فرشتگان مضطرب ایرانی را دریابیم

العالم ـ ایران ـ علمی

اضطراب در دوران کودکی تا آن اندازه اهمیت دارد که می تواند از آسیب های اجتماعی جدی مانند بزهکاری و خشونت در دوران بزرگسالی پیشگیری کند.
اما کودکان ایرانی تا چه حد مضطرب هستند، چه تعداد از آنان مبتلا به اختلال اضطراب بوده و والدین چگونه می توانند دریابند که فرزند آنان اختلال اضطراب دارد و دست آخر اینکه آیا می توان اضطراب کودکان را درمان کرد.
اضطراب چیست؟
بسیاری از والدین با مفهوم واقعی اضطراب آشنا نیستند، آنان فکر می کنند که اگر کودک سرمساله ای گریه کند ، اضطراب دارد یا اصولا به مساله اضطراب توجهی ندارند.
به گزارش ایرنا،کارشناس ارشد روانشناسی در حوزه کودک و نوجوان سازمان بهزیستی، می گوید: اضطراب در واقع ، حالت ناخوشایندی از نگرانی و ترس است که منبع خاصی برای آن وجود ندارد.
سعیده سادات هراتی می افزاید: این نگرانی و ترس و اضطراب موجب می شود که موقعیت و رفتار کودک دچار برخی مشکلات شود به آن معنا که سطح عملکرد او پایین می آید؛ منظور از سطح عملکرد در روانشناسی، سطح عملکرد انطباقی است یعنی کودک در رفتار اجتماعی، تحصیلی و ارتباط خود با خانواده به خاطر ترس مبهم و نگرانی اش، دچار مشکلاتی می شود.
از کجا بفهمیم کودکی مضطرب است؟
بسیاری از والدین می خواهند بدانند که آیا فرزند آنان نیز اضطراب دارد یا نه و کارشناس ارشد روانشناسی در حوزه کودک و نوجوان سازمان بهزیستی در پاسخ به این سئوال، می گوید: برای اینکه ببینیم آیا کودکی اضطراب دارد، همیشه این سئوال را از والدین می پرسیم که می توانی خودت به این قضیه پاسخ بدهی ؟ آیا این ترس و نگرانی که مبهم و ناخوشایند است و مدت خاصی از آن صحبت می کنی در عملکرد تحصیلی و اجتماعی و موقعیت های زندگی کودک ، تغییری ایجاد کرده و آیا افت عملکرد تحصیلی یا رفتاری نشان می دهد ؟
هراتی می افزاید: هنگامی که والد پاسخ مثبت به این سئوال می دهد ما وارد مسائل و حیطه درمانی می شویم.
وی خاطرنشان می کند: اضطراب معمولا همه افراد را دچار می کند اما مهم این است که چقدر در عملکرد اجتماعی و تحصیلی و ارتباطی کودک تاثیرگذار بوده است.
نشانه های عینی اضطراب کودک چیست؟
شاید تعداد زیادی از والدین به دلیل مشغله زیاد، پنهان کاری کودک و سبک زندگی امروز متوجه افت عملکرد تحصیلی یا رفتاری او نشوند در این صورت آیا اضطراب نشانه های عینی دیگری دارد؟
کارشناس ارشد روانشناسی در حوزه کودک و نوجوان سازمان بهزیستی می گوید: برخی نشانه های عمومی برای اضطراب کودک وجود دارد که والدین خودشان می توانند آنها را بررسی کنند . نشانه ها معمولا اول جسمی است یعنی وقتی والد برای اولین بار به مرکز مشاوره مراجعه می کند از نشانه های جسمی و فیزیولوژیکی بیشتر صحبت می کند.
هراتی، سردرد، حالت تهوع، سرگیجه، تپش قلب، لرزش اندام های مختلف بدن و تکلم نامناسب را از نشانه های اضطراب عنوان می کند و می افزاید: البته نشانه های روحی و روانی و درونی نیز وجود دارد که دیده نمی شود.
نشانه های نامرئی اضطراب
کارشناس ارشد روانشناسی در حوزه کودک و نوجوان سازمان بهزیستی اضافه می کند: عصبی بودن کودک و رفتارهای پرتنش داخل مدرسه نیز نشانه هایی از اضطراب است.
هراتی می افزاید: کودک که در مدرسه درگیر است و دائم دعوا می کند و معمولا علت خاصی برای دعوای کودک وجود ندارد، مضطرب است.
اضطراب خطرناک است؟
کارشناس ارشد روانشناسی در حوزه کودک و نوجوان سازمان بهزیستی می گوید: معمولا همه ما از کودک تا بزرگسال، سطحی از اضطراب را تجربه می کنیم اما زمانی این مساله خطرناک و مساله ساز می شود که عملکرد کلی فرد به خطر بیفتد .
هراتی می افزاید: به طورمثال اضطراب می تواند رفتار و ارتباطات با هم سن و سالان را تحت تاثیر قرار دهد و حتی مسائل تحصیلی و در بزرگسالان مسائل شغلی را درگیر کند.
هراتی به علل اضطراب اشاره می کند و می گوید: معمولا دوره هایی از اضطراب از سن پنج تا 6 ماهگی در کودک شروع می شود و طبیعی است. به طورمثال کودک در این سن ممکن است از صدای بلند بترسد.
هراتی می افزاید: هنگامی که کودک بزرگ تر می شود، موضوعات دیگری مانند موقعیت های جدید و ناآشنا ، ترک مادر یا پدر و فضاهای جدید، او را می ترساند یا نگران می کند که طبیعی است.
وی ادامه می دهد: اوج اضطراب کودکان در 10 تا 14 ماهگی دیده می شود که به شکل اضطراب جدایی است و این اضطراب حدود سن 24 ماهگی تا دو سالگی ، باید کاهش یابد و به حداقل برسد که اگر این امر محقق نشد ، مشکلی وجود دارد.
وی تاکید می کند: اگر اضطراب کودک ادامه پیدا کند و به دوران پیش دبستان، دبستان و نوجوانی برسد، دیگر خطرناک است و در مسائل ارتباطی کودک در اجتماعی و مسائل تحصیلی کودک ، اثرگذار خواهد بود.
مهم ترین علت اضطراب کودکان ایرانی چیست؟
آزاده جباری جباری، مسئول غربالگری اضطراب کودکان پنج تا 6 سال اما مهم ترین علت اضطراب کودکان را 'والدگری' یعنی عدم مهارت در نوع برخورد با کودکان ، می داند.
وی می افزاید: والدین در جملاتی که در جهت تربیت یا امر به پرهیز برای کودکان استفاده می کنند، به نوعی اضطراب را در کودکان شکل می دهند.

