العالم - ایران / سیاسی
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در این نشست که عصر دوشنبه و در چارچوب دستورالعمل های مصوب ستاد ملی مقابله با کرونا، با شمار معدودی از خبرنگاران برگزار شد، تاکید کرد که دولت وقت پرداختن به حاشیه سازی ها را ندارد و وقت این دولت تا روز آخر به ارائه خدمت به مردم اختصاص دارد.
رئیس جمهور در ادامه با اشاره به گذشت هفت سال و چند ماه از دولت تدبیر و امید و فرصت باقیمانده هفت ماهه تا پایان این دولت، گفت: بار مسوولیت اداره کشور در سخت‌ترین شرایط یک قرن گذشته بر دوش این دولت گذاشته شد و با توجه به همزمانی جنگ اقتصادی و شیوع ویروس کرونا، سخت ترین روزها و ماههایی است که بر مردم عزیز کشور ما می گذرد و دولت در سخت ترین شرایط بار مسوولیت را برای اداره کشور بر دوش دارد.
روحانی در گزارشی چند دقیقه ای از دوران بیش از هفت ساله مسوولیت ریاست جمهوری، ضمن تقسیم این دوره به دو بخش دوران قبل از جنگ تحمیلی اقتصادی و دوران جنگ تحمیلی اقتصادی، اظهارداشت: در دوران قبل از جنگ تحمیلی اقتصادی، دولت را در سخت‌ترین شرایط بعد از جنگ یعنی رکود تورمی تحویل گرفتیم؛ در شرایطی که رشد اقتصادی کشور منهای 7.7 و تورم بالای 30 درصد بود که بعد از جنگ سابقه ندارد که آغاز دولتی با رکود تورمی شروع شده باشد.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در اولین سال دولت یعنی سال 93 به رشد مثبت اقتصادی رسیدیم و تورم را به حدود 15درصد کاهش دادیم و در سالهای بعد، رشد اقتصادی کشور علیرغم اینکه در بدترین شرایط درآمد نفتی قرار گرفتیم، روند افزایشی یافت.
روحانی افزود: درآمد نفتی کشور قبل از دولت یازدهم، سالانه حدود 100 میلیارد دلار بوده که این رقم در دوران دولت ما در بهترین شرایط مساوی با بدترین شرایط فعالین دولت قبل یعنی سال 91 بود. به طور متوسط در سالهای 93، 94، 95 و 96 یعنی سالهایی که درآمد نفتی ما خوب بود، درآمد نفتی ما به طور متوسط حدود 52 میلیارد دلار بود.
رئیس جمهور گفت: باوجودی که در سال 93 کمترین درآمد نفتی را داشتیم و در بعضی ماهها قیمت هر بشکه نفت به کمتر از 30 دلار رسید اما در عین حال در طول هفت سال بهترین شرایط از لحاظ کاهش تورم در سالهای 94، 95 و 96 بود و متوسط تورم در این سه سال به حدود 11 درصد رسید که این رقم در 50 سال گذشته سابقه نداشت که کشور در سه سال متوالی تورم متوسط آن حدود 11درصد باشد و بیش از دو سال تورم تک رقمی داشتیم یعنی از اواخر سال 94 تورم تک رقمی شد و در سالهای 95 و 96 تورم تک رقمی باقی ماند تا اینکه وارد مرحله بعدی یعنی شرایط جنگ اقتصادی شدیم.
روحانی با بیان اینکه ایران در سال 95 بالاترین رشد اقتصادی را در عرصه جهانی داشت، اظهارداشت: در طول این هفت سال در بسیاری از زمینه‌ها آنچه به مردم وعده دادیم عمل کردیم، وعده ما به مردم اعتدال، تعامل سازنده با جهان، برداشتن تحریم ها از دوش مردم و رساندن مردم به حقوق حقه خودشان بود.
رئیس جمهور افزود: حق هسته‌ای را به عنوان یک حق قانونی برای ملت ایران تثبیت کردیم، فعالیت هسته ای ما قانونی بود اما از سال 94 به بعد فعالیت هسته‌ای ما قانونی شد. آنها تا آن زمان فعالیت های ما را در چارچوب مقررات شورای امنیت غیرقانونی می‌دانستند اما این حق هسته‌ای را برای مردم ایران قانونی کردیم، کشور را از pmd و از شرایط سخت آژانس رها نموده و اقداماتی که در این مدت انجام دادیم یک مدیریت قابل قبول بوده یعنی سال 93 و 94 و 95 و 96 یک مدیریت اقتصادی داشتیم که توانستیم کشور را هم از رکود هم از تورم سخت نجات دهیم و هم در مسائل مهم مورد نیاز مردم خودکفایی ایجاد کنیم.
وی اظهارداشت: در گندم و تا حدی در شکر و برنج به خودکفایی نزدیک شدیم و در عرصه گاز، بنزین و گازوئیل که قبلا واردکننده بودیم، به خودکفایی رسیدیم. برای اولین بار در دولت یازدهم و دوازدهم و البته در دولت دوازدهم محصول گاز و تولید گاز شیرین ما در کشور به یک میلیارد مترمکعب در روز رسید، یعنی از اندکی بیش از 600 میلیون به یک میلیارد رساندیم.
روحانی با بیان اینکه در حوزه‌های مشترک گاز و نفت توانستیم پیشرفت‌های قابل توجه داشته باشیم، گفت: در حوزه مشترک گاز به اندازه شریک‌مان یعنی قطر و در تولید گاز از قطر جلو زدیم، در نفت در میدان مشترک با عراق از اندکی بیش از 70 هزار بشکه در روز به حدود 400 هزار بشکه در روز رسیدیم و در این زمینه هم در میدان مشترک توانستیم مردم را به حقوق حقه‌شان برسانیم.
رئیس جمهور با تشریح دستاوردهای ایران اسلامی در دولت تدبیر و امید در حوزه کشاورزی اظهارداشت: در کنار برنامه های گسترده مکانیزه کردن کشاورزی ، میزان محصولات کشاورزی از 97 میلیون تن به 123هزار میلیون تن رسیده که این رقم تا آخر این دولت به 130هزار میلیون تن خواهد رسید.
روحانی با اشاره به اینکه تلفات برق را به تک رقمی رسانده ایم، گفت: تولید برق ما از متوسط دولت‌های قبل بیشتر است، در هر سال به طور متوسط 2هزار مگاوات به میزان تولید برق اضافه کردیم. تولید فولاد در این دولت دو برابر شده و در آلومینیوم 70 درصد بر میزان تولید کشور اضافه کردیم و در زمینه پتروشیمی در جهش دوم این بخش، تولید محصولات پتروشیمی دو برابر شده است.
وی افزود: افتتاح‌های بسیار مهم در همین سال علیرغم شرایط کرونایی داشتیم و افتتاح‌های مهمی نیز تا پایان این دولت خواهیم داشت. خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها و رسانه‌ها دستاوردهای این دولت را به رغم جنگ اقتصادی دشمنان، با دیگر دولت ها مقایسه کنند. بی تردید با توجه به شرایطی که داشتیم میتوانیم کاملا به یک نقطه‌ای برسیم که دولت نمره قابل قبولی را از مردم دریافت کند.
رئیس جمهور در ادامه به تشریح دستاوردهای دولت در زمینه مسائل اجتماعی پرداخت و گفت: بزرگترین کار دولت طرح تحول سلامت بود که در چارچوب آن تخت های بیمارستانی را در مقایسه با آنچه که قبل از دولت یازدهم بود، 2 برابر نمودیم و بیمه سلامت مردم را همگانی کردیم و در مجموع در بخشهای صنعت، کشاورزی و خدمات اجتماعی قدم‌های بسیار مهمی برداشتیم.
روحانی با تاکید بر اینکه دولت الکترونیک به معنی واقعی کلمه در این دولت محقق شد، افزود: خدمات الکترونیک را از 10 درصد به 76 درصد رساندیم. شمار شرکت‌های دانش‌بنیان به 5 هزار رسیده و و این دولت کار عظیم و بزرگی در شرکت‌های دانش‌بنیان انجام داده است.
رئیس جمهور گفت: در عرصه سیاست خارجی نیز اقدامات دیپلماتیک بسیار مؤثری انجام گرفت. امسال علاوه بر جنگ اقتصادی با کرونا هم مواجه شدیم اما دولت در باقیمانده فعالیتش تلاش می کند طرحهای نیمه تمام بویژه طرحهای مهم را تکمیل و در اختیار مردم قرار دهد.
روحانی با بیان اینکه تا پایان این دولت بهره برداری از طرحهای مهم ریلی آغاز می شود، اظهارداشت: یکی از افتخارات این دولت تحول در حمل و نقل ریلی از جمله واگن‌سازی، لوکوموتیوسازی و تولید خطوط ریلی است. استان های استان همدان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و گیلان را به خطوط ریلی وصل کردیم و تا پایان این دولت دریای خزر را به خطوط ریلی در گیلان و کاسپین را به رشت متصل خواهیم کرد.
رئیس جمهور افزود: تلاش ما این است که چابهار را به زاهدان متصل کنیم. تا پایان امسال چابهار به ایرانشهر و زاهدان و یکی از شهرهایی که مدنظر ما است متصل خواهد شد و مابقی خط ریلی را هم تلاش می کنیم تا پایان این دولت تکمیل کنیم.
