العالم _ لبنان
"علی حمیه"، محقق راهبردی در گفت‌وگو با برنامه "استودیو بیروت" در شبکه خبری العالم، به تشریح همه آنچه در اطراف مرزهای لبنان اتفاق می‌افتد، پرداخت.
متن گفت‌وگو بدین شرح است:
به "استودیو بیروت" خوش آمدید، بیش از یک سال از آغاز مذاکرات لبنان و رژیم اسرائیل می‌گذرد و تا کنون نتیجه‌ای حاصل نشده است. پیش از سفر "عاموس هوخشتاین"، لبنان در پیامی به سازمان ملل بر حق خود در نقطه 29 تأکید کرد. موضع مقاومت لبنان در آمادگی کامل برای دفاع از حقوق لبنان کاملا واضح است اما این تصمیم همچنان با موضع رسمی لبنان مرتبط است. هوخشتاین چه راهکارهایی را مطرح کرد؟ شانس دستیابی به راه‌حل در این پرونده، یا حداقل ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم چقدر است؟
العالم: سفر هوخشتاین بسیار سوال‌برانگیز شده و ابهاماتی درباره دیدارهای طرف لبنانی و نیز برخی سوالات درباره دیدارها با شخصیت‌های لبنانی وجود دارد. در دیدارهایی که او با فرمانده ارتش لبنان و برخی مسئولان نظامی داشت سفیر آمریکا هم در آنها حاضر بودند. پیشنهاداتی که در این سفر مطرح شده و نیز راهکارهای ارائه شده از سوی هوخشتاین به لبنانی‌ها چیست؟
علی حمیه: با توجه به سفر هوخشتاین به فلسطین اشغالی درخصوص پرونده ترسیم مرزهای دریایی، باید این سوال را نیز مطرح کنیم که ماموریت او چیست؟ در واقع، هوخشتاین مشاور ارشد امنیت انرژی آمریکا است و باید این را نیز در پرانتز عنوان کنیم که او افسر اسرائیلی است که در دهه 1990 در لبنان خدمت می‌کرد و در حال حاضر تابعیت آمریکا را دارد و در ماموریت میانجی مذاکرات میان لبنان و رژیم اسرائیل ایفای نقش می‌کند.
العالم: میانجی صادق میان طرفین؟!
حمیه: او یک سرباز اسرائیلی است این یکی از تله‌های آمریکایی است که افسری در ارتش اسرائیل آن را نصب کرده تا گفت‌وگو کننده و بی‌طرف باشد. چگونه می‌تواند گفت‌وگو کننده و بی‌طرف باشد در حالی‌که از افسران ارتش اسرائیل است! البته تمام کسانی که پرونده لبنان در مورد مرزهای دریایی به آنها محول شده از جمله دیوید ساترفیلد، دیود هیل، ویلیام برنز و دیوید شنکر، درخصوص امورات لبنان مذاکره کردند مهم‌ترین نکته‌ای که در مذاکرات مطرح شد مذاکرات دریایی از سال 2009 و ترسیم خطوط بود سپس در سال 2011 این مذاکرات درخصوص قطعنامه 6433 انجام شد؛ زیرا در آن زمان حماقتی از سوی دولت و مقامات لبنانی در مورد تعیین مرزهای دریایی با قبرس وجود شد که به اسرائیلیها اجازه داد از فرصت استفاده کنند و بر اساس یک خط واحد توافق را تعریف کنند هر چند طبق ماده 157 قانون بین‌الملل در سازمان ملل می‌توانیم هر مصوبه‌ای را که به سازمان ملل می‌فرستیم اصلاح کنیم.
