العالم - ایران
محمدحسن حبیب‌اله‌زاده سفیر ایران در آنکارا در گفت‌وگویی با تلویزیونی «ان.تی.وی» ترکیه به تشریح مناسبات ایران و ترکیه و تحولات منطقه پرداخت.
وی در این گفتوگو درباره سفر اخیر آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی به آنکارا و توافقات حاصل شده گفت: ترکیه و ایران رابطه‌ای به قدمت هزاران ساله دارند. ما با هم در یک منطقه زندگی می‌کنیم. یکی از مصادیق ثبات در منطقه مرز چند صد ساله است...البته دیدارهایی نیز بین مقامات عالیرتبه نیز وجود دارد. در۲۴ ژانویه سفر رئیس جمهور کشورمان به آنکارا به دعوت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور انجام شد. مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و بسیاری از زمینه‌های دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت. از آنجایی که ایران و ترکیه هر دو بخشی از روند توافقنامه آستانه هستند، در زمینه سیاسی در مورد وضعیت سوریه گفتوگو کردیم، ما همچنین در مورد مبارزه با تروریسم و اسلام هراسی نیز صحبت کردیم.
سفیر ایران اضافه کرد: جنایات مرتکب شده علیه فلسطینی‌ها در غزه نیز از جمله سرفصل‌های مورد گفتوگو بود. علاوه بر سازوکارهای منطقه، مسائل مربوط به روابط دوجانبه نیز در دستورکار ما بود. در زمینه های زیادی مانند مسائل اقتصادی می‌توانیم همکاری‌ها را بهبود و افزایش دهیم. همچنین در این بازدید ۱۰ سند امضا کردیم. به همین ترتیب، ما موافقت کردیم که سال ۲۰۲۵ را به عنوان «سال فرهنگی ایران و ترکیه» نامگذاری کنیم.
خبرنگار با بیان اینکه حجم تجارت مورد هدف سالانه دو کشور ۳۰ میلیارد دلار است از سفیر ایران سؤال کرد که برای رسیدن به این هدف در چه زمینه‌هایی می‌توان تلاش کرد؟ یکی از قراردادهای امضا شده در مورد انرژی بود. از قرارداد راه آهن هم خبر داریم. در این زمینه و زمینه‌های دیگر چه پروژه‌های جدیدی موجود است؟ که وی پاسخ داد: البته، ما در حال حاضر با حجم تجارت مورد هدف تعیین شده توسط رهبرانمان فاصله بسیار داریم. برای سال گذشته، رقم رسمی ۱۲ میلیارد دلار است. این‌ها آمار رسمی به دست آمده از گمرک و وزارت بازرگانی است، اما می‌توان گفت که این رقم کمی بالاتر است. میلیون‌ها گردشگر از ترکیه دیدن کرده‌اند و هر کدام از آنها در اینجا پول خرج می‌کنند. ما می‌توانیم در مورد مبلغ اضافه‌ای بالغ بر ۳-۴ میلیادر دلار بحث کنیم. اگر تجارت در مناطق مرزی را نیز در نظر بگیریم، می‌توان گفت که این رقم از ۱۲ میلیارد دلار فراتر رفته است. بنابراین می توان اذعان داشت که رقم غیررسمی بیشتر است.
سفیر ایران در آنکارا ادامه داد: دامنه مذاکرات تجاری بین ترکیه و ایران بسیار گسترده است. علاوه بر حمل و نقل، کشاورزی، علم و فناوری، محیط زیست و گردشگری، در مورد منطقه آزاد تجاری، تجارت مرزی معاف از گمرک و دروازه‌های مرزی جدید نیز صحبت کردیم. انتظار داریم پس از این سفر در در ارتباط با هر کدام از این موضوعات اقدامات عملی صورت پذیرد. به علاوه، در زمینه انرژی، ایران بخشی از نیازهای گاز طبیعی ترکیه را تامین می‌کند. تضمین امنیت تامین انرژی به نفع هر دو کشور خواهد بود.