روحانی گفت: یکی از طرحهای مهمی که در زمینه بزرگراه و راه‌های آزادراهی داریم، اتصال اصفهان به شیراز است که در این دولت انجام خواهد شد و یکی از مهمترین آزادراه‌های مهم کشور است.
رئیس جمهور اظهارداشت: یکی از طرحهای بسیار مهم نیز طرح گوره به جاسک به عنوان یک طرح استراتژیک است که نفت را از خلیج فارس به دریای عمان برای صادرات می‌آوریم. این طرح استراتژیک تا پایان دولت افتتاح خواهد شد و یک بخشی از آن نیز اوایل سال آینده افتتاح می شود.
روحانی به طرحهای دولت در حوزه محیط زیست اشاره کرد و گفت: طرح بسیار مهم احیاء دریاچه ارومیه تا پایان سال افتتاح خواهد شد و تونلی که باید آب‌ها را به دریاچه ارومیه متصل کند، چند کیلومتری باقیمانده که احتمالاً بهمن و اسفند به اتمام خواهد رسید و همه تلاش ما این است که طرحهای مهمی که داریم، تا پایان این دولت به اتمام برسانیم.
رئیس جمهور به تقدیم لایحه بودجه در موعد مقرر به مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و گفت: لوایح مهم ما در مجلس متأسفانه هم در مجلس دهم و هم در مجلس یازدهم تاکنون به تصویب نرسیده است و امیدواریم در این مجلس به تصویب برسد.
روحانی اظهارداشت: لایحه شفافیت، تعارض منافع و مبارزه با فساد، 3 لایحه مادر و بسیار مهم است که در مجلس قبلی تقدیم شد و امیدواریم در این مجلس به نتیجه برسد.
رئیس جمهور اجرای انتخابات سال 1400 را کار بزرگ پیش رو دولت دانست و گفت: امیدواریم این انتخابات شکوهمند و با حضور همه احزاب و گروه‌ها و با یک رقابت بسیار خوبی برگزار شود.
وی در ادامه به موضوع شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: در بحث کرونا یک مدیریت متناسبی را از اول آغاز کردیم و جزو کشورهایی هستیم که به طور منظم آمار دقیق را در اختیار مردم گذاشتیم و شما می‌دانید که در این زمینه همه کشورها این کار را نکردند.
روحانی تصریح کرد: همه تلاش ما این است که موج سوم را امروز کنترل کنیم، تلاش بعدی ما این است که وارد موج چهارم کرونا نشویم و مسأله تهیه واکسن و انجام واکسیناسیون در یک زمان نزدیک چه با خرید و چه با تولید واکسن در داخل است.
رئیس جمهور با بیان اینکه امیدوارم در این مدت بتوانیم به اهدافی که داریم، دست پیدا کنیم، گفت: به همین دلیل وقت این کار را نداریم که به حاشیه‌سازی‌ها توجه کنیم، بسیاری از حرف‌ها زده می‌شود و پاسخ ندادن ما دال بر جواب نداشتن ما و یا ضعف نیست بلکه بخاطر این است که فرصت نداریم.
روحانی تاکید کرد: فرصت دولت برای این است که تا روز آخر به مردم خدمت کند و خدمات ارائه نماید و یکی از آن خدماتی که دولت به شدت دنبال می‌کند، شکستن تحریم است و بسیار امیدوار است که در این زمینه گام‌های خوبی بردارد به این دلیل که جنگ اقتصادی ترامپ شکست خورده و این را همه دنیا معترف هستند که این جنگ با شکست مواجه شده است.
رئیس جمهور با بیان اینکه همه دنیا به آمریکا فشار می‌آورند تا به برجام برگردد و فعال شود، اظهارداشت: یکی از خدمات دولت دوازدهم که در یک زمانی اگر لازم شد برای مردم توضیح می‌دهم این بود که با همه توان نگذاشت، برجام نابود شود. هدف اصلی ترامپ نابودی برجام بود که ناموفق بود و البته در داخل هم عده‌ای دنبال این بودند که برجام را از بین ببرند.
روحانی گفت: ما همه تلاشمان را انجام دادیم تا برجام زنده بماند تا به موقع مناسب، دو مرتبه برجام نقش خودش را در کشور بتواند ایفا کند. در برجام به حقوق‌مان دست یافتیم و البته مقصود این نیست که مذاکرات و توافقی که انجام شده، بی‌نقص است؛ بی‌نقص فقط خداست و همه چیز در دنیا نقص و عیب و ایراد و اشکال دارد و ممکن است در این توافق هم ایراد و اشکالاتی باشد اما به طور نسبی یک توافق بسیار مهم تاریخی بوده و در تاریخ ایران حتماً بی‌سابقه است و در تاریخ منطقه نیز سراغ ندارم که یک کشور با 6 کشور بزرگ بتواند مذاکره کند و در شرایط تحریم، موفقیت به دست بیاورد.
رئیس جمهور اظهارداشت: عده‌ای می‌خواستند برجام را نابود کنند تا برجامی نباشد اما ما آن را حفظ کردیم و همین برجام با دست و پای شکسته روبروی ترامپ در سازمان ملل ایستاد و 3 بار آمریکا و ترامپ را مفتضح کرد و یکی از اهداف ما این است که به اهداف‌مان در زمینه هسته‌ای و حقوق مردم دست یابیم.
روحانی در ادامه به موضوع پایان تحریم ها اشاره کرد و گفت: پایان تحریم بدان معنا است که مردم به یکی از حقوق حقه خودشان دست یافتند و پایان تحریم از طرف آمریکا به این معنا است که تروریزم اقتصادی و جنایت متوقف شده است و جنایتکار اگر روند جنایتش را متوقف کرد، منتی بر سر طرف مقابل که علیه او جنایت مرتکب شده، ندارد اما آن کس که مورد هجمه قرار گرفته، اگر یک ساعت و یک روز زودتر به حقش برسد، این حق طبیعی‌اش است.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه دولت نخواهد گذاشت عده‌ای بخواهند پایان تحریم را به تأخیر بیندازند، اظهارداشت: عده‌ای هستند می‌خواهند پایان تحریم را به تأخیر بیندازند، ما یک دقیقه و یک ساعت هم به این رضایت نخواهیم داد و در برابر آنها خواهیم ایستاد، تحریم باید بشکند و این حق مردم است. آمریکا باید به تعهداتی که قبلاً انجام داده، برگردد و همانطور که قبلاً گفتیم اگر همه به تعهدات کامل برگردند ما نیز به تعهدات کامل‌مان برخواهیم گشت.
روحانی در ادامه به پرسش های خبرنگاران حاضر در این نشست خبری پاسخ داد.
متن پاسخ های رئیس جمهور به پرسش های خبرنگاران به این شرح است:
سوال شبکه خبر سیمای جمهوری اسلامی ایران: جنابعالی اول مرداد در مورد افزایش نظارت بر کنترل بازار و مهار گرانی‌ها گران‌فروشی‌ها تاکید کردید و دستور دادید، بعد هم چند بار دیگر از جمله در جلسه دیروز همین تاکید را داشتید، با این وجود مردم شاهد نوسانات قیمت کالاها در بازار هستند، چرا بعد از شش ماه از دستور شما اثر محسوسی دیده نمی شود و مشکل همچنان وجود دارد؟
رئیس جمهور: اینکه مردم در زندگی و در تامین کالاهای مورد نیاز روزمره خود دچار مشکل هستند، حرف کاملا درست است. مردم عزیز باید توجه داشته باشند که امسال به خاطر کرونا در هشت ماهه اول حدود 19درصد و نزدیک به 20درصد تقریبا درآمد صادرات غیرنفتی کاهش یافت. این موضوع اول است.
موضوع دوم، به خاطر اینکه منابع ارزی کشور در کشورهای خارج در بسیاری از موارد با مشکل برداشت مواجه است که رئیس بانک مرکزی درباره حتی کرونا هم توضیح دادند که می‌خواهیم از یک منبعی پولی را برداشت کنیم ولی دچار مشکل هستیم ولو برای یک مقدار کم برای تهیه واکسن و این مشکل دوم است. به این دلیل برخی از کالاهایی که گران شد بر مبنای این بوده که نهاده‌های دامی که به موقع می‌بایست وارد شود با تاخیر مواجه شد و این باعث شد که برخی از کالاها گران شد.
اینکه تحریم و جنگ اقتصادی چقدر موثر است و مدیریت چقدر موثر است؟ الان نمی‌خواهم درباره این درصدها بحث کنم چون بی‌حساب و کتاب است و هر کسی یک عددی را می‌گوید، یکی می‌گوید 80 درصد یکی می‌گوید 70درصد و یکی می‌گوید 50 درصد، اینها همه بی حساب و کتاب است.
اگر کسی می‌خواهد محاسبه کند باید ببیند که درآمد نفتی در سال 1390 ، 119 میلیارد دلار بوده ولی در سال گذشته اگر آن 100 تا را هم از 119 میلیارد دلار برداریم، باز هم کمتر می‌شود لذا باید شرایط کشور را در نظر بگیریم. در عین حال در سال 91 بحران در کالاهای اساسی و صف‌های طولانی وجود داشت اما امروز صف طولانی و کمبود کالا نداریم، البته مشکل گرانی کالا وجود دارد و یک بخش این گرانی به جنگ اقتصادی مربوط می‌شود و بخشی هم به مدیریت غیرصحیح و عدم برخورد قاطع با متخلفین مربوط می‌شود ، یعنی این هر سه با هم است.
