العالم _ آمریکا
«آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد از آمریکا خواسته تحریمهای اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران را طبق مفاد توافق هسته‌ای برجام رفع کند.
گوترش این درخواست را در دوازدهمین گزارش فصلی سازمان تحت نظر خود که به تازگی به کمیته قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تقدیم شده مطرح کرده است.
گوترش در این سند تصریح کرده است: «علی‌رغم مشکلات به وجود آمده در اجرای برجام در سال‌های اخیر همیشه بر این باور بوده‌ام که این توافق بهترین گزینه موجود برای محقق کردن اهداف دیپلماسی چندجانبه و امنیت منطقه‌ای، به گونه‌ای که منافع اقتصادی برای مردم ایران به ارمغان بیاورد می‌باشد.»
کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد. علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
دولت جدید آمریکا به ریاست «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین آمریکا را به توافق هسته‌ای برجام بازگرداند اما تا کنون از اجرای تعهداتش در این راستا خودداری کرده است.
تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و گروه ۱+۴ در قالب دور جدید مذاکراتی که از هشتم آذرماه شروع شده در حال گفت‌وگو بر سر رفع تحریم‌ها و اجرای تعهدات هسته‌ای ایران هستند.
گوترش نوشته که این مذاکرات او را دلگرم می‌کند. او تصریح کرده است: «اینجانب از تعاملات دیپلماتیک در جلسات کمیسیون مشترک و در حاشیه آن که از آوریل تا ژوئن ۲۰۲۱ برای تسهیل بازگشت ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران به اجرای کامل و موثر برجام انجام شده دلگرم شده‌ام.»
او در ادامه خواستار تسریع در روند مذاکرات شده است. گوترش تصریح کرده است: «گشایش دیپلماتیک حاصل‌شده برای محقق کردن اجرای کامل برجام تا ابد ادامه ندارد. تأخیرهای بیشتر و عدم پیشرفت در تعاملات دیپلماتیک جهت بازگرداندن برجام به مسیر خود ممکن است باعث تضعیف اعتماد به توانیی برجام در تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران شود.»
گوترش در یکی از بندهای این گزارش از آمریکا خواسته تحریم‌ها علیه ایران را طبق آنچه در برجام تصریح شده رفع کند. او تأکید کرده است: «من یکبار دیگر از ایالات متحده می‌خواهم تحریم‌ها را به نحو مشخص‌شده در توافق رفع یا مشمول معافیت کند، معافیت‌های مربوط به مبادلات نفت با جمهوری اسلامی ایران را تمدید کند و معافیت‌های مربوط به پروژه‌های منع اشاعه هسته‌ای در چارچوب توافق را کاملاً از سر بگیرد. این گام‌ها برای تسهیل اجرای کامل و مناسب برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ضروری هستند.»
گوترش در چهارمین بند این بیانیه از جمهوری اسلامی ایران خواسته «به اجرای کامل برجام» بازگردد و گام‌هایی را که از جولای ۲۰۱۹ برداشته به عقب برگرداند.
توافق هسته‌ای برجام سال ۱۳۹۴ میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ حاصل شد. آمریکا و هم‌پیمانان غربی این کشور از نخستین روزهای اجرایی شدن این توافق کارشکنی در اجرای آن را آغاز کرد.
دولت آمریکا سرانجام اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از این توافق که به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ به تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده بود خارج شد.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
اقدام ایران ذیل مفادی از برجام انجام شده که به هر یک از طرف‌ها امکان می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف‌های مقابل به تعهداتشان تعهدات خود در توافق را کاهش دهند.
در بند چهارم گزارش گوترش آمده است: «اینجانب از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهم به اجرای کامل برجام بازگشته و گام‌هایی را که از جولای ۲۰۱۹ برداشته را به عقب برگرداند. ایران گفته که این تعهدات برگشت‌پذیر هستند.»
آنتونیو گوترش در این بند از ایران خواسته نگرانی‌های طرف‌های برجام درباره آنچه مسائل مربوط به اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ خوانده شده را مرتفع کند.
گوترش تصریح کرده که برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه ۲۲۳۱ کماکان از حمایت گسترده بین‌المللی برخوردار هستند.
دبیر کل سازمان ملل همچنین از تلاش‌ها برای بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران نیز حمایت کرده است. او تصریح می‌کند: «ابتکارهای دوجانبه و چندجانبه برای بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران که بایستی مورد ترغیب قرار گرفته و تقویت شوند اینجانب را دلگرم می‌کند.»
وی اضافه کرد: «این ابتکارها می‌توانند اثرات مثبتی روی ثبات منطقه‌ای داشته و به ایجاد فضای سازنده برای تعاملات دیپلماتیک در ارتباط با برجام منجر شوند. اینجانب از کشورهای عضو و عاملان اقتصادی آنها می‌خواهم از طرق مختلف از جمله ساز و کارهای موجود مانند اینستکس، کانال خرید تعبیه‌شده در قطعنامه ۲۲۳۱ و ترتیبات تجارت انسان‌دوستانه سوییس وارد تجارت با جمهوری اسلامی ایران شوند.»
این گزارش در شرایطی منتشر شده که هیأت‌های مذاکره‌کننده ایران و گروه ۱+۴ در حال انجام مذاکراتی با موضوع رفع تحریم‌ها در وین هستند.
دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت جدید ایران از دوشنبه هشتم آذرماه با برگزاری نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام آغاز شد.
دهم آذر ماه هیأت ایرانی به ریاست «علی باقری»، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دو سند در خصوص رفع تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای به طرف مقابل ارائه کرد.
در پی درخواست طرف اروپایی برای مشورت با پایتخت‌ها تنفسی در این مذاکرات ایجاد و دوباره روز (پنجشنبه) ۱۸ آذر ماه با برگزاری نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام این مذاکرات از سر گرفته شد که هنوز هم در وین در جریان است. روز یکشنبه نیز جلسه کارگروه کارشناسی سوم در خصوص ترتیبات اجرایی در هتل کوبورگ برگزار شد.
فارس