ارتباط اضطراب کودکی با اختلافات زناشویی دوران بزرگسالی
کارشناس ارشد روانشناسی بخش معاونت مشاوره و روانشناختی سازمان بهزیستی تاکید می کند: پایه اختلالات روانی از اضطراب شروع می شود . اضطراب درمان نشده ، آغاز افسردگی، اعتیاد ، اختلال در روابط زناشویی و دیگر انواع اختلالات در بزرگسالی است.
جباری می افزاید: بنابراین تاکید زیادی داریم که اضطراب کودکان، زود تشخیص داده شود.
تروما ، کودک و اضطراب
فاطمه جنگروی کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی کودک در مراکز بهزیستی، تروما (ضربه یا شوک در اثر حادثه) را یکی دیگر از علل تروما عنوان می کند و می گوید: تروما را نیز می توان جزء دلایل اضطراب نام برد.
جنگروی می افزاید: کودکی که تروما و انواع آزارها برای او اتفاق افتاده است، در زلزله بوده یا سوء استفاده جنسی از او شده است ، این اتفاق می تواند کودک را دستخوش هیجان زیادی کند و در صورت درمان نشدن منجر به اضطراب می شود اما خود تروما لزوما منشاء اضطراب نیست بلکه نحوه همراهی کردن با خود تروما ، مهم است.
وی تاکید می کند: در تروما این مساله مهم است که آیا در آن لحظه ، پدر و مادر توانستند بشنوند. توانستند همدلی کنند و آیا برای او، وقت گذاشتند.
تنبیه بدنی، یکی از مهم ترین عوامل اضطراب
جنگروی کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی در زمینه کودک در مراکز بهزیستی نیز در اینجا تنبیه بدنی را به دیگر علل اضطراب کودکان اضافه می کند و می گوید: خانواده ها هنگامی که جایگزین های مناسبی برای تنبیه ندارند از ابزار کتک زدن ، استفاده می کنند چون فکر می کنند تنبیه بدنی، کمک کننده است درحالیکه این مساله یکی از مهم ترین عوامل اضطراب در کودکان به شمار می رود.
وی تصریح می کند: دیگر اینجا ، کتک زدن می تواند به عنوان تنهاعامل اضطراب در کودکان مطرح شود.
چگونه اضطراب کودکان را کاهش دهیم؟
کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی کودک در مراکز بهزیستی، می گوید: پنج نیاز اساسی برای کودکان وجود دارد که اگر ما بتوانیم این پنج نیاز را در حوزه های درمان و آموزش ، پاسخگو باشیم می توانیم امیدوارباشیم که اضطراب کم شود.
جنگروی این پنج نیاز را شامل نیاز به ایمنی، نیاز به پذیرش و همدلی و راهنمایی، نیاز به خودمختاری و استقلال، نیاز به تفریح و نیاز به محدودیت عنوان می کند.
وی در مورد حس نیاز کودک به ایمنی می گوید: اولین نیاز کودک، نیاز به ایمنی است به آن معنا که یکی از مهم ترین مساله در کودکی ، این است که آیا کودک توانست احساس امنیت را از طریق خانواده یا جامعه دریافت کند.