العالم_آمریکا
روز پنجشنبه، سنای آمریکا جلسه‌ای با موضوع نقش فزاینده چین در غرب آسیا برگزار و مقامات مختلف آمریکایی گزارش‌های خود را ارائه کردند. یک مقام آمریکایی در این جلسه تصریح کرد که آمریکا تا کنون از طریق چندین دور تحریم تلاش کرده مبادله نفت میان ایران و چین را محدود کند.
مشروح این جلسه و اظهارات نمایندگان مجلس سنا و «باربارا لیف» دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک در این جلسه استماع در زیر آمده است.
نقش فزاینده چین در غرب آسیا چالشی برای ایالات متحده
«کریس مورفی» سناتور آمریکایی و مدیر این جلسه در سخنرانی آغازین خود گفت آمریکا به مدت چند دهه یک قدرت غالب در غرب آسیا بوده اما ظرف سال‌های گذشته، این منطقه فقط ۹ درصد از نفت آمریکا را تأمین کرده اما ۵۰ درصد نفت چین را کشورهای حاشیه خلیج فارس تأمین می‌کنند.
مورفی در ادامه گفت با وجود اینکه آمریکا هنوز حضور فیزیکی بالایی در غرب آسیا دارد اما توازن قوا در حال تغییر است. او همچنین گفت چین در حاضر چین بیشتر از آمریکا به غرب آسیا نیاز دارد و چینی‌ها به میزان زیادی به نفت این منطقه وابسته هستند.
این سناتور ارشد آمریکایی افزود: «این جلسه کمیته فرعی به ما اجازه می‌دهد سیاستی برای مقابله با نفوذ چین در این منطقه تنظیم کنیم که تهدیدی برای منافع آمریکا محسوب می‌شوند. شکی نیست که نقش فزاینده چین در خاورمیانه چالشی برای ایالات متحده محسوب می‌شود و باید با آن مقابله کنیم».
وی تأکید کرد: «با توجه به حضور ما در این منطقه باید مراقب باشیم دست چین به تکنولوژی‌های حساس ما نرسد و به همین دلیل با فروش پهپاد ریپر و جنگنده اف-۳۵ به امارات متحده عربی مخالفت کرده‌ام. نفت خاورمیانه نیز همچنان برای ما مهم است».
مورفی تأکید کرد: «نباید این ذهنیت در میان کشورهای غرب آسیا ایجاد شود که چین می‌تواند جایگزین آمریکا در تأمین امنیت منطقه شود زیرا برای مثال اگر جنگی میان کشورهای حاشیه خلیج [فارس] و ایران در بگیرد، نیروی دریایی چین از هیچ یک از آن‌ها [در برابر ایران] دفاع نخواهد کرد. با توجه به این محدودیت‌های چین در خاورمیانه، می‌توانیم اهرم فشاری داشته باشیم و بتوانیم روابط خود را بازآرایی کنیم».
«تد یانگ» سناتور آمریکایی در این جلسه گفت: «نباید فقط درباره نقش چین در خاورمیانه نگران بود زیرا پکن تهدیدی برای منافع ما در تمام خاورمیانه، آفریقا و فراتر از آن محسوب می‌شود. نقش ایران در خاورمیانه وارد برهه‌ای حیاتی شده است».
او با اشاره به اشتباهات روسای جمهور آمریکا در غرب آسیا گفت: «خروج از افغانستان، راهبردهای ضعیف در حوزه اقیانوس هند و آرام و سیاست آمریکا در قبال ایران می‌تواند توازن ظریف قدرت را بر هم زده و دشمنان ما را به سمت کوتاه کردن دست آمریکا از منطقه سوق دهد».
یانگ افزود: «تمایل دوجانبه‌ای میان کشورهای منطقه و چین در حوزه همکاری‌های اقتصادی وجود دارد و کشورهای خاورمیانه به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود هستند و تلاش وانگ یی وزیر امور خارجه چین برای تداوم گفت‌وگو درباره توافقات در زمینه تجارت آزاد با این کشورها، فرصتی را فراهم کرده که رد کردن آن‌ها برای شرکای منطقه‌ای ما دشوار است».
این سناتور جمهوری‌خواه گفت: «از زمانی که تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به اتمام رسیده است، چین به شریکی جدید و مشتاق برای سرازیر کردن تسلیحات خود به منطقه و از جمله گروه‌هایی نیابتی تبدیل شده است که قصد نابود کردن اسرائیل را دارند. این مسئله نشان می‌دهد که چینی‌ها تا چه اندازه نقاط ضعف ما را مطالعه کرده‌اند».
