به گزارش پایگاه خبری شبکه العالم، یکی از مهمترین موضوعاتی که ماه‌ها بحث بر سر آن در جریان بود، ساز و کار بازگشت تحریم‌های ایران در صورت نقض ادعایی توافق است. آمریکا از بیم اینکه روسیه یا چین، با استفاده از حق وتو از بازگرداندن تحریم‌ها جلوگیری کنند، به دنبال ساز و کاری بود که حق وتو از کشورها گرفته شود و بتواند از طریق اکثریت آرا، تحریم‌های ایران را بازگرداند.
آمریکا به این منظور ابتدا تلاش کرد بازگرداندن تحریم‌ها را از مسیر شورای امنیت خارج کند، اما این تلاش با واکنش روسیه‌ای مواجه شد که این اقدام آمریکا را تلاش برای دور زدن مسکو می دانست. به همین جهت نهایتا ساز و کار بازگشت تحریم‌ها بار دیگر به شورای امنیت بازگشت، اما شیوه‌ای که نهایتا مورد توافق طرفین قرار گرفته، عملا چرخه رأی‌گیری در شورای امنیت را برعکس کرده است، یعنی به جای آنکه در مورد اعمال مجدد تحریم‌ها رأی‌گیری شود، در مورد ادامه تعلیق تحریم‌ها رأی‌گیری می‌شود.
به زبان ساده، با توجه به آنچه در متن برجام و ضمایم آن و همچنین قطعنامه شورای امنیت آمده است، روند بازگشت تحریم‌ها به این نحو است که اگر یکی از اعضای 1+5 ادعا کند که ایران مفاد توافق را نقض کرده است، می‌تواند آن را ابتدا به کمیسیون مشترکی که از 8 عضو (ایران، آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا) تشکیل شده ببرد. در صورتی که این مسئله، در این کمیسیون که با توجه به ترکیب اعضا، طرف غربی همواره در آن اکثریت را در اختیار دارد، حل نشد، این مسئله به اطلاع شورای امنیت سازمان ملل می‌رسد.
از زمان اعلام «مورد جدی عدم انطباق» اقدامات ایران با مفاد توافق وین، شورای امنیت ظرف نهایتا 30 روز به درخواست یک عضو یا به ابتکار رئیس شورا تشکیل جلسه می‌دهد و ادامه «لغو» قطعنامه‌های پیشین را به رأی گذاشته می‌شود. اگر در این 30 روز قطعنامه‌ای تصویب نشود، تحریم‌ها به همان نحو که حالا اجرایی هستند، به جای خود خواهند برگشت و اصطلاحا «ماشه» تحریم‌ها عمل خواهد کرد.
متن انگلیسی برجام
ترجمه کامل متن برجام
در بند 11 پاراگراف‌های اجرایی قطعنامه شورای امنیت در این مورد آمده است که شورای امنیت «ذیل بند 41 منشور ملل متحد، تصمیم می‌گیرد که ظرف 30 روز از دریافت تذکر یکی از طرف‌های برجام در مورد موضوعی که یک کشور طرف برجام اعتقاد دارد مصداق عدم اجرای تعهدات ذیل برجام است، ادامه اجرای لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) این قطعنامه باید به رأی گذاشته شود، علاوه بر این، تصمیم می‌گیرد که اگر ظرف 10 روز از تذکر اشاره شده در فوق، هیچ‌یک از اعضای شورای امنیت چنین پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای رأی‌گیری ارائه نکرد، آنگاه رئیس شورای امنیت بایستی چنین پیش‌نویس قطعنامه‌ای را ارائه کرده و آن را ظرف 30 روز از زمان تذکر اشاره شده در فوق، به رأی بگذارد و قصد خود را برای در نظر گرفتن دیدگاه‌های کشورهای دخیل در موضوع و هر نظری در مورد موضوع از سوی هیئت مشاور شکل‌گرفته در برجام، ابراز می‌دارد.»
و سپس در بند 12 آمده است که شورای امنیت «ذیل بند 41 منشور ملل متحد، تصمیم می‌گیرد که اگر شورای امنیت یک قطعنامه ذیل پاراگراف 11 برای ادامه اجرای لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) تصویب نکرد، آنگاه در نیمه شب به وقت گرینویچ سی‌امین روز پس از دریافت تذکر اشاره شده در پاراگراف 11 به شورای امنیت، تمام قوانین قطعنامه‌های 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008) و 1929 (2010) که بر اساس پاراگراف 7 (a) لغو شده بود، بایستی به همان نحوی که پیش از تصویب این قطعنامه اعمال می‌شد، اعمال شود و تمهیدات اعلامی در پاراگراف‌های 7،8 و 16 تا 20 این قطعنامه لغو می‌شوند، مگر آنکه شورای امنیت تصمیمی غیر از این بگیرد.»
در این قطعنامه البته با گنجاندن بندی، که به نظر می‌رسد با درخواست ایران بوده است، تلاش شده است تا اندکی از بار روانی ساز و کار ساده بازگشت تحریم‌ها برای سرمایه‌گذاران خارجی کاسته شود. در این بند، قید شده است که اگر تحریم‌های ایران به هر دلیلی بازگردند، قراردادهایی که پیش از اجرای قطعنامه اخیر بسته شده و همخوان با برجام بوده‌اند، به قوت خود باقی مانده و پرداخت‌های مربوط به آن‌ها نیز باید صورت گیرد.
در بند 14 مربوط به پاراگراف‌های اجرایی قطعنامه آمده است که شورای امنیت «گواهی می‌کند که اجرای قوانین قطعنامه‌های پیشین پیرو پاراگراف 12 (توقف لغو تحریم‌ها)، اثری بر قراردادهایی که پیش از تاریخ اجرا بین هر طرفی و ایران یا اشخاص و نهادهای ایران امضا شده است، نخواهد داشت، مشروط بر اینکه آن فعالیت‌ها برجام را در نظر گرفته و اجرای آن قراردادها با آن، قطعنامه کنونی و قطعنامه‌های پیشین همخوان باشد.»
منبع: خبرگزاری فارس