العالم - ایران
روزنامه ایران در گزارشی نوشت: یک مقام آگاه در وزارت نفت می‌گوید که به کمک صدور خدمات فنی و مهندسی به ونزوئلا، ظرفیت یک پالایشگاه این کشور چندین برابر شده و از ۱۵-۱۰ هزار بشکه در روز به نزدیکی ۹۰-۵۵ هزار بشکه در روز رسیده است.
او که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، می‌گوید: «این پالایشگاه مشتری نفت ایران نیز هست. در دیگر پالایشگاه‌ها نیز افزایش فروش نفت ایران با کمک صدور خدمات فنی و مهندسی دنبال می‌شود و در این زمینه ارقام افزایشی است.»
این منبع آگاه با اشاره به آغاز روند اجرایی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران در ونزوئلا می‌گوید: «هدف از این کار خنثی‌سازی تحریم هاست و در یک سال اخیر موفق شدیم با مجموعه اقداماتی مشابه، برای فروش بیشتر نفت بازارسازی کنیم.»
او از بیان جزئیات بیشتر به سبب شرایط تحریم خودداری کرد؛ اما آنچه مشخص است، افزایش فروش نفت بیشتر ایران به واسطه این اقدام و بازارسازی در امریکای لاتین در جهت خنثی‌سازی تحریم است. در ازای صادرات خدمات فنی و مهندسی، ونزوئلا متعهد شده که بخشی از ظرفیت پالایشی و بازار را در اختیار ایران قرار دهد.
سریع‌ترین شکل خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت
موضوع انرژی در آخرین دور تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، یکی از اصلی‌ترین محورهای تحریمی بوده است و یکی از مهم‌ترین عوامل در برقراری مذاکرات برای رفع تحریم‌های ایران مسأله رفع تحریم‌های فروش نفت ایران بوده و همین موضوع نیز به پاشنه آشیلی جدید برای ایران در تحریم‌های جدید تبدیل شده است. بنابراین حرکت به سمت خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت یکی از رکن‌های اساسی هر دولتی است؛ اتفاقی که در دولت قبل به دست فراموشی سپرده شد و هیچ تلاشی در راستای خنثی‌سازی تحریم‌ها انجام نشد و عملاً فروش نفت در دولت قبل به کمترین میزان ممکن پس از انقلاب رسید. اما با تغییر دولت و تغییر وزیر نفت، وزارت نفت دولت سیزدهم به سمت این موضوع حرکت کرد.
در این رابطه یک نماینده مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «اینکه ما در خارج از کشور پالایشگاه داشته باشیم به دو طریق ممکن است. یا اینکه ما در آنجا پالایشگاه‌ها را تعمیر و بازسازی می‌کنیم و قرارداد می‌بندیم که نفت خام و میعانات گازی خودمان را آنجا ببریم و پالایش کنیم؛ یعنی همان کاری که در ونزوئلا انجام می‌دهیم. یا اینکه سهامدار پالایشگاه شویم.»
هادی بیگی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «به عبارتی دیگر، یا خودمان پالایشگاه احداث کنیم یا سهام آن پالایشگاه را بخریم که در این صورت مالک بخشی از پالایشگاه می‌شویم و می‌توانیم نفت را آنجا ببریم و کار پالایش را انجام دهیم. یا تعمیرات پالایشگاهی کشوری دیگر را مشروط به خرید نفت بیشتر از ایران کنیم. مورد اول چندان برای شرایط کنونی مناسب نیست اما حالت دوم سریع‌ترین شکل خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت است.»
او در مورد سرمایه‌گذاری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی بیان می‌کند: «صدور خدمات فنی و‌مهندسی در مسأله پالایشگاه‌ها مهم است. چراکه در قبال آن امکان برقراری قرارداد طولانی‌مدت برای پالایش نفت و تولید فرآورده وجود دارد و آن وقت باید تصمیم بگیریم که سهم ما از تولید و سهم کشور میزبان چه مقدار است.»
بیگی‌نژاد ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه فروش نفت محدودیت دارد ولی فروش فرآورده محدودیت ندارد پس سهامداری و سرمایه‌گذاری ایران در این پالایشگاه‌ها برای تولید فرآورده بسیار مهم است. اگر فرض کنیم در مجموع ۲۰کشور می‌توانند نفت ایران را بخرند -چون پالایشگاه‌هایی دارند که می‌توانند نفت ایران را پالایش کنند- در شرایط تحریمی ممکن است این تعداد به چهار یا پنج کشور برسد که قطعاً دست ما برای فروش نفت بسته است و اگر از طریق سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ورود و فرآورده تولید کنیم، می‌توانیم این فرآورده را به ۲۰۰ کشور دنیا بفروشیم و منطق این است که ما فرآورده تولید و صادر کنیم و چه بهتر که ما در پالایشگاه فراسرزمینی این کار را انجام دهیم و در همان منطقه هم بفروشیم.»