العالم: اکنون این سوال در مورد مصوبه 6433 مطرح می‌شود که حقوق لبنان در منطقه 29 را تثبیت می‌کند و هنوز این مصوبه اجرا نشده است. ولی رئیس‌جمهور از طریق وزیر خارجه پیامی به سازمان ملل درباره تثبیت حقوق لبنان در نقطه 29 ارسال کرد. آیا این پیام که هوکشتاین به لبنان داد در احیای این مذاکراتی که از چند ماه پیش معلق شده، تاثیر داشته است؟
حمیه: سفر برنامه‌ریزی شده بود و او اعلام کرد که سه ماه دیگر نیز می‌آید. در اینجا بحث مرزهای دریایی را می‌توان به چهار بخش سیاسی، فنی، اقتصادی، حاکمیتی و نظامی تقسیم کرد. در بُعد سیاسی، هوخشتاین به لبنان آمد و ما می‌بینیم که دولت آمریکا قراردادهای غیرجانبدارانه‌‌ای انجام داد و سعی می‌کند بین سیاستمداران و نظامیون تفرقه بیندازد. هوخشتاین با وزیر انرژی و همچنین با فرمانده ارتش دیدار کرد و سپس دیدارهایی با روسای قوای سه‌گانه ترتیب داد. سفر هوخشتاین از قبل برنامه‌ریزی شده بود او وارد لبنان شد تا در مورد موضوع ازسرگیری مذاکرات درباره ترسیم مرزهای دریایی تصمیم‌گیری شود.
العالم: هوخشتاین چه راهکارهایی داشت؟
حمیه: قاعدتا اطلاعات و تحلیل‌هایی وجود دارد و البته تحلیل‌هایی که از آن نشات می‌گیرد. فکر می‌کنم که او در حال ایجاد تفکیک میان ترسیم مرزهای دریایی از زمینی است.
العالم: خطر این اقدام چیست؟
حمیه: البته خطر آن، این است که در صورت توافق بر مرزهای 23، باید درخصوص بخشی از مرزهای دریایی چشم‌پوشی کنیم.
العالم: فرق نقطه 23 و نقطه 29 چیست؟
حمیه: نخست اینکه اسرائیل بعد از عقب‌نشینی و بیرون رانده شدن در سال 2000، درصدد عملیات حفاری در مرزهای دریای برآمد و 4 هزار متر مربع را در منطقه "راس الناقوره" تصرف کرد که ما آن را در قالب طرح "P1" می‌خواهیم. در حالی‌که اسرائیل اینگونه استناد می‌کند که این عملیات را در جزیره "تخلیت" صورت می‌دهد در حالی‌که ان جزیره نیست بلکه یک صخره معمولی است و این تغییرات در نقطه شماره 1 در راس الناقوره، معادله را تغییر می‌دهد. چرا؟ در این نقطه بر مرزهای زمینی استناد شده و ما به عنوان طرف لبنانی گفتیم که خط آبی برای ما مرز بین‌المللی نیست؛ در حالی‌که اسرائیل به آن به عنوان مرز بین‌المللی و نهایی نگاه می‌کند زمانی‌که نقطه p1 به فلسطین اشغالی الحاق شود و ما چشم‌پوشی کردیم همانطور که در نقطه شماره 1 تا سال 2011 اتفاق افتاد سپس زمانی‌که نقطه "هوف" در سال 2013 به ما ارائه شد و ما متوجه شدیم که این یک چیز کوچک است و به مصوبه 6433 برگشتیم؛ مصوبه‌ای که اصلاح مرزها طبق قوانین بین‌المللی ارزیابی می‌شود و ما آن را خواستار شدیم ولی ارتش لبنان گفت ما نیازی به کمک شرکت انگلیسی HO برای ترسیم مرزها نداریم. متوجه شدیم که مرزهای لبنان بر اساس قیمومیت فرانسه و انگلیس در نقطه P1 و نقطه 29 است و طبق قوانین بین‌المللی و قانون دریاها، نقطه 29 متعلق به لبنان است.
هوخشتاین امروز آمد و گفت ما آماده مذاکره درباره نقطه 23 هستیم که این حق شماست. امروز تله دوم برای ما مطرح شد یعنی میدان "قانا" در ازای میدان "کاریش".