در بعضی از موارد مدیریت اشکال داشته، در بعضی از موارد به خاطر جنگ اقتصادی به موقع نهاده وارد کشور نشده و با تاخیر وارد کشور شده است و در بعضی از موارد هم تنبیهات و برخورد با آنهایی که کالاها را احتکار کردند و به موقع در اختیار نگذاشتند، انجام نشده است و این هر سه دست به دست هم داده است.
یکی از مصوبات بسیار مهم در رابطه با دولت الکترونیک که در هفته‌های گذشته به 1399.9.9 معروف شد مربوط به سامانه جامع تجارت بود، سامانه جامع تجارت را راه‌اندازی کردیم و ببینید آنهایی که به هر دری متوسل می‌شوند که این سامانه کامل اجرا نشود، چکار می‌کنند. دادگاه‌های مختلف و شکایت‌های مختلف انجام می شود تا انبارها فاش نشود و مردم به حقوق خود دست پیدا نکنند. انشاءالله این سامانه تجارت را به خوبی پیش خواهیم برد، مرحله دوم و سوم آن را هم انجام خواهیم داد تا کامل کنیم.
این سامانه تجارت اگر درست و کامل شود که الان بخش بزرگی، 70 درصد این سامانه راه افتاده و بقیه آن هم در دی ماه و بخش بعدی آن در اسفند ماه راه می‌افتد. برای اینکه بدانیم کالا از کجا آمده، چه وقت وارد کشور شده و در کدام انبار است تا بتوانیم اینها را کنترل کنیم و این بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
بنابراین تلاش دولت بر این است که قیمت‌ها در حدی باشد که برای مردم قابل تحمل باشد. در چند کالا نوسان‌‌های بسیار شدیدی داشتیم که آن کالاها همان‌هایی است که می‌بایست نهاده‌های لازم را در زمان مشخص دریافت می‌کردند البته اشکالات مدیریتی هم در این زمینه وجود دارد که منکر آن نیستم و به همین دلیل هم به وزرا و مسوولین مربوطه هم تذکر شفاهی و کتبی دادم و هم دنبال می‌کنم که انشاءالله این مشکلات کمتر شود. پیش‌بینی من این است که در ماههای آینده شرایط باثبات‌تر و بهتری خواهیم داشت.
سوال خبرنگار خبرگزاری تسنیم: شما فرمودید که اگر طرف مقابل به تعهدات‌اش برگردد ما هم برمی‌گردیم، سوال ما درباره شیوه اجبار طرف مقابل برای اجرای تعهداتش است، طرح مجلس که اخیراً تصویب شد و شما به آن اشاره کردید به اعتقاد بسیاری از کارشناسان می‌تواند مؤثر و مفید باشد ضمن اینکه این مسأله هم‌اکنون قانون است و جنابعالی بارها بر اجرای قانون تأکید کردید و ان‌شاء الله آن را عملیاتی خواهید کرد.
کارشناسان معتقدند تأثیر این طرح برای اعمال فشار به طرف غربی برای لغو تحریم‌ها بستگی به اجرای دقیق و مؤثر آن توسط دولت دارد و اگر دولت با آن به صورت سمبلیک برخورد کند و آن را سهل بگیرد نه تنها تحریمی برداشته نمی‌شود و شاید حفظ و یا تشدید شود، جناب آقای دکتر روحانی حضرتعالی بارها گفته اید که دوست دارید تحریم‌ها ترک بردارد و همچنین دولت شما تجربه‌های بسیاری دارد که طرف مقابل نه در مقابل لبخندها بلکه در مقابل قدرت ملت ایران کرنش می‌کند، دولت در اجرای این قانون چقدر جدی خواهد بود و این قول را به مردم می‌دهید که به قانون مجلس عمل خواهید کرد یا خیر؟
رئیس جمهور: البته قبلاً دولت موضع خود را نسبت به این قانون اعلام کرده است. این قانون را مفید نمی‌داند و قبل از اینکه به تصویب نهایی برسد نظرم را صریحاً اعلام کردم. این نظر شخص من نیست و در دولت اتفاق آراء وجود دارد. دولت به اتفاق آراء این قانون را برای کشور مفید نمی‌داند.
اینکه به طرف مقابل فشار بیاوریم، همه اقدامات را سال گذشته انجام دادیم یعنی همه مراحل تعهدات‌مان را در 5 مرحله یکی پس از دیگری کنار گذاشتیم، به وزرای مربوطه و معاونین مربوطه دستور دادم که آیین‌نامه اجرایی این قانون را فراهم کنند. امیدوارم تا پایان این هفته و احتمالاً در چهارشنبه و یا یکشنبه آینده در دولت مطرح و آیین‌نامه‌اش تصویب شود و وقتی تصویب شد در چارچوب آیین‌نامه اجرا خواهد شد تفسیری که ما از این قانون برای اجرا داریم و آیین‌نامه‌اش را بر همان مبنا خواهیم نوشت در چارچوب آن عنوان است یعنی قانونی که می‌خواهد تحریم را بردارد، نه قانونی که تحریم را تأخیر بیندازد.
بعید می‌دانم نمایندگان مجلس دنبال این باشند آنها هم آنچه که بیان کردند این بوده که تحریم زودتر شکسته شود، البته عامل اصلی شکستن تحریم مقاومت ملت ایران است جای هیچ تردیدی نیست اگر مردم ما در این 3 سال این همه مشکلات را تحمل نمی‌کردند، قطعاً باعث خوشحالی دولت ترامپ بوده و آنها همین را می‌خواستند که مردم ما تحمل نکنند به این معنا که مردم ما در برابر بیگانه تسلیم شوند.
آنچه باعث موفقیت و پیروزی ما شده مقاومت و ایستادگی و صبر مردم بوده است و اگر هر روزی تحریم را بشکنیم کاری است که مردم انجام دادند و ما به نمایندگی از طرف مردم این کار را انجام دادیم.
امیدوارم همه ما، یعنی دولت، مجلس و همه قوا دست به دست هم دهیم، شکستن تحریم، تجارت آزاد با دنیا و فروش نفت حق مردم ایران است و همه آنهایی که تحریم ناروا علیه ملت ما شده و تضییع حقوق مردم ماست امیدوارم دولت و مجلس با کمک همدیگر هر چه سریع‌تر اجرا کنند آن ثمر و نتیجه‌ای که در سایه مقاومت و ایستادگی مردم حاصل شده است، ان‌شاء الله.
روزنامه ایران: آقای رئیس جمهور، شما و معاون پارلمانی، پیش‌تر تأکید کردید که لوایح دولت در مجلس بررسی شود، نکته قابل توجه اینکه مجلسی‌ها بدون توجه به این لوایح اغلب موازی‌کاری می‌کنند و مشخصاً طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری را آماده کردند و همچنین گفته شده طرح مدیریت تعارض منافع هم در دست تهیه است. این در حالی است که دولت در این 2 مورد لایحه دارد و همینطور در مورد شفافیت. با این وجود مجلسی‌ها مدعی هستند که لوایح ارسالی دولت معطوف به حل مشکلات مردم نیست. پاسخ و موضع شما در این زمینه چیست؟
رئیس جمهور: دولت یک لایحه بسیار مهم درباره انتخابات به مجلس فرستاده است. متأسفانه آن لایحه اصلاً در دستور کار قرار نگرفت. لایحه دولت درباره انتخابات، لایحه جامع انتخابات لایحه بسیار خوبی است که ماهها در دولت برای آن تلاش و زحمت کشیده شد و در جلسات متعدد بحث شد تا این لایحه به تصویب برسد. متأسفانه مجلس قبلی آن را کنار گذاشت. در همین مجلس، لوایحی که در مجلس قبلی تصویب نشده بود دوباره برای مجلس فرستادیم، اما متأسفانه هیچ‌کدام امروز در دستور کار نیست. مبارزه با فساد اولویت مردم است، شفافیت اولویت مردم است و تعارض منافع؛ این 3 لایحه مادر و مهم، اولویت مردم است. مجلس متأسفانه به طرحهای خودش اهمیت می‌دهد، به لوایح دولت اهمیت نمی‌دهد که این به نفع ما و کشور نیست.
دولت یک بدنه کارشناسی عظیم و بزرگی دارد. این بدنه کارشناسی را نمی‌شود با کمیسیون‌های مجلس مقایسه کرد. یا مثلاً مجلس مرکز پژوهش دارد که یک عده کارشناس در آن مشغول فعالیت هستند اما اینها قابل مقایسه با کار دولت نیست.
دولت مجموعه کارشناسی عظیم و بزرگی را در کنار خودش دارد. لایحه‌ای که تهیه می‌شود، پخته است، بررسی شده است. طبق قانون اساسی مجلس می‌تواند طرح داشته باشد، ولی اصل داستان لایحه است. لوایح باید اصل باشد. مواردی هم که مجلس لازم می‌داند به صورت طرح تهیه می‌کند. عدم تناسب یعنی خواباندن لوایح دولت و پشت سر هم به طرحهای نمایندگان رسیدگی کردن که نمی‌تواند خیلی مفید باشد. اینجا بحث مجلس و دولت مطرح نیست، بحث این است که چه چیزی به نفع مردم است. الان سوالی که صدا و سیما در آغاز این جلسه مطرح کرد، مسأله گرانی بود که در بعضی جنس‌ها بی‌ثباتی است، برای اینکه در دولت وزیری که حامی مصرف‌کننده باشد، نداریم.
