العالم-عربستان سعودی
به گزارش روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» در تحلیلی می‌نویسد: پادشاه عربستان سعودی قرار است اوایل ماه اکتبر به روسیه سفر کند. اگر این سفر واقعا تحقق یابد، نخستین سفر بالاترین مقام سلطنتی سعودی به روسیه در کل تاریخ موجودیت دو کشور خواهد بود.
شاه سلمان در پاسخ به نخستین سفر رسمی "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه به کشور عربستان سعودی در ماه فوریه سال 2007، به روسیه سفر خواهد کرد. البته روابط دو کشور بعد از سال 2011 و آغاز مناقشه نظامی در سوریه که مواضع مسکو و ریاض کاملا مغایر با یکدیگر بود، رو به تیرگی گذاشت.
اختلافات سیاسی مسکو و ریاض، بخصوص در رابطه با سوریه
بعد از آنکه در ماه ژانویه سال 2015، شاه سلمان قدرت در عربستان سعودی را بدست گرفت و پسر وی، شاهزاده "محمدبن سلمان" در ماه ژوئن همان سال در سنت پترزبورگ با ولادیمیر پوتین دیدار نمود، یخ چهار ساله موجود در روابط دو کشور کمی آب شد. در این دیدار دو طرف توافق نمودند تا برغم وجود اختلافات سیاسی، همکاریهای دوجانبه در زمینه اقتصادی و سرمایه گذاری را توسعه دهند. در همان زمان بود که رئیس جمهوری روسیه از پادشاه عربستان دعوت نمود تا به مسکو سفر کند که مورد قبول قرار گرفت، ولی تاریخ آن چندین بار به دلیل عدم اعتماد دوجانبه و همچنین جو حاکم بر روابط به دلیل اختلاف مواضع دو کشور بر سر سوریه، به تعویق افتاد.
به نوشته این روزنامه، حال سئوال این است که اکنون چه اتفاقی افتاده که شرایط برای سفر شاه سلمان فراهم شده است؟ پاسخ کاملا واضح است که تغییر روند اوضاع در سوریه که نیروهای دولتی با حمایت نیروی هوایی روسیه موفق شده اند پیروزهای راهبردی بر گروه تروریستی داعش بدست آورده و بیش از 85 درصد از خاک این کشور را از دست تروریستها آزاد کند، در تغییر جو حاکم بر روابط مسکو و ریاض، نقش داشته است.
در جریان سفر 11-10 سپتامبر سال جاری "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه به جده و مذاکرات وی با "عادل الجبیر" همتای عربستانی خود، وزیر خارجه عربستان تاکید نمود که اهداف ریاض و مسکو نه تنها در خصوص سوریه، بلکه در مورد اوضاع عراق، یمن، لیبی و حتی در مبارزه با تروریسم بر یکدیگر منطبق است. البته لاوروف بدون تایید این موضع گیری (که چندان با واقعیت مطابقت ندارد)، یادآور شد که «اختلاف نظر غیرقابل حل شدنی» بین دو کشور وجود ندارد.
اوضاع در سوریه، نفوذ روسیه در خاورمیانه را افزایش داده است
مسئله این است که سهم غیرقابل انکار روسیه در مبارزه با داعش در سوریه، اعتبار این کشور در کل منطقه خاورمیانه، از جمله در عربستان سعودی را افزایش داده است. بر اساس اطلاعات بدست آمده در آخرین نظرسنجی در عربستان سعودی، جوانان این کشور که بخش اعظم جمعیت این کشور را تشکیل می دهند، روسیه را یکی از متحدین اصلی کشورشان در عرصه بین المللی نامیده اند. دیدگاه مثبت مردم عربستان نسبت به روسیه 12 درصد افزایش یافته و از 9 درصد در سال 2016 به 21 درصد در سال جاری رسیده است. این در حالی است که این مسئله در مورد آمریکا برعکس بوده و دیدگاه مثبت مردم عربستان نسبت به ایالات متحده 8 درصد کاهش یافته و از 25 درصد در سال 2016 به 17 درصد در سال 2017 رسیده است.
ضمن اینکه نزدیک شدن به روسیه مواضع خود عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه را نیز تقویت کرده و امکانات تازه ای برای مشارکت دو کشور در راستای ایجاد ثبات بیشتر در خاورمیانه بوجود آورده است. کمکهای نظامی و حسن روابط روسیه با اکثر کشورهای این منطقه می تواند عاملی برای توسعه مثبت روند اوضاع باشد.
البته واضح است که عامل اقتصادی، بویژه مسئله انرژی و توسعه همکاریهای دو کشور در عرصه نفت، نقش مهمی در نزدیکی روابط مسکو و ریاض دارد. کارشناسان دعوت از شرکتهای روسی برای تحقق طرح‌های بزرگ نفتی در عربستان سعودی و همچنین مشارکت شرکت آرامکو در طرح‌های انرژی روسیه را بعید نمی دانند.
تلاش ریاض برای استقلال یافتن از نفوذ بیش از اندازه واشنگتن
البته با وجود این مسائل، نباید انتظار داشت که روابط دو کشور «رومانتیک» شود، برای اینکه اختلافات سیاسی بین مسکو و ریاض در روابطه با روند اوضاع در خاورمیانه و در جهان همچنان به قوت خویش باقی است. ضمن اینکه نزدیک شدن روابط با روسیه مانع از آن نشده که ریاض از همکاریهای خویش با آمریکا دست بردارد. و بعید است که سفر شاه سلمان به روسیه نیز تاثیری در این واقعیت بوجود آورد، برای اینکه او قرار است در اوایل سال آینده میلادی به واشنگتن نیز سفر کند.
البته برخلاف دوران جنگ سرد که آمریکا خط مشی سیاست خارجی عربستان سعودی را تعیین می کرد، مقامات ریاض تلاش می کنند تا بیش از پیش بر اساس منافع ملی خود و به درخواست دولت آمریکا عمل کنند و روسیه با استفاده از کمکهای نظامی و رشد نفوذ خود در منطقه خاورمیانه و در بازار جهانی نفت و دیگر عرصه ها، در این راستا شریک مناسبی برای عربستان سعودی بشمار خواهد رفت.
تسنیم