حبیب‌اله‌زاده با بیان اینکه ایران و ترکیه در سال ۱۹۷۱ از طریق راه آهن به یکدیگر متصل شدند، گفت: تقریباً بحث نیم قرن پیش را می‌کنیم. البته در اینجا می‌توان از حجم معاملات بسیار بزرگ صحبت کرد. در سال‌های گذشته توانسته‌ایم به خط آهن پاکستان و آسیای مرکزی متصل شویم. نام راه آهن ایران - ترکیه - پاکستان را «استانبول - تهران - اسلام آباد» گذاشتیم. این پروژه ریلی با حمایت نهادهای منطقه ای محقق می‌شود. اتصال آسیای مرکزی، پاکستان، ایران به ترکیه و از طریق ترکیه اتصال به اروپا فرصت بسیاربزرگی را فراهم خواهد کرد. این پروژه به یک مسیر ترانزیتی مهم تبدیل خواهد شد.به این ترتیب ما توافقنامه خود را برای توسعه همکاری خود به ویژه در دروازه مرزی رازی/ کاپیکوی امضا کردیم.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه بازسازی دروازه مرزی گوربولاک - بازرگان چه زمانی به پایان می رسد؟ علاوه بر این، ترکیه خواستار باز شدن دروازه‌های مرزی جدید است. نظر ایران راجع به این موضوع چیست؟ اظهار داشت: دروازه‌های مرزی مهم هستند گذرگاه مرزی بازرگان – گوربلاغ قدیمی‌ترین دروازه مرزی بین دو کشور است که تقریبا یک قرن پیش افتتاح شده است. ما باید دروازه‌های مرزی خود را بیشتر گسترش دهیم و توسعه بدهیم. تقاضای زیادی برای تبادل کالاهای ترانزیتی و افزایش تجارت بین دو کشور و همچنین حمل و نقل مسافر و گردشگر وجود دارد. به همین دلیل، نوسازی دروازه‌های مرزی به نفع هر دو طرف خواهد بود.
این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: ما کارهای نوسازی را در سمت رازی- کاپیکوی آغاز کردیم و ادامه می‌دهیم. امیدواریم کارهای بازسازی بازرگان گوربلاغ قبل از تابستان به پایان رسیده و دروازه به بهره برداری برسد. با افزایش همکاری‌ها تصمیم گرفتیم که تعداد دروازه های مرزی را از ۳ به ۵ برسانیم. در حال حاضر دروازه مرزی کوزه رش - گلینجک در مرحله پایانی کار قرار دارد. به این ترتیب تعداد گذرگاه‌های مرزی از ۳ به ۴ افزایش می‌یابد. سپس به مرحله نهایی می‌رویم. باید بگویم که تردد بسیار زیادی در منطقه مرزی وجود دارد. سال گذشته حدود یک میلیون و سیصد هزار نفر از دروازه مرزی رازی-کاپیکوی عبور کردند که پاسخگوی کل نیاز نیست. تصمیم گرفتیم دروازه جدیدی را برای عبور و مرور گردشگری، تجارت، کامیون و اتوبوس باز کنیم. فکر می‌کنم ظرف ۳-۲ سال این کار تکمیل شود.
* در پاسخ به هرگونه تجاوزی علیه خود، تردید نخواهیم کرد
خبرنگار در ادامه این گفتوگو با اشاره به اوضاع جاری در منطقه از سفیر ایران پرسید که آیا چنین خطری وجود دارد که حملات آمریکا به خاک ایران گسترش یابد و در چنین شرایطی، پاسخ شما چه خواهد بود؟ که وی گفت: ما بارها اعلام کرده‌ایم که ایران هیچ ارتباطی با این حملات ندارد. دوم اینکه ما در این منطقه زندگی می‌کنیم. به همین دلیل، صلح، ثبات و رفاه برای ایران، همسایگان و منطقه بسیار مهم است. این سؤال را باید از کسانی پرسید که از هزاران کیلومتر دورتر به منطقه ما آمده‌اند. چرا به منطقه ما آمدید؟ چرا به اینجا می‌آیید؟ چرا سرزمین‌ها یا بهتر بگویم کشورهای همسایه را تصرف کردید، چرا دو سه جنگ در این منطقه به راه انداختید؟ البته می‌دانیم که اکنون فصل انتخابات است. می‌توانم درک کنم که برخی اظهارات و برخی لفاظی‌ها از نظر سیاسی برای آنها جذاب باشد. اما لازم است یک بار دیگر تأکید کنیم که ایران حامی هیچ جنگ و درگیری نیست. ما نه جنگ می‌خواهیم و نه درگیری. اما همانطور که در طول تاریخ نشان داده‌ایم، در پاسخ به هرگونه تجاوزی علیه خود، تردید نخواهیم کرد.
* خواهان جنگ و درگیری در این منطقه نیستیم
سفیر ایران در آنکارا در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت در دریای سرخ و اینکه اگر قدرت‌های غربی حملات خود به یمن را افزایش دهند، حمایت ایران از یمن چگونه خواهد بود؟ عنوان کرد: ما خواهان جنگ و درگیری در این منطقه نیستیم. یمنی‌ها خودشان تصمیم می‌گیرند. ممکن است اشتراک نظرهایی در برخی مواضع همچون رویدادهای غزه وجود داشته باشد، از جمله مواضع در قبال اشغالگری، اما ما به هیچ وجه خواهان جنگ نیستیم. ما کاری به فرآیند تصمیم گیری آنها نداریم. آنها خودشان تصمیم می‌گیرند.
