العالم - آسیا
بنابر گزارش سایت دبکا یکی از دلایل تنش در روابط کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس با قطر، سفر محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیرخارجه قطر به تهران، یک هفته پیش از سفر دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان است. دبکا مدعی شد که در این دیدار محرمانه، نقشه‌هایی کشیده شد که هدف آنها از بین بردن همه تلاش‌های آمریکا برای تشکیل ائتلافی منطقه‌ای جهت جنگ با ایران بود. بعد از افشای دیدارها، حکام عربستان، امارات و بحرین، شروطی برای قطر تعیین و تهدید کردند اجرا نکردن آنها مساوی با تحریم‌هایی شدید ضد قطر خواهد بود، اما دولت قطر آماده نبوده است این شروط کشورهای عربی را اجرا کند و همین امر باعث شد چهار کشور عربی در اقدامی هماهنگ قطر را به خاطر عدم حمایت از سیاست‌های آنان و قرار گرفتن در محور ایران تنبیه کنند.
پیام دوستی عربستان؟!
وزارت‌خارجه عربستان پس از قطع روابط دیپلماتیک این کشور با قطر، چهار پیام توئیتری با عنوان پیام دوستی و محبت به ملت قطر فرستاد. وزارت‌خارجه این کشور تاکید کرد: قطع روابط با قطر، بعد از آن بود که مقامات در دوحه از رسانه‌ها به عنوان منبری برای تروریست‌ها و افراط‌گرایان استفاده کرده و به واسطه آن به عربستان و نمادهایش اهانت کردند. هیات دولت عربستان سعودی نیز در همین ارتباط تاکید کرد: تصمیم به قطع روابط دیلپماتیک کشورهای عربی با قطر به دلیل پایبند نبودن دوحه به قوانین شورای همکاری خلیج فارس است که به صورت علنی یا مخفیانه نقض می‌شود.
شروط امارات
از طرفی دیگر، وزیر مشاور در امورخارجه امارات متحده عربی اعلام کرد: قطر در صورت تمایل برای ازسرگیری روابط خود با کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس یک نقشه راه مدون به همراه یک ضمانت اجرایی قوی برای اجرای آن ارائه دهد. برخی منابع عربی نیز اعلام کردند که حمد بن عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین، پنجشنبه در سفری رسمی وارد مصر می‌شود که این سفر در چارچوب سفر وی به تعدادی از کشورهای عربی ازجمله عربستان انجام می‌شود. بسیاری این سفر را برای هماهنگی بیشتر کشورهای محور عربستان برای مقابله با قطر قلمداد می‌کنند.
از میانجیگری تا مهمانی
در همین ارتباط وزیرخارجه قطر اعلام کرد: دوحه آماده پذیرش تلاش‌ها برای میانجیگری در راستای کاهش تنش با کشورهای عربی است. محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی افزود: دوحه اقداماتی که باعث افزایش تنش شود را انجام نخواهد داد و اختلافات باید از طریق گفت‌وگو حل شود. این سخنان وزیرخارجه قطر را می‌توان به نوعی واکنش به دولت عربستان قلمداد کرد که اعلام کرده بود آماده قبول میانجیگری برای پاپان دادن به این مساله نیست. امیر قطر و امیر کویت دوشنبه‌شب با یکدیگر در تماس تلفنی گفت‌وگو کردند و کویت خواستار عدم اتخاذ سیاست‌های تنش‌آمیز از سوی دوحه در واکنش به کشورهای عربی شد. در ادامه تلاش‌های کویت برای میانجیگری، امیر این کشور روز گذشته در گامی جدید در راستای وساطت برای حل اختلافات کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس راهی جده شد.
الجزیره گزارش داد، این سفر بعد از تحرک دیپلماتیکی است که کویت طی دو روز گذشته انجام داده است. این در حالی است که ملک عبدا... دوم، پادشاه اردن، که قرار بود روز سه‌شنبه عازم کویت شود سفرش را لغو کرد. از سوی دیگر، دبیرکل اتحادیه عرب در بیانیه‌ای ضمن ابراز تاسف از تیرگی روابط عربستان سعودی و چند کشور عربی منطقه با قطر اعلام کرد: ما برای حل بحران میان کشورهای عربی و قطر با هماهنگی کشورهای عضو آماده هستیم. احمد ابوالغیط از کشورهای مذکور خواست تا جهت بازگشت اوضاع به روال عادی، تعهد خود به سند اجرایی امضاشده در بغداد بین عربستان سعودی، بحرین، امارات، عمان، قطر، کویت، مصر و یمن در سال 2014 و نیز مفاد اساسنامه عضویت در اتحادیه عرب را حفظ کنند.