العالم: خطر این موضوع چیست؟
حمیه: حوزه نفتی کاریش شامل چند حوزه نفتی کشف شده نیز هست، اما این حوزه‌ها بین نقاط 23 و 29 نیست لذا بر اساس تحلیل آمریکایی‌ها، آینده آن بسیار درخشان است، آمریکایی‌ها در سال 2009 گفته بودند که این حوزه شامل یک ممیز سه دهم تریلیون متر مکعب گاز است اما الان می‌گویند حوزه‌های کشف شده مورد تنازع در نقاط میان 23 و 29 فقط دارای 40 تریلیون فوت مکعب کاز و 4 میلیارد بشکه نفت است.
العالم: این همان چیزی است که رژیم اشغالگر آن را برای خودش می‌خواهد؟
حمیه: بله هوخشتاین به ما می‌گوید که خطوط زیگزاگی ایجاد و به آن میدان "قانا" میان نقاط 23 و 29 را الحاق کنیم، و به شما میدان کاریش شمالی را می‌دهیم که اسرائیل عملیات حفاری را در آن آغاز کرد؛ زیرا حوزه‌های جنوبی کاریش آماده تولید است و طبق قوانین بین‌المللی، نمی‌توان از این حوزه‌ها استفاده کرد؛ زیرا منطقه مورد منازعه است همانطور که آمریکایی‌ها می‌گویند که به ما اجازه بدهید تا این موضوع را حل و فصل کنیم و میدان کاریش را به طور کامل به اسرائیل واگذار کنیم و میدان قانا را به شما.
العالم: خطرات این طرح چیست؟ با اشاره به اینکه هوخشتاین امروز می‌خواهد به لبنان بگوید از هرگونه تأکید و اصرار درباره نقطه 29 دست بردارید تا کاریش برای اسرائیلیها بماند؛ زیر این رژیم نمی‌تواند در آن حفاری کند؛ زیرا منطقه مورد منازعه است. اینکه میدان قانا در ازای میدان کاریش مطرح می‌شود، این مساله چه خطراتی دارد؟
حمیه: خطرات این است که ما حجم ثروت‌های موجود در آن را نمی‌دانیم. همه دنیا می‌دانند که آنجا ثروت هنگفتی دارد وگرنه هوخشتاین فقط به نیابت از اسرائیل نیامده که درباره آن مذاکره کند بلکه به نیابت از آمریکا و به نیابت از اسرائیل آمده است؛ ما اگر این پیشنهاد را بپذیریم بسیار متضرر خواهیم شد.
"6 ماه فرصت دارید و مذاکره درباره مرزهای دریایی باید تا قبل از انتخابات پارلمانی لبنان تکمیل شود و اگر خاطرتان باشد او همچنین گفت که اگر موفق به ازسرگیری مذاکرات نشدیم... زیرا اسرائیلیها می‌خواهند مذاکرات را تا آوریل 2022 نهایی کنند و این موضوع چهار سال است که علنی شده است. گفتند باید قبل از انتخابات مذاکرات را از سربگیریم وگرنه از مذاکرات خارج می‌شویم و همه چیز را به حال خود رها می‌کنیم. با صرفنظر از موضوع مرزهای دریایی، دو مساله مهم در سفر هوخشتاین وجود دارد؛ موضوعی که ما را راغب کرده که گاز و برق را از اردن و مصر وارد کنیم یعنی گاز را از مصر و برق را از اردن. آنها "قانون قیصر" علیه سوریه را لغو کردند فقط به این منظور که به ما برق صادر کنند و این اتفاق افتاد. درست، شما برای ما برق را از کشوری وارد می‌کنید که خودش در آن زمینه توانمند نیست. این چه قدرتی است که دارید؟ البته ما می‌دانیم که این اقتدار و قدرت چیست.. این چه نفوذی است که شما دارید که باعث می‌شود ملت اردن از قطع برق رنج بکشند ولی به تو برق صادر کند. این چه قدرتی است که باعث شده مصر به ما گاز صادر کند. اگرچه من اعتقادی به وجود کمبود برق ندارم، اما مطمئن هستم که دزدی برق قبل از رسیدن به ایستگاه ها وجود دارد.
