العالم - اروپا
شهر وین پایتخت اتریش روز سه‌شنبه اول سپتامبر/ ۱۱ شهریور ماه میزبان نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور هیأت‌های ایران و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) و هماهنگ کننده اتحادیه اروپا است و آنگونه که پیش از این هم اعلام شده بود سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ریاست این دور از نشست را برعهده دارند.مرداد ماه سال جاری ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه از احتمال برگزاری کمیسیون مشترک برجام به طور حضوری در آینده نزدیک خبر داده بود.
در همین خصوص «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و معاون مسئول سیاست خارجی این اتحادیه در پی بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توئیتی نوشت: «خبری خوب از تهران در خصوص همکاری بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. اتحادیه اروپا به نقش غیرجانبدارانه و منصفانه آژانس اعتماد دارد. همزمان، ما به تلاشمان برای حفظ برجام در جلسه هفته آینده کمیسیون مشترک ادامه می‌دهیم. من از طرف جوزپ بورل ریاست این جلسه را به عهده خواهم داشت.»
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۲۸ تیر ماه سال جاری در پیامی توئیتری بار دیگر با تأکید بر لزوم حفظ برجام تأکید کرد که به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام به وظیفه خود ادامه خواهد داد. بورل در این باره عنوان کرد: «صراحتاً می‌گویم که ما باید به دو دلیل این توافق را حفظ کنیم: اول اینکه هیچ جایگزین مؤثری برای آن وجود ندارد. این ایده که ما می‌توانیم یک توافق دیگر داشته باشیم و آن را «توافق ترامپ» می‌نامیم، اصلاً امکانپذیر نیست. ۱۲ سال طول کشید که اختلافات کنار گذاشته شد تا یک توافق حاصل شود. مذاکرات در سال ۲۰۰۳ آغاز شد و این توافق بدون پذیرش کامل رهبری وقت آمریکا و تعامل آمریکا و همچنین، روسیه و چین و قطعاٌ خود ایران امکانپذیر نبود».
سعید خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نیز روز دوشنبه سوم شهریور ماه در نخستین نشست خبری خود درباره برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین بیان کرد: این نشست براساس رویه باید فصلی برگزار می‌شد که از پیش تعیین شده بود و به خاطر کرونا چند روزی به تعویق افتاده بود و ربطی به تحولات کنونی ندارد. امیدواریم تمامی طرف‌های برجام تلاش کنند ایران از برجام منتفع شود.
وی افزود: انتظار داریم صدای واحدی که در برجام بوده در کنار سرکشی و یکجانبه‌گرایی آمریکا شنیده شود. هیأتی به ریاست عراقچی برای شرکت در این نشست عازم (وین) خواهد بود.
*نشستی پس از ناکامی‌های اخیر آمریکا
نشست کمیسیون مشترک برجام در شرایطی برگزار می‌شود که در این مدت آمریکا تلاش‌های زیادی را در راستای اعمال فشار بیشتر بر ایران صورت داد از ارائه قطعنامه اصلاحی ضد ایرانی به شورای امنیت برای تمدید محدودیت‌های هسته‌ای که ناکام ماند (این قطعنامه که روز ۲۵ مرداد به رأی گذاشته شد با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) رد شد)، تا ارائه نامه به شورای امنیت برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران. در همین خصوص نیز مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا اعلام کرده است که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از نیمه شب ۲۰ سپتامبر به وقت گرینویچ باز خواهد گشت.
واشنگتن از قبل اعلام کرده بود چنانچه در تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود، درصدد است براساس تفسیر خود از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ساز و کار بازگشت خودکار تحریم‌ها را کلید بزند. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران و دیگر اعضای باقیمانده در برجام این تفسیر آمریکا را قبول نداشته و عنوان می‌کنند که آمریکا به خاطر اینکه اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شد، دیگر جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در «برجام» نیست و نمی‌تواند از بندهای این توافق برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند.
*پاسخ قاطع ایران به آمریکا
در همین زمینه خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه سوم شهریور ماه درباره اینکه اگر روند مکانیسم ماشه اجرایی شود تاکتیک حقوقی ایران در این زمینه چیست؟ اظهار داشت: آنچه آمریکا به آن استناد می‌کند مبنای حقوقی ندارد. آمریکا عضو برجام نیست که از بندی از آن استفاده کند. همان بند برجام که اشاره شده و در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده این است که همه راه‌های حل و فصل اختلافات باید طی شود که نشده است و یک تفسیر بسیار کودکستانی را واشنگتن از سر استیصال بیان می‌کند.
این دیپلمات ارشد کشورمان با اشاره به مخالفت‌ها با این اقدام آمریکا بیان کرد: پاسخگویی ایران به هرگونه نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی بر عهده شورای امنیت ملی است و پاسخ ایران قبلا گفته شده و به آنها کتبا اعلام شده و این پاسخ قاطع خواهد بود.
*توافق ایران و آژانس
از سوی دیگر نشست مزبور پس از آن برگزار می‌شود که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته گذشته در تهران و با سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافقی درباره دسترسی آژانس به دو مکان مورد نظر دست یافتند.براساس توافق ایران و آژانس، ایران داوطلبانه به دو مکان مشخص شده دسترسی داده و فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس را برای حل و فصل این موضوعات تسهیل می‌کند و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، آژانس هیچ سوال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌های فراتر از آنچه ایران اظهار کرده، ندارد.
از دیگر تحولات این مدت ارائه پیش نویس قطعنامه‌ای از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) به شورای حکام آژنس بین‌المللی انرژی اتمی بود که با ۲۵ رای مثبت در این شورا تصویب شد. در این قطعنامه از ایران خواسته شد به تعهدات خود در چارچوب ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی کاملا پایبند باشد.
نشست قبلی کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و «هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفتم اسفند ماه ۱۳۹۸ در شهر وین برگزار شد. اعضای حاضر در آن نشست ضمن حمایت از روسیه برای تداوم اجرای پروژه ایزوتوپ‌های پایدار در ایران، تاثیر تحریم‌های آمریکا در ممانعت از بهره‌مندی ایران از منافع برجام را مورد اذعان قرار دادند.
در آن نشست، نگرانی جدی پیرامون گام‌های ایران در خصوص تعهدات هسته‌ای ذیل برجام ابراز شد. اعضا همچنین تصدیق کردند که وضع مجدد تحریم‌های آمریکا، مانع بهره‌مندی کامل ایران از منافع ناشی از رفع تحریم‌ها شده است.
قبل از آن نیز کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) ۱۵ آذرماه سال گذشته (۱۳۹۸) در محل نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار و در آن نشست اعضای حاضر بار دیگر بر تلاش برای حفظ برجام تأکید کردند.
فارس