یا وزیر صنعت داریم که دنبال صنعت است، یا وزیر کشاورزی داریم که دنبال کشاورزی است. وزیری نداریم حامی مصرف‌کننده و مردم باشد. در مجلس قبلی پیشنهاد دادیم، وزارت بازرگانی تشکیل شود. با دو فوریت آن لایحه را در دولت یازدهم دادیم. آن مجلس تصویب نکرد و در نهایت در روزهای آخر تصویب کرد که یک جمله آن ایراد داشت. این جمله را مجلس یازدهم می‌توانست در یک جلسه اصلاح کند، اما متأسفانه رفت در بایگانی، یعنی کاری که در 2 دقیقه می‌شود انجام داد تا وزارت بازرگانی تشکیل شود. موضوع وزارت بازرگانی را اولین بار که در دولت یازدهم با هیأت دولت خدمت مقام معظم رهبری رفتیم، ایشان این اشکال را مطرح کرد.
ایشان در جلسه خطاب به وزرا و هیأت دولت گفتند 4 وزارتخانه را یک وزیر اداره می‌کند. صنایع، صنایع سنگین، معادن و بازرگانی. 4 وزارتخانه را یک وزیر اداره می کند.
خود مقام معظم رهبری در جلسه هیأت دولت که خدمت ایشان بودیم، اشکال کردند. بعد رفتیم لایحه را تهیه کردیم و به مجلس فرستادیم. می‌خواهم بگویم یکسری امور است که واقعاً به نفع مردم است که ما و مجلس کنار هم باشیم.
بعضی‌ها فکر می‌کنند مجلس نماینده ملت است و دولت از آسمان آمده است. دولت هم نماینده مردم است. مردم هستند که پای صندوق آمدند و دولت و رئیس جمهور را انتخاب کردند. چه کسی به وزرا رأی اعتماد داده است؟ همین مجلس رأی اعتماد به آنها داده است.
آنها هم نماینده مردم هستند ما هم نماینده مردم هستیم. فرقی نمی‌کند. این وکیل‌الدوله از آن حرف‌های بی‌معنای دنیای امروز است.
بله یک زمانی، زمان رژیم گذشته مفهوم داشت. آن وقتی که دولت کاری به مردم نداشت. البته آن وقت مجلس هم کاری به مردم نداشت جز یکی دو مجلس اول که انتخاباتی بود. الان که همه چیز در اختیار مردم است، هم دولت و هم مجلس را مردم انتخاب می‌کند. بنابراین باید همدیگر را یاری کنیم در آنچه که به نفع مردم است. هر طرحی هم که نماینده‌ها بدهند اگر به نفع مردم باشد و اصلاح امور جامعه باشد و اگر به کمک مردم باشد، حتماً حمایت می‌کنیم و پشت سر آن هستیم.
حتی همین طرحی که نماینده‌ها دادند برای مسأله هسته‌ای که مخالفیم، ولی چون مجلس تصویب کرده و شورای نگهبان تأیید کرده، علیرغم اینکه مخالفیم، ولی چون تصویب شده داریم آیین‌نامه اجرایی آن را می‌نویسیم. بنابراین باید همدیگر را در اموری که به منافع ملی و همه مردم مربوط می‌شود یاری و کمک کنیم.
سوال شبکه تلویزیون ملی چین سی سی تی وی: جناب آقای رئیس جمهور با توجه به پویش فشار حداکثری آمریکا و اخیراً ترور دانشمند شهید جناب آقای دکتر فخری‌زاده به نظر می‌رسد که میزان تنش‌ها در این منطقه رو به افزایش پیدا کرده است و نیازمند همکاری‌های بیشتر برای برقراری ثبات در منطقه هستیم. ایران چگونه نقش خودش را در این موضوع بازی خواهد کرد و چگونه با سایر بازیگران در جامعه بین‌المللی از جمله چین همکاری خواهد کرد تا تنش‌زدایی در منطقه اتفاق بیفتد و همچنین بتوانیم برجام را زنده نگه داریم؟
رئیس جمهور: هر دو نکته یعنی زنده ماندن برجام و همکاری همه کشورهای مهم برای ثبات جهان و منطقه مهم است. شما می‌دانید که علت اینکه ترامپ علیه ایران در مجامع بین‌المللی ناموفق بود، همکاری و هماهنگی بین ایران و سایر کشورها بویژه بین ایران و 1+4 بود. لذا هر موضوعی که ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل برد، ناموفق بود و نتوانست چیزی را به تصویب برساند بنابراین همچنان دنبال آن هستیم که با همه کشورهای جهان بویژه با کشورهایی مثل روسیه و چین در رابطه نزدیک باشیم، همچنان که همکاری‌های بسیار نزدیک و خوبی هم داشتیم همچنین می‌خواهیم با اتحادیه اروپا و همسایگان روابط نزدیک داشته باشیم.
ترور شهید فخری‌زاده کار آنهایی بود که می‌خواستند در روزهای پایانی حکومت منحوس ترامپ، منطقه را به جنگ بکشانند، این هدف اصلی آنها بوده است. هدف اصلی رژیم صهیونیستی از ترور شهید فخری زاده ایجاد یک بی ثباتی و جنگ در روزهای پایانی دولت ترامپ بود.
جمهوری اسلامی ایران علیرغم اینکه شهید فخری زاده را یک دانشمند بنام می‌داند و برای خود حق قائل است که انتقام خونش را بگیرد و به موقع مناسب و در جای مناسب این انتقام را خواهد گرفت منتها اجازه نخواهیم داد که زمان و مکان آن را دیگران برای ما تعیین کنند در عین حال ثبات منطقه برای ما بسیار حائز اهمیت است.
می‌دانید که طرح صلح هرمز را برای منطقه خلیج فارس ارایه دادیم. طرح صلح هرمز در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال گذشته مطرح شد و بعد هم برای همه روسای کشورهای منطقه، 6 کشور حوزه جنوبی خلیج فارس و همچنین عراق فرستاده شد و همچنان این طرح صلح روی میز است و ما باز آماده هستیم که روی این طرح صلح با هم گفت‌وگو کنیم.
خبرگزاری فارس: کمی بیش از دو فرصت صد روزه به پایان ریاست شما بر جمهوری اسلامی باقیمانده است و دولتی که در آغاز شعار رونق اقتصاد را بر راهبرد مذاکره استوار کرده بود و در نهایت با برجام تقریبا هیچ که به تعبیر رئیس وقت بانک مرکزی گفته شد و دلار 25هزار تومانی، پراید 100 میلیون تومانی و حتی مرغ 30 هزار تومانی به پایان راه خود نزدیک می‌شود، با این حال بسیاری از دلسوزان انقلاب معتقد هستند که دولت‌های انقلاب اسلامی باید با پایان خوش بدرقه شوند البته این مهم بیش از هر چیز نیازمند عزم و خواست خودِ دولت است و بارها از شما و بعضی از معاونین و وزرا در توجیه وضع موجود مطرح شده که موضوعات مطرح شده مثل شیوه دولت قبل و سیاست‌های ترامپ و اخیرا هم قوانین مجلس شورای اسلامی به میان آمد که واقعا این سوال پیش می‌آید که آیا برای عواملی مثل سوء مدیریت و ناکارآمدی در بین برخی از مدیران دولت و به وجود آمدن وضع فعلی به کشور نقشی قائل هستید و اگر نقشی قائل هستید برای زمان باقیمانده چه تدبیری برای اصلاح مدیریت در نظر گرفتید؟
رئیس جمهور: اولا مشکلات در کشور عوامل متعددی دارد. برخی از مشکلات ساختاری است مثلا مربوط به این دولت و دولت قبلی نیست بلکه برای سالها پیش است و این مشکلات ساختاری است که باید حل و فصل شود.
دوما نقشی که تحریم دارد. ببینید همین مدیریت که فرق نکرده و همان مدیریتی است که سال 95 و 96 بود و الان هم هست. چطور در 94 و 95 ثبات داشتیم و قیمت ارزی که شما اشاره میکنید ثباتی داشت و چرا تغییر کرد؟ مگر همین دولت نبود؟ اگر مدیریت اشکال داشت پس در 93 چطور تورم و رکود را شکستیم و همین دولت یعنی همان کسی که مدیر دولت و رئیس دولت است، آن روز هم رئیس دولت بود و امروز هم رئیس دولت است و فرقی نکرد.
پس مشکل چیست؟ ما در تحریم نیستیم. خطا نکنیم و ما در جنگ بزرگ تمام عیار اقتصادی هستیم و چنین جنگ بزرگ اقتصادی در دنیا کم نظیر است و در تاریخ ما هم نظیری برای آن پیدا نمی‌کنید یعنی تمام قدرت بیاید روبروی ایران برای اینکه نفت نفروشد اگر یک کشتی خواست حرکت کند همه از رژیم‌های ارتجاع منطقه گرفته تا رژیم صهیونیستی تا آمریکا تا همه بیایند و نگذارند که چنین چیزی سابقه نداشته است.
پس تحریم نیست و ما تکرار نکنیم. ما در 93 هم که بودیم، تحریم هم بود، 92 هم تحریم بود، 94 و هم نزدیک اواخر آن تقریبا تا دی ماه تحریم بود ولی مشکل نداشتیم و کشور را اداره می‌کردیم و 97 در جنگ تمام عیار اقتصادی رفتیم که بعضی‌ها قبول ندارند و می‌گویند جنگ نیست و چاره‌ای نیست.