به‌رغم آمادگی قطر برای پذیرش میانجیگری، این کشور پیام متفاوت دیگری به عربستان و مصر صادر کرد. ساعاتی بعد از قطع روابط میان قطر و برخی کشورهای عربی، امیر این کشور مراسم افطاری را با حضور علما، قضات و شخصیت‌های دینی ازجمله یوسف قرضاوی برگزار کرد. در این مراسم مسئولان قطری قرضاوی را به گرمی به حضور پذیرفتند. باتوجه به اینکه یکی از دلایل اصلی تنش کشورهای عربی با قطر به حمایت این کشور از جریان اخوان‌المسلمین بازمی‌گردد، استقبال از قرضاوی را می‌توان به عنوان پافشاری دوباره قطر بر رویکرد و مبانی سیاسی و فکری خود قلمداد کرد.
آماده‌باش نیروهای قطر
روز گذشته نخست‌وزیر قطر در بخشنامه‌ای اعلام کرد: پس از انجام هماهنگی‌های لازم با شیخ تمیم بن حمد، امیر این کشور، به نیروهای مسلح قطری دستور داده می‌شود که در آب‌های خلیج فارس به حالت آماده‌باش درآیند و در صورت مشاهده هرگونه تجاوز نیروهای خارجی صلاحیت مقابله با آن را خواهند داشت. عبدا... بن ناصر بن خلیفه آل‌ثانی افزوده است: هرگونه کشتی یا لنج نظامی و غیرنظامی که بدون هماهنگی از بخش‌های غربی و شرقی قبلی وارد آب‌های منطقه‌ای قطر شود در معرض تیراندازی قرار خواهد گرفت. نخست‌وزیر قطر لنج‌ها و کشتی‌های ورودی از سمت مرزهای مشترک با جمهوری اسلامی ایران را از این امر مستثنی کرده است. در تحول نظامی دیگر و بعد از اخراج قطر از ائتلاف به رهبری عربستان در یمن، نیروهای ارتش قطر صبح روز سه‌شنبه از نجران مرز مشترک عربستان و یمن به خاک قطر بازگشتند. یگان‌های نظامی قطری شرکت‌کننده در ائتلاف عربی در منطقه نجران، مواضع خود را ترک کرده و تجهیزات نظامی، خودروها، زره‌پوش‌ها و سلاح سنگین خود را از منطقه درگیری در مرز عربستان و یمن خارج کردند.
کودتا در قطر
در همین راستا نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل متحد گفت: ایران باید چراغ خاموش حرکت کند و اگر هم قصد کمک‌رسانی‌های انسانی به قطر را دارد، بایستی این کمک‌ها بدون سروصدا و تبلیغات باشد. به‌عبارت دیگر، ایران بایستی با زیرکی و خرج دیپلماسی هوشمند و با کار کردن با قطر، کویت و عمان سعی کند مسائل پیش‌آمده را راهبری کند. علی خرم در واکنش به سابقه‌دار بودن این اختلافات گفت: این بار با دفعه قبل تفاوت دارد، چراکه آن زمان امیر حاضر قطر جای پدرش می‌نشست و عربستان هم ناراضی نبود، اما این بار مساله تضاد منافع است و عربستان می‌خواهد از این موضوع به عنوان بهانه‌ای برای سرکوب قطر استفاده کند، حتی دوست دارد اگر بتواند از چنین ابزارهایی برای کودتا و برکناری حکومت فعلی قطر استفاده کند و حکومت نزدیک به خودش را سر کار بیاورد، به همین دلیل قضیه این بار فرق می‌کند.
واکنش‌های توئیتری
رئیس‌جمهور آمریکا نیز بعد از بروز تنش میان کشورهای عربی به این بحران واکنش توئیتری نشان داد. دونالد ترامپ نوشت: سفرش به منطقه خلیج‌فارس، دلیل بیداری کشورهای عربی و انگیزه‌ساز اصلی آنها برای قطع ارتباط با قطر بوده است. ترامپ در توئیت دیگری نوشت: طی سفر به خاورمیانه تاکید کردم که حمایت مالی از فلسفه افراط‌گرایی باید متوقف شود و رهبران اعراب قطر را نشان دادند. او همچنین تصریح کرد: چه خوب است که دیدارم با پادشاه عربستان و رهبران ۵۰ کشور دیگر به این زودی نتیجه‌بخش بود. آنها گفتند که با حامیان افراط‌گرایی به شدت برخورد می‌کنند و همه‌چیز به قطر ربط داده می‌شد. شاید این مساله آغازی برای پایان دادن به تروریسم باشد. درگیری در جهان عرب دو روز است که بدون دستاوردی برای طرفین ادامه دارد و مشخص نیست چه زمانی خاتمه پیدا می‌کند، پس هنوز باید منتظر ماند.
روزنامه آرمان