حبیب‌اله‌زاده یادآور شد: در دوران بسیار عجیب و سختی به سر می‌بریم.بیش از ۱۲۰ روز است که مردم فلسطین در غزه با بمباران و حملات بسیار بدی مواجه هستند. بیش از ۲۷ هزار انسان بیگناه جان خود را از دست دادند. منطقه‌ای با جمعیت ۲ میلیون نفری کاملاً تخریب شده است. اما هیچکس به آنها اهمیت نمی‌دهد، هیچکس به آنها کمک نمی‌کند. اما زمانی که یمن تلاش کرد به مردم غزه کمک کند و از آنها حمایت کند، کشتی‌های جنگی خود را برای حفظ منافع رژیم اسرائیل و به این دلیل که تجارت آنها در خطر است به منطقه اعزام کردند.آن هم به نام تجارت آزاد! این موضوع بسیار درخور توجهی است. ایران با هرگونه ماجراجویی یکجانبه خارجی در منطقه مخالف است. این یک تهدید نگران کننده برای امنیت و ثبات بین‌المللی در این منطقه است.
* غرب و آمریکا سعی می‌کنند بحران‌ها را به منطقه ما تزریق کنند
خبرنگار با بیان اینکه اسرائیل پیشنهاد آتش بس را رد کرده است، از سفیر ایران پرسید که به نظر شما آیا می‌توان در آینده نزدیک به توافقی دست یافت؟ که حبیب‌اله‌زاده عنوان کرد: ایران از تمامی تلاش‌های دیپلماتیک و بین‌المللی برای توقف کشتار غزه، جلوگیری از کشتار مردم فلسطین و دستیابی به آتش بس حمایت خواهد کرد. اما می‌بینید که چه کسانی مخالف آتش بس و صلح هستند. مردم فلسطین از سال ۱۹۴۸ فرآیندهای سیاسی زیادی را به چشم خود دیده‌اند. جهان شاهد تصمیمات مختلف شورای امنیت سازمان ملل متحد و جامعه بین‌المللی بوده است. اما همزمان قدم به قدم شاهد اشغالگری هرچه بیشتر در سرزمین‌های آنها و افزایش شهرک نشینان اسرائیلی در مناطق تصرف شده بوده‌ایم. اخیرا هم که شما شنیدید که این رژیم آشکارا اذعان می‌کند حاضر نیست استقلال فلسطین را به رسمیت بشناسد. این وضعیتی است که امروز با آن روبرو هستیم.
خبرنگار با بیان اینکه می‌دانیم که آمریکا مدت‌هاست سیاست مهار ایران را اجرا می‌کند و به نظر می‌رسد که این امر پس از هفتم اکتبر به یک سیاست فشرده سازی تبدیل شده است. از این دیپلمات ارشد ایرانی سؤال کرد که آیا شما هم موضوع را این گونه می‌بینید و آیا با افزایش فشار، سعی دارید همکاری نزدیک‌تری با ترکیه در منطقه داشته باشید؟ که وی پاسخ داد: می‌دانید که غرب و آمریکا از دیرباز در منطقه ما حضور نظامی گسترده‌ای داشته‌اند. آنها با حضور نظامی خود تلاش می‌کنند به طور نامشروع به اهداف خود در منطقه برسند. حضور نظامی آنها در منطقه ما، باعث بروز جنگ‌هایی در منطقه و کشورهای همسایه ما شده که البته همگی به ضرر مردم منطقه ما بوده است.
وی ادامه داد: آنها سعی می‌کنند بحران‌ها را به منطقه ما تزریق کنند. مرتبا بحران‌های جدید را برای ما ایجاد می‌کنند. آنها در این راه، سعی در پیشبرد و تامین منافع مجتمع‌های نظامی و تجاری خود دارند. سخنان دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا را یادآوری می‌کنم: «ما در چند سال گذشته هزاران میلیارد دلار در این منطقه مصرف کردیم، اما همه آنها را دور ریختیم.» من سخنان ترامپ را به خوبی به خاطر دارم و مخاطبان شما نیز یاد دارند.
سفیر ایران در آنکارا خاطرنشان کرد: اما روابط برادرانه‌ای بین ایران و ترکیه وجود دارد. ما هزاران سال است که به عنوان همسایه زندگی می‌کنیم. ما اشتراکات تاریخی و فرهنگی داریم. مرزهای ما ۵۰۰ سال است که هر دو منبع صلح و ثبات در منطقه بوده است. نزدیکی ایران و ترکیه فقط جغرافیایی نبوده، بلکه اکنون قلب‌ها هم به یکدیگر نزدیک تر شده است. این یک رابطه بسیار مهم و خاص است.
فارس