مقام معظم رهبری بارها فرمودند که ما در جنگ اقتصادی هستیم و در جلسه سران در چند نوبت فرمودند که فرمانده این جنگ رئیس جمهور است و وقتی رئیس جمهور فرمانده جنگ است و افسران ارشد آن یعنی وزرا و معاونین در خط مقدم هستند به جای اینکه در میدان جنگ ما را یاری و کمک کنند، عده‌ای مداوم دنبال این هستند که مشکل ایجاد کنند.
ببینید یک چیزی یادتان نرود که غیر از مشکلات ساختاری و غیر از جنگ اقتصادی به مدیریت حالا می‌رسم که یک مشکل دیگر داریم و آن همسویی مخالفین دولت با مخالفان جهانی علیه نظام است. آنجاهایی که همسویی می‌شود به هر حال چه می‌گویید؟ آنجایی که آمریکا هم این دولت را تضعیف می‌کند و عده‌ای بدخواه هم این دولت و نظام را تضعیف می‌کنند، همصدایی خیلی بد است.
می‌گویند مدیریت چقدر نقش دارد. تحریم و جنگ اقتصادی چقدر نقش دارد؟ مخالفین دولت چقدر نقش دارند؟ چرا این را نمی‌گویید؟ آن چند درصد است؟ درصد آن کجا رفت؟ شما می‌گویید مدیریت که مدیریت حتما نقص دارد و بی ایراد نیست مگر می‌شود در این شرایطی که هستیم در وسط میدان جنگ نقص و عیبی نداشته باشیم؟ حتما نقص و مشکل داریم. باید همه ما را یاری کنند، باید خبرگزاری‌ها ما را یاری کنند، باید روزنامه‌ها ما را یاری کنند، باید مجلس و قوه قضاییه و نیروهای مسلح ما را یاری کنند و همه مردم و همه باید کنار هم باشیم و تنهایی نمی‌توانیم.
بارها گفتیم در یک میدان جنگ به تنهایی نمی‌شود جنگ را اداره کرد و ما هشت سال جنگ تحمیلی داشتیم که نیروهای مسلح به تنهایی توانستند اداره کنند؟ نتوانستند بلکه همه مردم آمدند، همه کمک کردند، بسیج آمد و مردم آمدند فداکاری کردند و ما در جنگ موفق شدیم والا موفق نمی‌شدیم و شکست می‌خوردیم.
در جنگ اقتصادی هم همین است و همه باید همدیگر را یاری کنند. شما می‌گویید من قبول دارم که در مدیریت نقص داریم و حتما نقص داریم. من در جلسه دولت اگر روزی نوار را بیاورید و این نوار را پخش کنید، ببینید چقدر در دولت با مدیری دعوا می‌کنم و می‌گویم چرا اینجا اینطور شد و چرا آنجا آن کار را کردید و چرا اینطوری نشد؟ وقتی می‌گوییم دولت همه فکر می‌کنند یعنی یک فرد به نام رئیس جمهور و میلیون‌ها نفر به نام دولت کار می‌کنند که یا وزیر یا معاون وزیر یا مدیرکل یا کارمند یا استاندار است و در سراسر کشور میلیون‌ها نفر با هم کار می‌کنند که می‌شود دولت و دولت یک نفر نیست.
شما می‌گویید نقص دارید بله حتما نقص و حتما اشکال دارد که باید رفع کنید، بله حتما باید رفع کنیم. همانطور که من می‌گویم اگر شکستن تحریم امکان پذیر باشد که یک دقیقه تاخیر آن گناه و جرم است، نقص مدیریت هم همنیطوراست و اگر بتوانیم نقص مدیریت را یک دقیقه زودتر رفع کنیم، وظیفه ما است و اگر تاخیر بیندازیم گناه و جرم است. بله ممکن است فردی در یک رده‌ای حتما اشکال داشته باشد و مگر قوه قضاییه و قوه مقننه ما بی اشکال است؟ مگر نیروهای مسلح ما بی اشکال هستند؟ اصلا شما یک نهاد بی اشکال پیدا کنید که نهاد بی اشکال نداریم همه آنها اشکال دارند و همه هم باید به هم کمک کنیم. همه هم باید به هرحال مشکل را رفع کنیم و چاره‌ای نداریم باید مشکلات را رفع کنیم.
اشکال من یعنی نقطه نظر من این است که چرا فقط به دولت حمله می‌کنیم؛ به دولتی که وسط میدان جنگ است حمله می‌کنیم و چرا به بقیه حمله نمی‌کنیم؟ اگر کسی به دولت توهین و فحاشی کرد و تهمت زد چرا تشویق می‌شود؟ الان کسی جرات می‌کند در این کشور به غیر از دولت به کس دیگری توهین کند؟ مثلا به قوه قضاییه و نیروی مسلح توهین کند؟ جرات می‌کند؟ اگر جرات می‌کند، بفرمایید فردا این کار را می‌کند پس فردا ببینید چه می‌شود؟ بعد از 24ساعت ببینید چند نفر احضار می‌شوند؟ اما شما به دولت هر چه فحاشی بکنند باز آنها را تشویق می‌کنند، مقام بالاتر پیدا می‌کنند، محبوب‌تر می‌شوند و آنها را تشویق می‌کنند.
نکته شما درست است یعنی نقص وجود دارد. نقص باید برطرف شود اما همه گناه را به گردن نقص انداختن، 4 تا عامل دارد که این چهار تا را باید با هم بگوییم که مشکل ساختاری یک بخش است، جنگ اقتصادی یک بخش است، همکاری مخالفان دولت با آنهایی که در بعضی از زمینه‌ها مخالف نظام هستند یک نقص هست و نواقصی هم در مدیریت وجود دارد که این چهار با هم است و همه اینها باید مدنظر قرار بگیرند.
خبرنگار خبرگزاری ایلنا: جناب آقای روحانی دولت در لایحه بودجه سال 1400 فروش روزانه 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت را پیش بینی کرده که به نظر کارشناسان تعهد چنین امری مستلزم رفع تحریم‌ها و انجام مذاکرات در چارچوب برجام است، با توجه به اینکه در مصوبه اخیر مجلس برای افرادی شده که اقدام به کنار نگذاشتن پروتکل‌های الحاقی کنند اقدام به جرم انگاری شد و همچنین احکام قضایی اخیر که باعث موضع‌گیری طرف‌های اروپایی ما شده است، آقای روحانی چگونه می‌شود امید داشت که مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم که روزگار را برایشان سخت کرده با چنین درآمدی برطرف شود؟
رئیس جمهور: اولا معتقدم که دوران جنگ اقتصادی به سر آمده، این جنگ نمی‌تواند ادامه داشته باشد، نه به خاطر اینکه ترامپ شکست خورده و آقای بایدن پیروز شده، حتی اگر در شرایطی ترامپ هم پیروز می‌شد ناچار بود تحریم را کنار بگذارد هم دنیا بیش از این اجازه نمی‌دهد، هم به نفع منطقه نیست، هم به نفع خودشان نیست و به نفع آمریکا هم نیست و هم شکست خورد.
طرحی بود که یک ماه یا دو ماه امتحان می‌کند، سه سال است این تحریم را ادامه دادند و شکست خوردند بنابراین باز هم معتقدم ما 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت تولید می‌کنیم و می‌فروشیم و من به وزارت نفت دستور دادم که تولید را اضافه کند نه 2 و 300 ، ما باید برویم به صادرات 2 و 800 ، 2و 900 و این دستور را به وزارت نفت دادم که انجام بدهد. باید چاههای خود را برای این کار آماده کنیم.
اما اینکه آیا تحریم برداشته می‌شود یا نمی‌شود، می‌گویم شرایط دنیا در شرایطی نیست که بخواهد این جنگ اقتصادی و تحریم ادامه پیدا کند ، بنابراین ما بر مبنای خوش بینی این بودجه را تنظیم نکردیم، بر مبنای واقع‌نگری این بودجه را تنظیم کردیم. اولا وزارت نفت می‌گوید قدرت تولید 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت را دارم ، می‌توانم تولید کنم و قدرت فروش دارم حال این فروش ممکن است در شرایط تحریم باشد و همه آن صادر نشود و بخشی از آن در داخل فروش برود اشکالی ندارد ما که نگفتیم همه آن در بازار خارجی به فروش برسد ممکن است از این 2 میلیون و 300 ، یک میلیون و800 آن فروش خارجی باشد و 500 تای آن در داخل به فروش برود.
ما می‌گوییم 2و 300 تولید می‌کنیم و می‌فروشیم و بودجه را بر این مبنا برنامه‌ریزی کردیم بنابر این مشکل نیست در این جهت که حتی اگر تحریم باشد 2و300 را تولید کنیم و بفروشیم و هم اینکه عمر تحریم به نظر من به سر آمده است.
خبرگزاری انگلیسی رویترز: آقای رئیس جمهور کمی ریزتر درباره سوال دوستم می‌پرسم که حضرتعالی تا چه اندازه امیدوار هستید که دولت آقای بایدن سیاست‌های خصمانه آقای ترامپ درباره ایران را اصلاح کند و اینکه برای بهبود روابط مشخصا پیام خاصی تبادل شده، سیگنال خاصی بین دو دولت رد و بدل شده است؟
رئیس جمهور: تقریبا این بحث قبلا هم مطرح شد. معتقدیم شرایط در دولت آینده آمریکا تغییر خواهد یافت. آن شرایط قبلی باقی نمی‌ماند. حتی اگر ترامپ هم می‌ماند تغییر می‌کرد، حالا که آقای بایدن پیروز این انتخابات شده، تغییر خواهد کرد. علاقمند هستیم روابط را با کشورهای اروپایی و غربی و با همسایگان‌مان گسترش دهیم و بر این مبنا تلاش می‌کنیم. همانطور که قبلا هم گفتم رسیدن به این مساله ساده و آ‌سان است. اگر طرف مقابل، 1+5 آماده باشد به سال 2017 برگردد، ما هم آماده هستیم و این کار در یک زمان کوتاهی عملیاتی و اجرایی خواهد شد.