العالم: بله، این یکی دیگر از نمادهای فساد است. چطور آمریکا می تواند از ارعاب برای تحمیل اراده خود بر این پرونده سوء استفاده کند؟
حمیه: اگر دولت آمریکا از سال 2009 تا سال 2022 یعنی تا زمان توافق چارچوب و به رغم درخواست نبیه بری، کاری انجام می داد این پرونده به موضوع احیای مرزهای دریایی مرتبط نمی شد، اما آمریکایی ها هیچ توجهی نسبت به این موضوع از خود نشان ندادند چرا که لبنان در آن زمان از نظر اقتصادی اوضاعش بد نبود و تا سال 2019 می توانست درباره مرزهای دریایی بحث و شروطش را تحمیل کند زیرا در آن زمان هنوز پتانسیل های اقتصادی داشتیم.
آمریکا دو برگ برنده دارد، توانایی اش برای ارعاب کشورهای حوزه خلیج فارس و پیش نویس برگه خلیج فارس، من همیشه گفتم که ما باید مولفه های استراتژیک دفاعی را داشته باشیم تا که بتوانیم بحث کنیم و نقطه مرزی 23 را مسترد نماییم و مانع عادی سازی سیستماتیک توسط ایالات متحده شویم به ویژه که این عادی سازی تله ای آمریکایی است، اما امروز تنها برگ برنده ای که داریم سلاح مقاومت است. آمریکایی ها سعی دارند ارتش، مردم و مقاومت لبنان را از یکدیگر جدا و آنان را تضعیف این بدان معنی است که کشورهای خلیج فارس می خواهند یک برگه اسرائیلی اما به زبان عربی را به ما تحمیل کنند و قطعنامه های 1680 و 1559 را تحت عنوان قطعنامه 1701 به ما بقبولانند.
العالم: این برگه تا چه حد لبنان را تهدید می کند؟ اما قبل از آن به موضع مقاومت که جناب سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در گفت و گو با العالم بیان کرد، می پردازیم. شبکه العالم وقتی درباره موضوع تعیین مرزها و موضع حزب الله در این زمیه از ایشان سوال کرد، موضعشان چه بود؟
حمیه: این تصمیم توسط یک شخص در لبنان اخذ نمی شود بلکه حاکمیت درباره آن تصمیم گیری می کند چرا که مسائلی مانند آب، مناطق اقتصادی و غیره بسیار مهمند، اینها مرزهای ما هستند. من به عنوان مقاومت به این مرزها پایبند هستم اما در زمینه تعیین مرزها دخالت نمی کنم، گرچه ما در حزب الله اطلاعات و نقشه داریم و بخشهایی داریم که کارشان پژوهش در این زمینه هاست اما هرگز نمی گوییم مرزهای دریایی ما مثلا در خط 29 یا 23 است و در این زمینه دخالت نمی کنیم.
العالم: پس موضع مقاومت در این زمینه روشن و صریح است به این معنا که از دولت لبنان و قطعنامه های بین المللی حمایت می کند و آماده دفاع از حقوق زمینی و دریایی لبنان است اما در صورتیکه حکومت لبنان در برابر فشارها بخواهد امتیازی بدهد، موضع مقاومت چیست و تا چه میزان این فشارها می تواند باعث شود حکومت امتیاز بدهد؟
حمیه: اولا مقاومت و سید حسن هرگز اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند اما درباره اینکه نقاط مرزی 23 یا 29 باشد نیز دخالت نمی کند بلکه آنچه برای سید حسن اهمیت دارد حفاظت از مرزهای لبنان بر اساس خواست دولت لبنان است، بالطبع دولت لبنان نیز نمی تواند از خطوط مرزی یا نقطه 23 یا 29 مرزی عدول کند، حتی درصورتیکه نقطه 23 را بپذیریم باید درباره نقطه 29 گفت وگو کنیم، اما یک نکته اساسی وجود دارد که آقای حسن نصرالله گفت و آن اینکه حاکمیت لبنان نباید خدشه دار شود و نباید احساس شود که قصدی برای عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی در سطوح اقتصادی یا مرزی وجود دارد.
