ادامه تنش های ترکیه با همسایگان خود؛ ترکیه و معضل مرزهای متحرکش!

ادامه تنش های ترکیه با همسایگان خود؛ ترکیه و معضل مرزهای متحرکش!
شنبه 13 آذر 1400 - 19:06

تحلیلگران سیاسی متفق‌القول هستند که سیاست خارجی ترکیه دو مشخصه بارز دارد نخست اینکه ترکیه با هر کشوری که مرز زمینی و دریایی مشترکی دارد دارای تنش و اختلافات است و دوم اینکه، ترکیه با مرزهای بین‌المللی و نقشه‌های جغرافیایی به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی آنها ثبات جغرافیایی ندارند!

العالم _ ترکیه

برخی ناظران بر این باورند که سیاست ترکیه مشخصه سومی نیز دارد که نتیجه طبیعی برخورد دو مشخصه مذکور است و آن اینکه "اشغال خاک کشورهای دیگر و الحاق آن به خاک ترکیه"؛ که البته آنکارا اقدام کشورهای دیگر به آزادسازی خاک خود از اشغال ترکیه را تجاوز و نقض حاکمیت و تمامیت ارضی خاک خود قلمداد می‌کند!

ترکیه که این سیاست را درخصوص همسایگانش مانند سوریه، عراق، جمهوری آذربایجان و ارمنستان در پیش می‌گرفته، همچنین به دنبال کشف ذخایر عظیم گاز طبیعی در دریای اژه در سال 2009، این سیاست را در تعامل با یونان نیز اتخاذ کرده است. به نحوی که ترکیه وارد درگیری و تنش با کشورهای ساحلی شده به‌ویژه اینکه مهمترین مناقشه بر سر مرزهای دریایی بین دو بخش جزیره قبرس به وقوع پیوسته است زیرا قبرس یونانی- در جنوب- منطقه اقتصادی خود را در شرق مدیترانه در سال 2010 ترسیم کرد که در واکنش به آن، قبرس تُرک توافقنامه‌ای را با ترکیه برای ترسیم مرز فلات قاره در سال 2011 امضا کرد.

ناظران بر سیاست ترکیه تأکید دارند که این رویکرد استثنایی در سیاست ترکیه را فقط می‌‌توان با ریشه‌یابی این سیاست درک کرد که گوشه‌ای از آن را رسانه‌ها از جمله رسانه‌های دولتی ترکیه فاش کرده‌اند.

این ناظران در مقابل یک رویداد بسیار مهم تامل می‌کنند و آن اینکه، رسانه‌های ترکیه نقشه "ترکیه بزرگ" را که به زمان سلجوقیان در بیش از هزار سال پیش برمی‌گردد، منتشر کرده‌اند. این نقشه یک سوم شمال سوریه از جمله حلب و ادلب، و تقریبا یک چهارم منطقه عراق تا موصل و مناطق اعظمی از گرجستان و تمام ارمنستان و نیمی از بلغارستان و تمام شمال یونان، قبرس و جزایر شرقی از دریای اژه را شامل می‌شود.

آشنایان به مسائل ترکیه تأکید دارند که گرایشی در ترکیه حاکم شده که نمی‌خواهد بپذیرد که اشغالگری مولد حق و حقوقی در سرزمین اشغالی و یا ثروت آن نمی‌شود و رویاهای امپراتوری‌ها محدود به نقشه‌ها می‌ماند لذا شاهد هستیم که ترکیه نظامیانش را در شمال عراق، جنوب جمهوری آذربایجان، ارمنستان، شمال سوریه، لیبی و در پایگاه‌هایی نظامی در قطر و در سومالی در نزدیکی باب المندب مستقر کرده است. موضوع قابل توجه این است که نقشه "ترکیه بزرگ" همزمان با مناقشه نظامی در آنکارا درباره "وطن آبی" منتشر یافته است؛ "وطن آبی" در واقع پروژه سیطره ترکیه بر دریاهای اطراف مانند دریای سیاه، دریاه اژه و دریای مدیترانه است.

ناظران بر این باورند که شکست عملیات ترکیه برای اکتشاف گاز و نفت در منطقه انحصاری اقتصادی ترکیه در حومه "مرسین" و "آنتالیا" در سال 2019 باعث شده که این کشور با استناد به توافقنامه منعقده با جمهوری قبرس شمالی- که از سوی سازمان ملل رسمیت نیافته است، به اکتشاف در منطقه انحصاری قبرس روی آورد و از این توافقنامه همچنین برای اکتشاف در این منطقه بهره‌برداری کند تا از حقوق خود و حقوق قبرس ترک در منطقه‌ای که بر روی دریای گاز طبیعی شناور و دارای دومین ذخایر بزرگ گاز در جهان- 300 میلیون فوت مکعب گاز- است، محافظت کند.

از سوی دیگر، چون ترکیه به این حجم از ذخایر گازی نیاز دارد، مسائل و ادعاهای قبلی خود مانند مالکیت بر جزایر و صخره‌های دریای اژه را مطرح می‌کند.

طرفداران مواضع ترکیه، از جمله عرب‌ها و به‌ویژه احزاب وابسته به اخوان‌المسلمین تلاش می‌کنند با تحریک احساسات دینی عرب‌ها و مسلمانان و نیز سخن گفتن درباره "درگیری دینی" میان مسلمانان و اروپایی‌ها، ادعاهای یونان و قبرس درباره حاکمیت‌شان بر جزایر در دریای اژه را رد کنند. ولی آگاهان به سیاست ترکیه معتقدند که این توجیه در مقابل واقعیت‌های سیاست ترکیه که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم، پوچ و بی‌معنی است. این احتمال وجود دارد که طرفداران مواضع ترکیه در توجیه ادعاهای ترکیه درخصوص مالکیت بر جزایر و صخره‌های دریای اژه، به عنوان مثال به کوه‌های آرارات که از مالکیت ارمنستان خارج کرده‌اند و یا "قارص" و "اردهان" که در سال 1920 به اشغال درآمده، استناد کنند. به رغم اینکه روزنامه "اشپیگل" آلمان در مصاحبه‌ای با "سرژ سرکیسیان" رئیس‌جمهوری ارمنستان در سال 2010، از او پرسید که "آیا ارمنستان می‌خواهد کوه آرارات را بازگرداند"، گفت: "هیچ‌کس نمی‌تواند کوه آرارات را از ما بگیرد؛ ما آن را در قلب خود نگه می‌داریم. امروز ارمنی‌ها در هر کجای جهان که زندگی می‌کنند عکسی از کوه آرارات را در خانه‌های خود قرار داده‌اند. من مطمئن هستم که آن زمان خواهد رسید که کوه آرارات نماد جدایی بین ملت‌های‌مان نخواهد شد بلکه نماد تفاهم می‌شود."

در مقابل، کسانی که با سیاست ترکیه آشنا هستند، می‌گویند چگونه این طرفداران که معمولا پارتیزان‌ها هستند، اقدام ترکیه به اشغال شمال عراق و شمال سوریه و نیز استقرار هزاران سرباز و مزدور در این مناطق و تلاش‌های مذبوحانه ترکیه برای به چنگ آوردن این مناطق از عراق و سوریه را توجیه خواهند کرد، آیا آنها برای این اشغالگری‌ها توجیهات مذهبی دارند یا به توجیهات فرقه‌ای متوسل خواهند شد؟

پربیننده ترین خبرها