سوال خبرگزاری صدا و سیما: جنابعالی و دیگر اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی حدود 20 روز پیش دیدار حضوری با مقام معظم رهبری داشتید ایشان در آن دیدار بر لزوم تشکیل منظم جلسات شورای عالی هماهنگی اقتصادی و تشکیل دبیرخانه فعال برای این شورا تاکید کردند و حتی گفتند که جلسات باید پی در پی تشکیل شود، علت اینکه هنوز جلسات برگزار نشده چیست و از چه زمانی این جلسات آغاز خواهد شد؟
رئیس جمهور: خیلی زود و به زودی انشاءالله. بله مقام معظم رهبری تاکید فرمودند بر اینکه جلسات شورای عالی هماهنگی اقتصادی تشکیل شود و ما بلافاصله بعد از بیانات ایشان که خدمت‌شان بودیم به کمیته‌‌ای که کارِ کارشناسی می‌کند، گفتیم که جلسات خودشان را بگذارند، تا الان هم چند جلسه گذاشتند و درباره آنچه باید در دستور کار شورای عالی قرار بگیرد، بحث و بررسی می‌کنند. به نظر من یا در هفته آینده یا هفته بعد از آن حتما جلسه را تشکیل می‌دهیم و این جلسات را هم ادامه خواهیم داد. هم دستور کار داریم و هم میتوانیم انشاءالله با هماهنگی هم برخی از مشکلات اقتصادی را حل کنیم. البته قبلا در مجلس قبلی شرایط به گونه‌ای بود که جلسات شورای عالی هماهنگی به خوبی تشکیل می‌شد اما بعدا در عمل و اجرا دیدیم که نمی‌تواند خیلی فعال باشد یعنی تصمیمات خیلی کُند و دیر گرفته می‌شد. دو قوه دیگر هم همین نظر را دارند که این جلسات را به طور منظم تشکیل بدهیم و مواردی که باید در دستور کار قرار بگیرد ان‌شاء الله در دستور قرار گرفته و حل کنیم و این کار را حتماً انجام می‌دهیم.
خبرگزاری مهر: بعد از قرنطینه کرونایی فرصت شده که شما را از قاب تلویزیون نبینیم و در یک فضای حقیقی شما را ببینیم که از شما تشکر می‌کنم که این فرصت را در اختیار رسانه‌ها قرار دادید. سوال مشخصم در رابطه با موضوع برجام است. اینکه شما قبلاً گفته بودید که آمریکا با یک کاغذ خوب و امضاء می‌تواند به برجام برگردد و چیز دیگری لازم نیست ولی مشاوران و نزدیکان شما بارها و بارها گفتند که هزینه هر روز تأخیر اجرای برجام در همان سالهای 94 منظور است، تقریباً حدود 100 میلیون دلار است. با توجه به شرایطی که این هزینه تأخیر در اجرای برجام توسط مشاورین شما اینقدر تخمین زده شده و از طرفی خودتان مشکلات کشور را آمریکا می‌دانستید و می‌گفتید مردم باید لعن و نفرین‌شان را خطاب به آمریکا بدهند و کاخ سفید بفرستند، نباید الان برای بازگشت آمریکا به برجام، پیش‌شرط تعیین شود و با توجه به میلیاردها دلار خسارتی که به کشور وارد شده از دولت آمریکا تقاضای خسارت کرد؟
رئیس جمهور: اگر بخواهیم طلب را از آمریکا بگیریم، خیلی زیاد است. از اول انقلاب و حتی قبل انقلاب و کودتای سال 1953 تاکنون و قبل از آن هم داشتیم. حداقل در این دوران طولانی خسارت‌های زیادی از آمریکا داریم و محاسبه آن باید خیلی سخت باشد اما اینکه برای بازگشت به برجام پیش‌شرط بگذاریم، یک وقتی است که ما برمی‌گردیم به برجام و به تعهدات‌مان و در ضمن مطالبات را مطرح می‌کنیم آن خوب است و باید این کار را بکنیم ولی پیش شرط مثلاً چه بگوییم چقدر خسارت دیدیم چه کسی باید بدهد و چه جوری باید بدهد و در کدام کنگره این خسارت تصویب شود به معنای ادامه تحریم است و معنی دیگری ندارد.
اگر این حرف را زدیم، معنی‌اش این است که 5 سال دیگر تحریم ادامه پیدا کند و بعضی‌ها هم گفتند که 5 سال دیگر هم خوب است که تحریم ادامه پیدا کند و آن چیزی که امروز می‌گوییم، این است که اگر 1+5 فردا صبح به تمام تعهدات عمل کند، ما هم بلافاصله به تمام تعهدات‌مان برمی‌گردیم اما اینکه مطالباتی داریم، بله از کشورهای مختلف و از آمریکا بیش از دیگر کشورها مطالبات داریم.
اما اینکه شما می‌گویید در سال 94 آن وقتی که برجام اجرا و پیاده شد، مقصود این نیست که 1+5 کامل به تمام تعهدات‌شان عمل کردند و الان در این 3 سال که آمریکا نبود و 1+4 بود، به چه مقدار به تعهدات‌شان عمل کردند و آنها که به تعهدات‌شان عمل نکردند چه کار باید کرد و از آنها هم باید خسارت بگیریم آنها هم متعهد بودند و نکردند.
باید جنگ جهانی با دنیا راه بیندازیم و هر کسی می‌خواهد با ما حرف بزند، بگوییم شما به ما خسارت زدید اول خسارت‌ها را محاسبه کنید و ببینیم چگونه به ما پرداخت میکنید و بعد با هم صحبت کنیم بنابراین آنچه مهم است امروز در این مقطع این است که کامل به تعهدات‌شان برگردند آمریکا عملاً به دنیا اعلام کند که اشتباه و خطا کرده و به تعهد خود برگردد اما اینکه به تعهد برگشت چه مسایل و مطالبات و مواردی داریم که البته که به ما هم در این دوره 3 ساله و هم در قبل از آن خسارت بزرگ خورده است و
در تحریم‌های قبلی هم همینطور بود که خسارت‌های زیادی دیدیم و باید برای مسیر جبران فکر و بحث کنیم.
شبکه تلویزیونی ان بی سی آمریکا: آقای جو بایدن اعلام کردند که مایل هستند مجدداً به برجام بازگردند، اما اینبار به دنبال یک توافقنامه قدرتمندتر هستند که شامل برنامه موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران خواهد بود و در این راستا کشورهایی مثل آلمان، فرانسه، بریتانیا با آن همصدا هستند. با توجه به الحاقاتی که مد نظر آقای بایدن است، به نظر شما، بازگشت کامل به تعهدات کامل از طرف همه طرف‌ها، منطقی و واقع‌بینانه به نظر می‌رسد و آیا به نظر شما این امر تا زمان پایان کار دولت شما محقق خواهد شد. مورد دوم اینکه آیا تماسی از طرف آقای بایدن با شما وجود داشته یا خیر؟
رئیس جمهور: آن تعبیری که شما نقل کردید از آقای بایدن من نشنیدم که بگوید که اگر بخواهم برگردم باید یک توافق دیگر و قوی‌تری داشته باشیم. این حرف ترامپ است و حرف بایدن نیست. ترامپ همین را می‌گفت، می‌گفت این توافق را قبول نداریم و باید برگردیم به یک توافق قوی‌تر.
بر فرض هر کس این حرف را بزند، آلمان بگوید یا هر کس. هیچ پیش شرطی را نخواهیم پذیرفت از هیچ‌کس. نه برجام قابل مذاکره است و نه اینکه بخواهیم برجام را از نو پهن کنیم روی میز مذاکره و ماده به ماده بحث کنیم. یک برجام است قبلاً مذاکره شده و توافق شده است. عین این برجام را همه اجرا می‌کنند یا اجرا نمی‌کنند، اگر اجرا کردند ما هم اجرا می‌کنیم.
مسایل دیگری که نام بردید مسایل موشکی و منطقه‌ای هیچ ارتباطی به مساله هسته‌ای ندارد. اینها را قبلاً با ما صحبت کرده بودند، همان موقع که 1+5 با ما صحبت می‌کرد در برجام همه اینها را بحث کردند، ماهها آمریکا بحث می‌کرد که مسأله موشکی را وارد کند رد کردیم و گفتیم قابل مذاکره نیست. ماهها بحث می‌کردند که مسایل منطقه هم وارد شود، همه اینها بحث شده و رد شده است.
ترامپ بی‌خبر بوده از همه چیز و اصلاً نمی‌دانست ولی آقای بایدن به خوبی می‌داند چه مذاکراتی انجام شده و چه شده است. اینها قابل طرح و مذاکره نیست. آن چیزی که می‌تواند روی میز باشد همین‌که همه به تعهدات کامل خودشان برگردند.