بیگی‌نژاد خاطر نشان می‌کند: «با راه‌اندازی این پالایشگاه‌ها ما می‌توانیم تحریم‌ها را نیز خنثی کنیم. نفت ما قابل شناسایی است. ولی بنزین و‌گازوئیل ما قابل تشخیص و شناسایی نیست. با توجه به اقدامات صورت گرفته، سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، مهم‌ترین دستاورد اجرایی دولت سیزدهم در حوزه انرژی و خنثی‌سازی تحریم‌ها است.»
شیوه جدید تعامل نفتی
اولین و مهم‌ترین قرارداد امضا شده توسط دولت سیزدهم در سفر وزیر نفت به ونزوئلا برای بازسازی دو پالایشگاه در این کشور بود که در نهایت به سهامداری ایران در این پالایشگاه‌های فراسرزمینی و افزایش چشمگیر فروش نفت ایران به ونزوئلا برای استفاده در این پالایشگاه‌های فراسرزمینی ختم شد که اقدامی بسیار مهم و ویژه در توسعه روابط خارجی کشور و همچنین ایجاد مقدمات تبدیل شدن ایران به هاب انرژی در دنیا به شمار می‌رود. استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی در کشورهای همسو چه در منطقه خاورمیانه چه در حوزه امریکای لاتین بسیار کاربرد خواهد داشت و ایران می‌تواند به شکل تضمینی علاوه بر پالایشگاه‌داری فراسرزمینی، بازارسازی تضمینی برای فروش نفت خام خود داشته باشد. راهکاری که از سال‌ها قبل در دسترس بود ولی کسی به دنبال آن نرفت و دولت سیزدهم بود که این راهکار را پیش برد و در نهایت موفق به خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت و افزایش چشمگیر صادرات نفت به کشور ونزوئلا به عنوان اولین مقصد پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران، ختم شد.
به این ترتیب ایران توانسته است با تعمیرات اساسی و تأمین نفت پالایشگاه‌های امریکای لاتین سهامدار این پالایشگاه‌ها شود. این موضوع از دو جهت حائز اهمیت است، نخست، امکان صادرات نفت ایران و ایجاد یک بازار مطمئن فراهم می‌شود و دوم، بخشی از فرآورده‌های نفتی تولیدی از پالایشگاه، سهم ایران خواهد بود که می‌توان با فروش راحت‌تر آن درآمد ارزی کشور را افزایش داد.
پالایشگاه‌های امریکای لاتین
اوایل ماه مه سال‌جاری میلادی، یک قرارداد اولیه با هدف تأمین تجهیزات پالایشگاهی و کمک به تعمیرات اساسی و تکمیل ظرفیت پالایشگاه دولتی ۱۴۰ هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو» در ایالت کارابوبو امضا شد. پالایشگاه «ال‌پالیتو» کوچک‌ترین پالایشگاه نفتی در ونزوئلا است که در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است. آن‌طور که رسانه‌های خارجی اعلام کرده‌اند، ارزش این قرارداد ۱۱۰ میلیون یورو بوده است. طبق قرارداد دو کشور، منابع مالی این پروژه توسط شرکت نیکو تأمین خواهد شد و خوراک نفت خام این پالایشگاه با مشارکت شرکت ملی نفت ایران از طریق شرکت نیکو تأمین می‌شود.
رویترز چندی پیش در این باره نوشت: شرکتهای دولتی ایرانی پس از انعقاد قرارداد برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا، برای تعمیر پالایشگاه «پاراگوانا»، بزرگترین پالایشگاه نفتی این کشور با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز آماده شده‌اند. در اوایل سال‌جاری نیز شرکتهای دولتی ایران قطعاتی را برای راه‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به «پاراگوانا» ارسال کردند. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا است که به‌عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته می‌شود. این مجتمع پالایشی، از سه پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است. پس از تحریم ونزوئلا توسط امریکا، سرمایه‌گذاری اندک در این پالایشگاه، گذشت زمان و عدم تعمیرات اساسی، موجب فرسودگی پالایشگاه و از کارافتادن برخی از بخش‌های آن شد. حال ایران قصد دارد با احیای این پالایشگاه نفتی، آن را به بخشی از بازار نفتی خود تبدیل کند.
سومین پالایشگاهی که ایران سهامدار آن خواهد شد، یک پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای به نام «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه است. حجم سرمایه‌گذاری این پالایشگاه ۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود، البته زمین و تأسیسات اساسی برای ایجاد این پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای از سال‌ها پیش وجود دارد که به‌دلیل تحریم‌های امریکا نیمه‌کاره رها شده است.
اکنون مشخص نیست که افزایش ظرفیت پالایشی ونزوئلا و افزایش فروش نفت ایران به سبب صدور خدمات فنی و مهندسی به کدام پالایشگاه رقم خورده است اما به گفته مسئولان روند اجرای پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران در ونزوئلا آغاز شده است.