نگرانی آمریکا از شکست در رقابت منطقه‌ای با چین
«باربارا لیف» معاون وزیر امور خارجه آمریکا و سفیر پیشین این کشور در امارات متحده عربی در این جلسه گفت: «چینی‌ها به خاطر انحصاری که فناوری تولید پهپاد دارند، توانسته‌اند در منطقه نفوذ داشته باشند. نگرانی ما این است که نفوذ اقتصادی چین به نوع سیاسی آن تبدیل شود».
وی خاطرنشان کرد: «جو بایدن در سفر به جده تصریح کرد که آمریکا در خاورمیانه خواهد ماند و جایی خالی باقی نخواهد گذاشت که توسط ایران و روسیه و چین پر شود. وزیر خارجه [آنتونی] بلینکن نیز بر چالش‌های چین در منطقه تأکید کرده است. بنابراین ما با شرکای خود در زمینه تهدیدات جدی از سوی ایران و نیاز به همکاری برای از بین بردن دیگر چالش‌ها همسو هستیم. چین از طریق همکاری با ایران و سوریه و فروش تسلیحات و پهپاد به بازیگران غیر وابسته به دولت‌ها، امنیت منطقه را تضعیف کرده است».
مورفی پرسید: «هر موقع که آمریکا تلاش می‌کند با ایران وارد گفت‌وگو شود کشورهای منطقه می‌پرسند این کار به نفع ما است یا به ضرر ما؟ ولی چین به راحتی با ایران و دیگر کشورهای منطقه روابط خود را تعمیق کرده است. آیا این خطر وجود دارد که چین از کشورهای منطقه بخواهد بین ما و خودشان یکی را انتخاب کنند؟»
لیف در جواب گفت: «در چند نکته با شما اختلاف نظر دارم. از زمان مذاکره ما بر سر برجام که حدود ده سال پیش شروع شد، همه وحشت کرده بودند و شکی در آن نیست و رئیس جمهور اوباما به آن‌ها اطمینان داد که قرار است برجام چگونه باشد. کشورهای منطقه بر این بُعد متمرکز هستند که ایران در منطقه چکار می‌کند. ما در کنار تلاش یک سال و نیم گذشته در این زمینه، به تقویت دفاعی و اطلاعاتی متحدان خود پرداخته‌ایم».
این دیپلمات آمریکایی افزود: «کشورهای منطقه رویکرد متفاوتی در قبال ایران اتخاذ کرده‌اند. آن‌ها کانال‌هایی ارتباطی ایجاد کرده‌اند تا روابط خود با ایران را مدیریت کنند و ما این گفت‌وگوهای دیپلماتیک را مورد تشویق قرار داده‌ایم».
وی در پاسخ به سوال مورفی درباره نقش احتمالی چین در تأمین امنیت منطقه گفت: «کاملاً صادقانه بگویم، نمی‌خواهیم نقش هشتاد ساله ما در این زمینه را از آنِ خود کند و امنیت خطوط کشتی‌رانی و جریان تجارت و تأمین انرژی را عهده‌دار شود. چین می‌تواند در مورد ایران نقش سازنده ایفا کند».
تحریم معاملات نفت چین با ایران
در ادامه جلسه، تد یانگ پرسید: «چین جایگاه خود را به‌عنوان قابل اتکا‌ترین متحد ایران مستحکم کرده است. سیاست خارجی ایران بر محور مقاومت متمرکز است و چینی‌ها فرصت اقتصادی خوبی برای ایران جهت دور زدن تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند و پوششی دیپلماتیک برای پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و نقض تعهدات در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراهم کرده و توافق همکاری برای نزدیک شدن اقتصاد آن‌ها به یکدیگر حاصل شده است. وضعیت خرید نفت ایران توسط چین چگونه است و چه اقداماتی علیه دور زدن تحریم‌ها توسط ایران انجام شده است؟»
لیف جواب داد: «آمار خرید نفت چین از ایران را متعاقباً گزارش خواهد کرد اما در این زمینه سه دور تحریم علیه چین اعمال شده است. این اقدامات با همکاری دفتر اوفک وزارت خزانه داری و وزارت امور خارجه انجام می‌شوند و تداوم دارند».
