العالم- کشکول
سفر فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه به عمان صرفا یک سفر نیست، بلکه فضایی از فعالیت دیپلماتیک است که نشان می دهد سنگ بنای هرگونه تحرک در راستای شکست دادن پروژه آمریکا، دمشق است.
سفر المقداد به مسقط سفری مثبت و دقیق توصیف شد که در آن، المقداد طی سه روز با شخصیت های بلندمرتبه در عمان دیدار کرد. در راس این افراد اسعد بن طارق معاون نخست وزیر عمان، نماینده مخصوص سلطان هیثم بن طارق، وزیر خارجه عمان بدر بن حمد البوسعیدی و وزیر دیوان سلطانی سلطان النعمانی بودند.
مراجع عمانی که راس هرم دیپلماتیک سوریه خواهان همکاری در زمینه های مختلف با آنها بود، بشارت دهنده گشایش در روابط دولت های خلیج فارس با سوریه است که اخیرا نیز افزایش یافته است. بطوری‌که در ماه جاری شاهد فعالیت هایی سیاسی بودیم که از ابتدای جنگ سوریه بزرگ ترین آن در نوع خود به شمار می رود. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه بعد از جلسات طولانی با وزرای خارجه برخی کشورها، در 10-12 مارس به کشورهای خلیج فارس سفر کرد و این سفرها را موفقیت آمیز توصیف کرد.
پس از حدود یک هفته نیز شورای همکاری خلیج فارس جلسه ای تشکیل داد که سوریه بیشترین سهم را در بیانیه نهایی آن داشت. این شورا در بیانیه نهایی خود بر بیانیه 2012 ژنو و قطعنامه 2254 تاکید کرد. هرچند بیانیه ژنو مشکلات زیادی دارد که باعث شده ناظران فعال کردن مجدد آن به این شیوه را، تلاش کشورهای خلیج فارس برای برهم زدن قواعد بازی بدانند.
گفتنی است که در ماه مارس هیئتی از حزب الله نیز به مسکو سفر کرد که پس از آن گابی اشکنازی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی نیز سفری به این شهر داشت. از نتایج این دو دیدار اطلاع چندانی نداریم اما انتظار می رود درمورد وضعیت سوریه باشد. چرا که پس از آن گیر پدرسون نماینده سازمان ملل پیشنهاد تجمیع روند آستانه در "گروه کوچک" را داد که شامل روسیه، ترکیه و ایران به عنوان ضامنان آستانه و آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، اردن و مصر به عنوان اعضای آن معرفی شدند.
این مسئله جنجال زیادی را در محافل سیاسی بین المللی و منطقه ای برانگیخت و بسیاری آن را یک خیال پردازی از جانب پدرسون قلمداد کردند که از واقعیت های سیاسی منطقه بسیار دور است. پدرسون فراموش کرد که کشورهای این مجموعه اساسا مواضع متضادی با یکدیگر درمورد راه حل سیاسی در سوریه دارند. اکنون همه منتظر تصمیمات کنفرانس بروکسل در پنجمین دوره خود هستند که قرار است در اواخر مارس جاری برگزار شود و سوریه نیز در مباحثات آن حضور خواهد داشت.
در سایه همه این فعالیت ها، سفر المقداد به مسقط نشان دهنده این است که در سال های جنگ سوریه، از میان کشورهای خلیج فارس عمان بیشترین ارتباط را با سوریه دارد، لذا گزینه مناسبی برای نزدیک کردن کشورهای عربی به یکدیگر است، چرا که روابط خوب و فعالی با همه طرف های عربی، منطقه ای و بین المللی دارد و در این مرحله می تواند نقش مثبتی را ایفا کند.
این نقش عمان در چارچوب عربی و منطقه ای خلاصه نمی شود، بلکه در عرصه بین المللی نیز اثرگذار است. سلطنت عمان پیش از این نقش پیام رسان میان امریکا و ایران را داشته و امروز بعید نیست که دوباره این نقش را ایفا کند. روشن است که برای همه اطراف ضرورت هایی وجود دارد که آنها را به حل برخی درگیری ها ، اگر نه همه آنها، سوق می دهد.
دولت بایدن ،هرچند در سطح کلامی، سیگنال های مثبتی را فرستاده است. ازجمله این سیگنال ها این اذعان وی بود که نگهبانی چاه های نفت شمال شرقی سوریه در تخصص نیروهای آمریکایی نیست. همچنین برخی اظهارات منتسب به منابع کاخ سفید از بازنگری آمریکا بر حضور نیروهایش در سوریه سخن می گویند.
چیزی که این عرصه را پیچیده ترمی کند تنش های آمریکا و روسیه و همچنین اصرار آمریکا بر حضور نداشتن در مذاکرات است. مشکل دیگر سازش ناپذیری ترکیه است که بارها اعلام کرده راه حل سوریه را در ژنو می بیند، آن هم در زمانی که ایران و روسیه تلاش می کنند تا برای لغو محاصره اقتصادی سوریه، به جبهه اتحادیه اروپا نفوذ کنند.
از آنجایی که فاصله زیادی میان اظهارات همه طرف ها و عملکرد آنها وجود دارد، و از آنجایی که امریکا حضور نیروهایش در سوریه را بی فایده می بیند و در مضیقه های دیگری مثل جنگ یمن و برجام نیز گرفتار است؛ اکنون واشنگتن مشتاق پیشنهاد و تلاش یک نیروی سوم است تا بتواند به نوعی صلح دست یابد یا دست‌کم اختلافات را به صورتی مدیریت کند که سوپاپ اطمینانی برای جلوگیری از افزایش تنش ایجاد شود.
در هر حال، همه می دانند که موضع سوریه اساسا بر مجموعه ای از اصول اثبات شده مربوط به حاکمیت و تمامیت ارضی، مبارزه با تروریسم و ثبات ائتلاف های منطقه ای اش استوار است. بر همین اساس، سوریه بارها بر آمادگی اش بر تعامل مثبت در قبال هرگونه تلاش یا پیشنهاد تاکید کرده است. فعالیت دیپلماتیک سوریه از اینجا آغاز می شود و به تلاش غرب برای خنثی کردن روند سیاسی نیز کاملا آگاه است. سوریه می خواهد دریچه های مختلفی را به سوی خود بگشاید و کشتی اش را که اکنون با ثبات بیشتری به حرکت درآمده، با وزش باد تغییرات پیش رو، به سوی مقصد هدایت کند.
*حسام زیدان