العالم _ کشکول
در سایه رویدادها و اظهارات پرشتاب رسانه‌ای، نمی‌توان نقش بزرگ مذاکرات روسیه، ترکیه و ایران را در تکمیل روند نزدیکی سوریه و ترکیه نادیده گرفت. دمشق از همه این مسائل به خوبی آگاه است و با آرامش، عقلانیت و با قدرت در میدان رفتار می کند. سوریه در همین حال تقریباً هر روز درگیر نبردهای نظامی با گروه های مسلح مورد حمایت آنکارا در حومه حلب، ادلب و لاذقیه است و این در حالی است که تحرکات دیپلماتیک و سیاسی برای تسریع نزدیکی روابط آنکارا و دمشق ادامه دارد هرچند دیپلماسی ترکیه نتوانسته است کاستی های سیاست خود در قبال سوریه را ترمیم کند.
به نظر می رسد دولت ترکیه تاکنون نتوانسته است تناقضات در سیاست هایش و روابط مبهم خود با گروه های مسلح به ویژه درمورد ادلب و حضور شبه نظامیان در آن را مدیریت کند به ویژه پس از صحبت های مکرر درمورد اجرای قریب الوقوع توافقات سوچی و آستانه درباره افتتاح بزرگراه M4 و گذرگاه باب الهوی. این تفاهمات در چارچوب توافقنامه سوچی به دست آمد که سال 2019 بین روسیه و ترکیه امضا شد و ضمایم آن نیز سال 2020 تدوین شد.
این بدان معناست که زمان فریبکاری ترکیه و تلاش آن برای خرید زمان درمورد افتتاح جاده بین المللی بین حلب و لاذقیه به پایان رسیده است. این جاده به دلایل متعدد آغاز مسیر نزدیکی ترکیه و سوریه خواهد بود از جمله اینکه یکی از برجسته ترین جنبه های منافع مشترک بین کشورهای منطقه است و بازگشایی آن به معنای بازگشت سوریه به عنوان مسیر ترانزیتی کالا به سمت کشورهای حاشیه خلیج فارس و اردن خواهد بود علاوه بر افتتاح گذرگاه باب الهوی و گسترش آن از طریق جاده M5 که آغازی برای صادرات کالاهای سوریه به سمت قاره اروپا است.
جاده M4 همچنین محور حمل و نقل مهمی را تشکیل می دهد، زیرا گذرگاه الیعربیه در مرز عراق را به لاذقیه در دریای مدیترانه وصل می کند و از استان های الحسکه، الرقه و حلب می گذرد و این در حالی است که بخش‌هایی از این جاده همچنان در کنترل گروه‌های مسلح است و بخش دیگری نیز در کنترل نیروهای سوریه دموکراتیک، (کردهای قسد) است.
این اقدام و گشایش جاده M4، چالشی واقعی برای اراده ترکیه و اجرای تعهداتش است، زیرا بیشتر بخش‌های این جاده در کنترل جبهه النصره است که به صراحت اعلام کرده است که هرگونه نزدیکی بین دمشق و آنکارا تهدید مستقیمی برای موجودیت آن است و همین مسئله است که حملات اخیر گروه های مسلح به مواضع ارتش سوریه را تفسیر می کند، مواضعی که در مجاورت جاده ای است که ارتش پیش از این آنرا آزاد کرده بود. این درست در زمانی است که تحرکات ترکیه برای تسریع در بازگشایی جاده M4 از طریق برگزاری جلساتی که نیروهای ترکیه با النصره و متحدانش برگزار می‌کنند، نمایان شده است.
گزارش ها حاکی از برگزاری جلسات متعددی است که تعداد آنها به چهار جلسه رسیده است. مسئولان ترک در این جلسات پرونده های متعددی را مطرح کرده اند که مهم ترین آنها این است که آنکارا تصمیم گرفته است جاده یاد شده تحت نظارت سوریه و روسیه و ترکیه بازگشایی شود و این بخشی از مسیر راه حل سیاسی است. ترکیه همچنین جلسات دیگری با گروه های مسلح برگزار کرده و با آنها درمورد نگرانی هایشان از هرگونه حمله جبهه النصره به مواضع این کشور و نیز مکانیسم ایمن سازی اماکن تحت تصرف ارتش ترکیه سخن گفته است.
ترک‌ها از النصره خواسته اند کاملاً متعهد شوند که به پایگاه‌های این کشور تعرض نکنند و برای موفقیت بازگشایی جاده M4 تلاش و شش کیلومتر از آن عقب‌نشینی کنند. گروه‌های مسلح در حال حاضر حدود 124 کیلومتر از این جاده را در بخش‌هایی که بین شهرک‌های بداما و النیرب امتداد می‌یابد تا شهر اریحا و جسر الشغور در حومه ادلب، در کنترل خود دارند.
تصمیم برای اجرای توافقات سوچی و آستانه و گشایش جاده M4 ابعاد بسیار مهمی دارد، زیرا این شاهراه بین المللی به عنوان حلقه وصل راهبردی بین چندین استان سوریه از شرق و مرزهای عراق گرفته تا لاذقیه محسوب می شود که به این معناست که سیطره نظامی بر آن، امکان تحرکات جنگی، نقاط پشتیبانی و تدارکات نظامی را برای کسانی که بر آن مسلط هستند، فراهم می کند و همین مسئله است که تعلل ترکیه را در باز کردن جاده یاد شده و تحویل آن بر اساس توافقات توضیح می دهد. همچنین این موضوع را توضیح می دهد که چرا ترکیه چندین عملیات نظامی در چارچوب آنچه عملیات سپر فرات نامید، انجام داد و بخش هایی از اراضی سوریه را اشغال کرد. عملیات نظامی ترکیه با عملیات موسوم به چشمه صلح خاتمه یافت. ترکیه سپس تلاش کرد تا به بهانه های مختلف، بیشتر مناطق شمال سوریه را تحت کنترل خود داشته باشد هرچند نتوانست کل جاده را به تصرف خود درآورد.
با متقاعد شدن ترک ها که چاره ای جز اجرای تفاهمات سوچی و آستانه ندارند، ناظران بر این باورند که سیاه بازی آنکارا به پایان خود نزدیک شده است. ترکیه همچنین به این نتیجه رسیده داست که نظریه فضای حیاتی ترکیه در سوریه از میان رفته است و اینکه صحنه سوریه به ویژه شهر ادلب، یکی از مراحل بازآرایی اوضاع منطقه ای است و این نمونه بارز دیپلماسی هوشمندانه سوریه و متحدانش و در همین حال آزمون واقعی نیات طرف ترک است.