العالم: بله، این دومین پیشنهادی است که هوخشتاین ارائه داد و گفت که می توان این منابع را از طریق شرکت‌های مشترک که در زمینه اکتشاف نفت فعالیت دارند، تقسیم کرد و تولید نیز تقسیم شود اما این چیزی شبیه به عادی سازی رابطه اقتصادی با رژیم صهیونیستی است.
حمیه: گفتیم که اصل حضور وی در لبنان، عادی سازی است، چرا که او اسرائیلی است، موضوع دوم استخراج گاز از مصر و انتقال آن است که تمام اینها تله هایی آمریکایی است تا ما را طوری وابسته کنند که به مرحله ای برسیم که نتوانیم بگوییم عادی سازی نمی کنیم.
العالم: ما امروز با یک واقعیت سیاسی و دیپلماتیک، مواجهیم و آن اینکه هوخشتاین نماینده دولت آمریکاست و حتی صرفنظر از اینکه اسرائیلی الاصل است، اکنون نماینده دولت آمریکا است، به همین دلیل نمی توانیم بگوییم این نوعی عادی سازی مستقیم است در غیر این صورت حتی استقبال از وی نیز مشکل ساز خواهد بود.
حمیه: گفتم این یک تله است اما ما با آمریکایی ها گفت وگو می کنیم نه با اسرائیلیها.
العالم: بله. من گفتم که این ایده دولت های عربی خلیج فارس برای ترساندن لبنان در زمانی است که تسلیم نشود، این اقدام می تواند لبنان را به کدام طرف سوق دهد و چه فشارهایی به آن وارد کند؟
حمیه: بالطبع فشارهایی که به لبنان وارد شده، فشارهای شبه امنیتی است، فشارهای اقتصادی به امنیت غذایی و پزشکی ضربه زده اما هنوز امنیت اجتماعی را مخدوش نکرده و انشاءالله تأثیری بر امنیت اجتماعی، امنیتی یا نظامی نخواهد داشت.
العالم: می خواهم درباره این موضوع سوال کنم، آیا این می تواند دومین قدم برای ارعاب لبنان باشد و امنیت این کشور را به مخاطره بیندازد؟
حمیه: اجازه دهید صراحتاً بگویم که لبنان به رغم تمام مشکلاتش اما در زمینه حفظ سلاح مقاومت منسجم است، زیرا این سلاح از مرزهای لبنان و اوضاع داخلی کشور محافظت می کند چرا که باعث می شود همه گروه‌های لبنان با یکدیگر منسجم بمانند و هیچ طرفی حتی درصورتیکه از او خواسته شود یا مزدور یا چیزی شبیه به آن باشد نتواند جنگ داخلی به راه بیندازد یا ناامنی ایجاد کند، ما معترفیم که سلاح مقاومت عامل حفظ اوضاع داخلی است گرچه طرف هایی هستند که هنوز معتقد نیستند سلاح مقاومت عامل حفظ لبنان در برابر تهدیدات نظامی، امنیتی و اجتماعی است.
العالم: شما گفتید درصورتیکه لبنان با نقطه 23 موافقت کند، خطرات زیادی این کشور را تهدید می کند و این دام است، به نظر شما در صورت موافقت با نقطه 23، لبنان در چه دامهایی خواهد افتاد و تا چه میزان می تواند بر مرزهای زمینی تاثیرگذار باشد؟
حمیه: گفتم که در نقاط 23 و 29 حوزه های کشف نشده ای هست که آمریکا از آن مطلع است در غیر این صورت آن را از اسرائیل نمی خرید و نمی گفت که می خواهیم هر چه در آن هست را تقسیم کنیم، لذا درصورتیکه این نقطه دریایی پذیرفته شود، مسیر مرز دریایی در رای الناقوره به مرزهای زمینی منحرف خواهد شد و چه بسا خواستار ترسیم مجدد مرز خواهند شد.
العالم: آیا خطری مزارع شبعا را تهدید می کند؟
حمیه: مزارع شبعا ممکن است طرحی دیگر در کنار موضوع مرزهای دریایی باشد، ممکن است در صورتیکه در مرزهای دریایی امتیازی بدهیم، در مزارع شبعا امتیازاتی کسب کنیم اما موضوع این مزارع طولانی است.