خبرگزاری برنا: در شرایط سخت تحریم و کرونا، مردم توقع آرامش و تعامل قوا با یکدیگر را دارند چیزی که نه تنها شاهد آن نیستیم بلکه شاهد تقابل قوا با یکدیگر هستیم. شما ماههای قبل بعد از اینکه نمایندگان مجلس برخوردهای نادرست را با اعضای دولت و وزرا داشتند، دولت را توصیه کردید به در پیش گرفتن تعامل با قوه مقننه و قوه قضائیه، چیزی که حالا نهایتاً دیدیم منجر به توهین به شخص خود شما شد تا جایی که مجلس در همان ماههای ابتدایی خودش دومین اخطار را از رهبری گرفت مشخصاً می‌خواستم عرض کنید آیا سیاست دولت مبنی بر تعامل قوا با یکدیگر منجر به شکست شده و اینکه شما اخیراً مطرح کردید بیشتر از اینکه دولتی باشید مجلسی هستید آیا طی این سالها این حجم از تقابل قوا با یکدیگر سابقه داشته اینکه در صورت عدم اجرای یک طرح، حکم زندان تعیین شود؟
رئیس جمهور: ما که تقابل با قوه دیگر نیستیم. وظیفه همه ما را قانون اساسی مشخص کرده، وظایف دولت معلوم است. مبنای و معیار ما فقط قانون اساسی است. تعامل می‌کنیم با دو قوه دیگر در چارچوب قانون اساسی. از آنها هم تقوع داریم با ما تعامل کنند در چارچوب قانون اساسی، چیزی فرای قانون اساسی نمی‌خواهیم از قوای دیگر منتها یک اهداف مهمی داریم آن اهداف مهم باید مد نظر همه ما قرار بگیرد، اهدافی که مردم ما ها را انتخاب کردند برای آن اهداف انتخاب کردند برای اینکه آن مسایل را حل و فصل کنیم همان چیزهایی که خود ما ها، چه رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس فرقی نمی‌کند، در بحث‌ها و تبلیغات انتخاباتی‌شان مرتب همین‌ها را مطرح کردند که می‌خواهیم به نفع مردم این کارها را بکنیم. و بر آن مبنا رأی گرفتند.
پس رأی مردم چه مجلس و چه دولت بر این مبناست که همه آنها بر مبنای منافع ملی خودشان حرکت کنند.
دنبال تعامل هستیم با قوای دیگر با مجلس، با قوه قضائیه، شرایط کشور هم شرایط تعامل است و باز هم این نکته را تأکید می‌کنم که ما در شرایط جنگ هستیم و همه باید به فرمانده میدان کمک کنند برای حل مشکلات و نباید فرماندهی میدان تضعیف شود.
سوال خبرنگار روزنامه جوان: حضرتعالی در سوالات قبلی دوستان تأکید کردید بر اینکه ما 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت و میعانات گازی خواهیم فروخت از آنجا که بودجه به عنوان برنامه خرج و درآمد کشور براساس مسایل قطعی و نه مسایل انتزاعی و تحلیلی طرح‌ریزی می شود دو دوراهی در مقابل ما می‌ماند یا اینکه در مورد برداشته شدن تحریم‌ها و برقراری معافیت‌های تحریمی در قالب برجام و اتفاقی که قرار است بیفتد، قطعیت داریم و یا عکس آن می‌شود عدم فروش این مقدار نفت و آوار شدن حجم زیادی کسری بودجه بر روی دولتی که قرار است بعد از دولت شما در سال 1400 سکان امور را در دست بگیرد. صرف نظر از اینکه متعلق به هر جناح سیاسی باشد، بر سر این دو راهی انتخاب دولت شما چیست؟ آیا شما خبر قطعی دارید چون تقریباً در تمام سوالاتی که دوستان مطرح کردند شما پاسخ قطعی در مقابل راه اول ندادید و صرفاً به بیان تحلیل و دریافت خودتان از شرایط آمریکا و شرایط بین‌المللی دنیا پرداختید؟
رئیس جمهور: بودجه‌ای که دولت به مجلس ارایه می‌کند، برای کسب مجوز است، یعنی از مجلس می‌خواهد اجازه بگیرد برای اینکه 2 میلیون و 300 الی 500 هزار بشکه نفت بفروشد، بر مبنای تحلیل بودجه نمی‌نویسیم، بر مبنای واقعیات بودجه می‌نویسم و بر مبنای اینکه صادرات نفت پارسال چقدر بوده امسال چقدر است. پارسال چه کار می‌کردیم امسال چه کار می‌کنیم. راه‌حل‌هایی که امسال داریم و پارسال نداشتیم. البته همه چیز را نمی‌توانیم پشت بلندگو توضیح دهیم که چه اقداماتی می کنیم.
اصلاً حتی تحریم هم برداشته نشود و انجام نشود 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت می‌فروشیم و مبنای ما این است. 2 میلیون و 300 هزار بشکه در بازار بین‌المللی و داخلی می‌فروشیم قطعی است. 2 میلیون و 300 هزار بشکه که می‌گویم بر مبنای توان فعلی مان است اگر توان ما 2 میلیون 800 هزار بشکه بود در بودجه 2.800 می‌نوشتیم.
نه بر مبنای اینکه برجام چه می‌شود. 2 میلیون و 300 بر مبنای این است که وزارت نفت به من می‌گوید که در ماههای اولیه سال اگر بخواهم تولید کنم و چاه‌ها را فعال کنم 2 میلیون و 300 می‌توانم صادر کنم. اگر وزیر نفت به من بگوید 2 میلیون و500 می‌نوشتم 2 میلیون و500 نه 2 میلیون و 300 بنابراین تحلیلی بحث نمی‌کنیم.
دولت کاملاً برنامه دارد یقینی است، صددرصد است، بودجه‌ای که 6 ماه حدوداً من باید اجرا کنم دارم اعلام می‌کنم و این کار را خواهم کرد 2.300 نفت می‌فروشیم و در 6 ماه دوم هم دولت بعدی می‌فروشد.
اما اینکه برای دولت بعد مشکل درست کردیم یا نه این تفکر کاملاً از ذهن پاک کنیم من آدمی نیستم که در نظام نبودم و 7 سال آمدم و می‌خواهم حکومت کنم و بعد هم بروم یک جایی بروم و مرتب مصاحبه کنم . آدم اینجوری نیستم از اول نظام بودم، همیشه مسئولیت داشتم از روز اول که انقلاب و نهضت شروع شده از سال 41 در نهضت بودم و بعد از انقلاب هم همیشه مسئول بودم.
بنابراین به فکر این نیستم که این دولت یا آن دولت. برای من نظام و کشور مطرح است.
2.300 بر مبنای واقعیتی است که جلسات متعدد بحث کردیم و دولت تصویب کرده این را با کسی شوخی نمی‌کنیم.
اگر تحریم برداشته شود صادرات نفت ما 2.300 نیست، صادرات ما 2.800، 2.900 خواهد بود، اصلا 2.300 نیست، اگر تحریم‌ها برداشته شود، همان حقی که در اپک قبلاً داشتیم یعنی هر مقداری که 95 می‌فروختیم دو مرتبه همان قدر نفت را می‌فروشیم. 6 ماهه دوم 95 چقدر نفت می‌فروختیم حالا همانقدر می‌فروشیم بنابراین بر مبنای تحلیل نیست بر مبنای محاسبه دقیق و واقعی است.
روزنامه همشهری: با توجه به جنگ اخیر قره‌باغ شاهد آن هستیم که برخی از کشورها به دنبال برداشت منافع و اغراض خودشان در قفقاز و آذربایجان هستند و با توجه به شعرخوانی اخیر آقای اردوغان در آذربایجان فکر میکنید آینده روابط ایران و ترکیه به چه سمت و سویی سوق پیدا خواهد کرد؟
رئیس جمهور: روابط ایران و ترکیه یک روابط بسیار مهم است و دو همسایه‌ای هستیم که روابط سیاسی و اقتصادی داریم، در مسایل منطقه با هم بحث می‌کنیم و در روند آستانه با هم هستیم و فعالیت می‌کنیم. روابط ما بسیار مهم است البته مسأله تمامیت ارضی و ایران و جایگاه ایران هم اهمیت ویژه‌ای دارد و حق مردم ما است که به یک جمله‌ای حساسیت به خرج دهند و نظرشان را اعلام کنند و تمامیت ارضی برای ما مهم است.
آنچه برای من مهم بود این بود که وزیر خارجه ترکیه به وزیر خارجه ما در تلفن به صراحت گفت که آقای اردوغان یک همچون قصدی را اصلاً نداشته و بعد خود سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه هم باز همین را تأکید کرد و سفیر هم همین را تأکید کرد. این شعر چند پهلو است و بسته به این است که کجا بایستی بخوانی که اگر این شعر را در ایران بخوانی و در بیرون ایران بخوانی، به گونه ای دیگر معنی می‌شود و چند پهلو است.
واقعیت این است که وقتی مقامات ترکیه صریحاً به ما می‌گویند که آقای اردوغان همچون قصدی را نداشته و در همان سخنرانی هم او تأکید بر اینکه کرده است که باید در مسایل منطقه چند جانبه با هم کار کنیم و ترکیه، ایران، روسیه، آذربایجان، ارمنستان و همه با هم فعالیت کنیم که باید قبل و بعد صحبت را کنار هم قرار دهیم یعنی کل سخنرانی را کنار هم قرار دهیم و با سابقه‌ای که با آقای اردوغان طی 7 سال دارم و با هم رفت و آمد و مذاکرات بسیار زیادی را داشتیم، بسیار بعید می‌دانم که یک همچون قصدی داشته باشد که به ملت ایران یا تمامیت ارضی ما توهین کند.
