV-2 -- عامل کووید-۱۹ -- به ساختار ژنتیک ویروس Sars شباهت دارد و به همین دلیل نامهای آنها نیز تا این اندازه به یکدیگر شباهت دارند.
اما به باور پژوهشگران، عرضه عمومی ویروس کرونا به دستکم ۱۸ ماه زمان نیاز خواهد داشت. دلیل اصلی این امر، نیاز به انجام آزمایشهای پزشکی دقیق و کنترلشده است. آزمایشهای پزشکی و به اصطلاح کلینیکی، پیشنیاز اصلی تأیید رسمی و قانونی یک واکسن، معمولاً در ۳ مرحله انجام میشود. مرحله اول، آزمایش بر روی چندین ۱۰ فرد سالم را شامل میشود و در آن، ایمنی واکسن و عوارض احتمالی آن آزمایش و بررسی میشود. مرحله دوم، انجام آزمایش بر روی چند صد نفر در یک منطقه از جهان را شامل میشود تا نگرشی کلی درباره اثربخشی واکسن به دست آید. مرحله سوم نیز تکرار مرحله دوم ولی این بار بر روی چندین هزار نفر است.
از آنجاییکه ویروس Sars-CoV-2 بر خلاف ویروسهای ایجادکننده آنفلوانزا یک ویروس نسبتاً جدید با ساختاری متفاوت است، نمیتوان هیچیک از این مراحل را کوتاه و یا حذف کرد زیرا ممکن است در نهایت واکسنی تولید شود که عوارض آن به مراتب خطرناکتر از خودِ کووید-۱۹ باشد.
به همین دلیل است که معمولاً از نخستین مرحله تحقیق و آزمایش یک واکسن تا عرضه عمومی آن به حدود یک دهه زمان نیاز است. اما میتوان در مواردی نظیر شیوع ویروس کرونا با این فرض که هیچ مشکل یا مانعی بر سر راه انجام مراحل آزمایشی ایجاد نشود، انتظار داشت واکسن آن تا ۱۸ ماه دیگر روانه بازار شود.
در این میان، یک مانع مهم دیگر، تولید و عرضه گسترده واکسن است. بیشتر شرکتهایی که درگیر رقابت برای تولید واکسن کووید-۱۹ هستند، از ظرفیتهای لازم برای تولید گسترده واکسن برخوردار نیستند. حتی اگر یک واکسن مناسب هم در دسترس باشد، کشور سازنده ممکن است با توجه به نیازهای خود، عرضه جهانی آن را محدود و کنترل کند.