او در پاسخ به این سوال که آیا روابط چین و ایران مانعی بر سر راه به نتیجه رسیدن مذاکرات برای توافقی طولانی‌تر و مستحکم‌تر محسوب می‌شود گفت: «نقش چین در این زمینه سازنده بوده و چین به روشنی تمایل برای ادامه پیدا کردن وضعیت پایبندی در برابر پایبندی ایران و آمریکا دارد. نگرانی من این است که چین به شکل مناسبی در این زمینه به ایران فشار نمی‌آورد و ما شاهد هستیم که ایران به گروه‌های نیابتی خود کمک نظامی می‌کند. با این حال در چارچوب تلاش‌های گروه ۱+۵ نقش چین سازنده است».
نگرانی آمریکا از توافق همکاری ۲۵ ساله ایران و چین
لیف در پاسخ به سوال یانگ درباره توافق ۲۵ ساله ایران و چین و تهدید محسوب شدن آن برای آمریکا گفت: «این توافق شراکت راهبردی سال گذشته امضا شد و بسیاری از مولفه‌های آن فکر می‌کنم که با توجه به ساختار تحریم‌ها لزوماً اجرایی نباشد اما به اولویت قرار گرفتن ایران به عنوان یکی از پنج کشور کلیدی برای چین جهت‌دهی می‌کند. چنین توافقی تهدید مستقیم برای آمریکا نیست اما قطعاً به نفع منطقه نخواهد بود».
این مقام آمریکایی گفت: «این یک اتفاق ناخوشایند است زیرا مقامات تهران اینطور فکر می‌کنند که با روی گرداندن به سمت شرق می‌توانند از مشکلات عبور کنند. منطق این تعامل همین است و البته که این مسئله مایه نگرانی است. کاری که ما باید انجام دهیم تقویت همکاری دیپلماتیک، دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی با تمام همسایگان ایران و نه فقط کشورهای حاشیه خلیج [فارس] است».
لیف افزود: «منطق سفر بایدن به منطقه همین بود که به اسرائیلی‌ها و کشورهای عضو شورای همکاری به‌علاوه عراق، اردن و مصر نشان دهد که آمریکا نقش رهبری در منطقه دارد و ورود چین به نفع آن‌ها نیست».
تحریکات آمریکا علیه سرمایه‌گذاری چین در لبنان
این دیپلمات دولت بایدن در پاسخ به سوال «جین شاهین» درباره گسترش روابط چین و لبنان و اقدامات آمریکا برای ممانعت از آن گفت: «مادر حوزه میدانی بسیار فعال هستیم و در تلاش برای کمک به ممانعت از فروپاشی اجتماعی و حاکمیتی لبنان هستیم. لبنان دیگر محیطی برای فعالیت تجاری ندارد و بابت تهدید چین در این کشور علیه منافع آمریکا نگرانی ندارم».
لیف افزود: «در تلاش هستیم کشورهای جایگزینی برای چین جهت فعالیت در بنادر راهبردی لبنان پیدا کنیم که یونان یکی از آن‌ها است. برای مثال در عراق حسی که درباره اموال عمومی وجود دارد بسیار قدرتمند است و نگرانی از حق حاکمیت به تجربیات از دوران استعماری برمی‌گردد. در لبنان نیز تلاش بر این است که این حس درباره استفاده چین از بنادر شکل بگیرد».
بی‌نتیجه ماندن قرارداد نظامی آمریکا با ورود چین
کریس مورفی در ادامه جلسه یادآور شد که آمریکا به‌خاطر دریافت اینترنت نسل پنجم چین توسط اماراتی‌ها، فروش جنگنده و پهپاد به این کشور را لغو کرد اما این اقدام تأثیری در تصمیم امارات نداشت. او از لیف پرسید آیا گرایش کشورهای غرب آسیا به فناوری چین ادامه خواهد داشت؟
معاون وزیر امور خارجه آمریکا در پاسخ گفت: «مسائل متعدد و پیچیده‌ای در مورد فروش این جنگنده‌ها به اماراتی‌ها وجود داشت و این قرارداد زمانی که دولت بایدن روی کار آمد درست روی میز بود. مشکل اینترنت 5G چین یکی از مشکلات بود».
او همچنین درباره برنامه چین جهت ساخت پایگاه نظامی در امارات گفت: «چین نقشه‌ای برای ایجاد تأسیسات نظامی در نقاط مختلف جهان دارد که جیبوتی اولین مورد آن بود. مدام به متحدان خود می‌گوییم روابط اقتصادی یک چیز است و خریدن تسلیحات دفاعی یک چیز دیگر. در حال پیشرفت در زمینه بحث با امارات برای توقف این ساخت‌وسازها هستیم».
فارس