البته حق آنهایی که معترض شدند، طبیعی است و حق آنها است که حساسیت خودشان را نسبت به میهن‌دوستی و میهن‌پرستی خودشان نشان دهند بنابراین به نظر من با این بیان صریحی که مقامات ترکیه به ما رسماً گفتند که یک همچون قصدی در کار نبوده است و وی می‌خواست بگوید که مردم جمهوری آذربایجان از آزاد شدن سرزمین‌هایشان خوشحال هستند، این وسط شعری خواند که چند پهلو است و معمولاً آقای اردوغان شعر زیاد می‌خواند و از حافظ، سعدی و مولانا مرتب شعر می‌خواند و این شعر را خواندند که به نظر من با توضیحاتی که دادند، میتوانیم از این مسأله عبور کنیم اما حساسیت مردم ما بسیار مهم است و همه دنیا باید بدانند میلیمتر، میلیمتر سرزمین ما برای همه ما اهمیت دارد و همه در سخنرانی‌ها و در بیانات‌شان به این حساسیت ایران و اهمیت مسأله تمامیت ارضی توجه بیشتر کنند.
خبرگزاری فرانسه: کشورهای اروپایی بارها و به صورت مرتب در خصوص مجازات اعدام در ایران اعلام نارضایتی کردند و اقدام اخیر آقای روح‌الله زم باعث تنش‌های بیشتر بین 3 کشور اروپایی و جمهوری اسلامی ایران شده است، تا جایی که موجبات لغو نشست بازرگانی بین این کشورها را در ایران رقم زد. ایران هم بارها نارضایتی خودش را از عدم پایبندی کشورهای اروپایی به تعهدات برجامی سخن گفته آیا احساس نمی‌کنید در شرایط کنونی با وجود این اقدام‌ها این باعث به خطر افتادن برجام خواهد شد.
رئیس جمهور: قوه قضائیه در جمهوری اسلامی ایران مستقل است و دادگاه‌اش حکم صادر می‌کند. اینکه یک حکمی مورد خشنودی و ناراحتی گروهی باشد، برای ما ملاک نیست که آنها خوشحالند یا آنها ناراحت هستند، شاید این چیز خوبی نباشد برای تاریخ زندگی آقای زم که اعدام شده است. در این کشور طبق مقررات حکم اعدام داریم. در قانون ما است و فرد اعدام می‌شود چرا برای یک فرد این همه حساسیت به خرج می‌دهند، خودش معنای خوبی ندارد. معنای مداخله جویانه‌ای دارد. آنها می‌گویند این فرد، فردی بوده برای منافع ما کار می‌کرده وقتی اینجوری حساسیت به خرج می‌دهند یک همچون چیزی استنباط می‌شود. این به نفع آنها و کسی نیست.
همیشه اروپایی‌ها در بعضی مسایل حساس بودند و ما هم حساس هستیم. ما هم در بعضی اقداماتی که انجام می‌شود حساس هستیم و اعلام نظر می‌کنیم در فرانسه حوادثی رخ می‌دهد ما هم حساس هستیم.
اعلام نظر می‌کنیم در آلمان ممکن است حادثه‌ای رخ دهد اعلام نظر می‌کنیم ما هم ناخشنودی‌هایی داریم از کارهایی که حکومت‌های اروپایی انجام می‌دهند، بنابراین همه ما در چارچوب حقوقی که داریم باید نسبت به تعهدات‌مان و روابط‌مان مد نظر قرار دهیم، این فردی که اعدام شده، بدون حکم دادگاه نبوده است. دادگاهی رسیدگی و حکم صادر کرده و بر این مبنا بوده است.
آنها اشکال‌شان به حکم و قوه قضائیه و به چی است. آنها آزاد هستند که اظهارنظر کنند، ما هم در چارچوب قانون و مقررات‌مان عمل خواهیم کرد بعید می‌دانم این مسأله به روابط ایران و اروپا لطمه‌ای وارد کند.
روزنامه اعتماد: جناح رقیب و منتقدان دولت به خصوص در یک سال اخیر همیشه معتقد بودند که شما بیش از معمول از اختیارات یک رئیس جمهور و حمایت‌های مقام رهبری برخوردار هستید. اخیرا هم یکی از اعضای دفتر رهبری در فضای مجازی اظهارنظری داشتند. جلوگیری از استیضاح شما در مجلس هم می‌تواند نمونه‌ای برای این ادعا باشد، اما آیا این اختیارات در مسائل سیاسی و اجتماعی هم به شما داده شده بود و اینکه اگر شما در این حوزه‌ها اختیاراتی بیش از اختیارات یک رئیس جمهور داشتید، چرا به موضوعاتی که برای مردم مشخصا خیلی مهم بود و در یک سال گذشته اعتماد آنها به حاکمیت را تحت تاثیر قرار داد، شخصاً ورود نکردید؟ در مسائلی مثل بازداشت‌ها، اعدام یا حتی زندان‌های طویل‌المدت برای بعد از اعتراضات آبان ماه، فضای امنیتی دانشگاه‌ها یا حتی ادعاهایی که از طرف فعالان محیط زیستی مبنی بر شکنجه در زندان مطرح بود، شما مشخصا ورود نکردید و حتی از حداقلی‌هایی مثل اخطار قانون اساسی به عنوان ظرفیتی که وجود دارد، استفاده نکردید.
رئیس جمهور: بنده خیلی ارتباط بین این آخر صحبت جنابعالی با اول آن را متوجه نشدم که رهبری از دولت حمایت می‌کند، خب رهبری طبق وظایف شرعی و قانونی که دارد از دولت حمایت می‌کند، این سر جای خود محفوظ است. اینکه اختیارات رئیس جمهور چه مقدار است و از اختیارات خود چه مقدار استفاده می‌کند، اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی آمده است. شما موردی را اشاره میکنید نسبت به یک قوه دیگر، می‌گویید قوه قضاییه کسی را زندان کرده یا کسی را محاکمه کرده شما چرا از اختیارات خودتان یا از قدرت خود استفاده نکردید!
اولا در خیلی از موارد هست که نامه‌هایی به بنده می‌رسد، شکایت‌هایی می‌شود که از طریق وزیر دادگستری اقدام می‌کنم. منتها این بدان معنی نیست که هر نامه‌ای را منتشر و اعلام کنیم که چه اقدامی انجام دادیم. معمولا وقتی شکایتی به دست بنده می‌رسد، اگر ببینم نکته قابل ملاحظه‌ای دارد آن را به وزیر دادگستری ارجاع می‌دهم. وزیر دادگستری هم با قوه قضاییه، گاهی با خودِ شخص رئیس قوه قضاییه صحبت کرده و آن را دنبال می‌کند. اما در عین حال وظایف رئیس جمهور مشخص و روشن است. آنجایی رئیس جمهور می‌تواند به قوه قضاییه طبق اصل 113 تذکر یا اخطار بدهد که ببیند قانون اساسی نقض می‌شود. آن هم با تفسیری که در سال 91 شورای نگهبان کرده این اصل را کم اثر و بی اثر کرده است. قبلا مواردی بوده که رئیس جمهور به قوه قضاییه تذکر داده و اخطار کرده، قوه قضاییه هم به شورای نگهبان نامه نوشته و شورای نگهبان گفته حق رئیس جمهور است. طبق اصل 113 حق رئیس جمهور است تذکر بدهد، حق رئیس جمهور است، اخطار قانون اساسی بدهد، ولی اخیرا در سال 91 نظر شورای نگهبان طور دیگر شده، تفسیری کرده و بر مبنای آن تفسیر این اصل را بی اثر کرده است. به نظرم وقتی مردم به رئیس جمهور رأی می‌دهند، بر مبنای اصول قانون اساسی است و اصولی که روشن است، ظاهر است. یک وقتی اصلی است که دوپهلو و سه پهلو است. آنجا باید دنبال تفسیر برویم ولی چیزی که روشن و واضح است و در سالهایی به آنها عمل شده و باید به آن عمل شود! بنابراین در هر موردی که دیدم که برخلاف قانون اساسی عمل شده علیرغم این تفسیر، باز هم کتباً تذکر دادم. البته قوا معمولا جواب می‌دهند. وقتی تذکر می‌دهم، می‌گویند تفسیر اخیر شورای نگهبان یک طور دیگر است. به خودِ شورای نگهبان هم تذکر می‌دهم، طبق اصل 113 به خود شورای نگهبان هم تذکر می‌دهم، آنها هم همین جواب را می‌دهند و می‌گویند نه طبق تفسیری که کردیم، بنابراین همان تفسیری که سال 91 اینها انجام دادند. این اول صحبت با آخر صحبت خیلی متناسب و مربوط نیست و هر جایی که بوده و طبق قانون در اختیارات رئیس جمهور بوده اقدامات لازم را انجام دادم.
خیلی ممنون و متشکر از همه خبرنگاران عزیز، امیدوارم باز هم در آینده فرصتی باشد، شرایط بهداشتی اجازه بدهد در یک فضای بازتر و مفصل‌تری با خبرنگاران عزیز صحبت کنیم و درباره آنچه مورد نظر آنهاست به بحث و گفتگو بنشینیم.
متشکرم.