العالم _ عربستان سعودی
در هفتم ژانویه سال ۲۰۱۸ میلادی، یازده شاهزاده سعودی از نوادگان «عبد العزیز بن سعود»، مؤسس سومین سلطنت آل سعود در عربستان که در کاخ سلطنتی ریاض برای اعتراض تجمع کرده بودند، بازداشت شدند.
مقامات مسئول سعودی بازداشت این شاهزادگان را درخواست آنها مبنی بر لغو یکی از فرمان های حکومت اعلام کردند که آنها را به پرداخت قبوض آب و برق ملزم می کرد.
اما مخالفان حکومت ضمن رد این ادعا، تاکید کردند که دلیل بازداشت این یازده شاهزاده سعودی اعتراض به بازداشت شماری از شاهزادگان سعودی و بد رفتاری با آنها بود که در هتل «ریتز کارلتون» نگهداری می شدند و مطرح کردن چنین ادعایی از سوی حکومت سعودی با هدف تخریب وجهه شاهزادگان معترض در رسانه، صورت می گیرد.
روزنامه اسپانیایی Abc، با انتشار گزارشی در این خصوص نوشت که شاهزاده های بازداشت شده هیچ مشکلی با حفظ عربستان به عنوان قدرت نفتی بزرگ ندارند. مشکل آنها این است که اعتقاد دارند، تصمیمات جدید ولی عهد عربستان صرفا ابزاری برای اثبات قدرت و تقویت نفوذ وی در کشور می باشد که هم اکنون با توجه به وضعیت سلامتی «سلمان بن عبد العزیز»، پادشاه سعودی عملا او اداره امور کشور را در دست دارد و تصمیم گیرنده نهایی است.
اما به نظر می رسد که این اظهارات بیراهه و بی دلیل نیست، چرا که اغلب اخبار رد و بدل شده درباره عربستان سعودی در محافل بین المللی بیش از آنکه به موضوعات و مسائل سیاسی و منطقه ای و بین المللی ارتباط پیدا کند، به خاندان حاکم بر عربستان ختم می شود، کشوری که حاکمان آن با مردم، چون مالکان جان و مال و سرنوشت آنها رفتار می کنند.
در چنین کشوری جای تعجب ندارد، اگر مفاهیم و مسائلی چون بودجه عمومی کشور در بودجه خاندان حاکم سعودی خلاصه و ترجمه شود و درباره آن قضایا و پرونده های متعددی از جمله نبود شفافیت، پولشویی، سرقت بیت المال و غیره تشکیل شود.
**یادداشت های یک دیپلمات آمریکایی درباره آل سعود
بی شک مفاسد مالی خاندان سعوی حاکم بر عربستان آنقدر زیاد و بی شمار است که نه این مطلب و نه هیچ مطلب دیگری که این باره قلم زده شده یا می شود یا خواهد شد، قدرت تبیین و تشریح آنها را ندارد.
لذا این مطلب تا جای ممکن تلاش می کند، ناگفته ها و خفایای این بعد از خاندان سعودی را برملا سازد و در ابتدا به یادداشت های یک دیپلمات آمریکایی که چند سالی را در کشور عربستان بسر برده و از نزدیک شاهد ریخت و پاش‌های شاهزادگان سعودی بوده است، اشاره می شود.
عکس هوایی از ساخت کاخ جدید سلمان در مغرب
وی در خاطراتش آورده است که «شاهزادگان سعودی آن قدر زیاد هستند که می توانند خودشان به تنهایی یک ورزشگاه را به طور کامل پر کنند». در همین ارتباط شاید برای برخی این سوال مطرح شود که مگر تعداد آنها چقدر است؟
گروهی از نویسندگان و مولفان تعداد اعضای خاندان سلطنتی سعودی را بین ۵ هزار تا ۱۵ هزار شاهزاده تخمین زده اند، هرچند که برخی از مردم عادی ترجیح می دهند که خاندان آل سعود را «خاندان ۷ هزار شاهزاده» بنامند.
این تعداد با توجه به تعدد همسران ملک عبد العزیز و وارثان وی، همچنان رو به افزایش است و فاجعه این جاست که امتیازات و مزایای مالی و اقتصادی هر شاهزاده از بدو تولد به وی تعلق می گیرد و به تدریج با رشد و نمو و بالا رفتن سن افزایش می یابد.
در زمانی که شرکت ملی نفت عربستان سعودی موسوم به «آرامکو» با افزایش قیمت نفت روبه رو است، سود حاصل از درآمدهای نفتی برای حفظ مکانیزم عملکرد حکومت و تأمین رفاه مردم و همچنین افزایش ثروت شاهزادگان به کار گرفته می شود.
اما با کاهش قیمت نفت و ورود کشور به بحران اقتصادی، مقامات سعودی تصمیم گرفتند، بودجه خدمات اجتماعی را محدود کنند و برای جذب سرمایه خارجی تسهیلات بیشتری بدهند، حال آنکه در این اوضاع نابسامان اقتصادی به ثروت شاهزادگان هیچ خدشه ای وارد نشده است.
**حقوق افراد خاندان آل سعود براساس گزارش روزنامه Abc اسپانیا
در سال ۱۹۹۶ مجموعه تلگرام‌ها و نامه‌های دیپلمات‌ها و کارداران سفارت و کنسولگری های آمریکا در عربستان سعودی که سایت افشاگر «ویکی لیکس» آنها را فاش کرد، توجه همگان را به امتیازاتی معطوف کرد که هر فرد جدیدی که به خاندان آل سعود افزوده می شود، از آن بهره مند می گردد.
تلگرام ها و نامه ها افشا می‌کنند که در آن مقطع زمانی، هر یک از نوادگان دور ملک عبد العزیز، بنیانگذار سومین پادشاهی آل سعود، ماهیانه مبلغ ۸ هزار دلار به عنوان حقوق ثابت دریافت می کنند، در حالی که فرزندان در قید حیات ملک عبد العزیز، ماهیانه از ۲۰۰ هزار تا ۲۷۰ هزار دلار بر حسب دوری و نزدیکی به موسس پادشاهی سعودی دریافت می کنند.
به این ترتیب، در آن مطقع زمانی – دهه نود قرن بیست - در مجموع، میاهانه حدود ۲۷ هزار دلار به نوه ها، حدود ۱۳ هزار دلار به فرزندان نوه ها و حدود ۸ هزار دلار هم به نوادگان نوه ها اختصاص داده می شد.
علاوه بر این، یک سند دیپلماتیک دیگر افشا می کند که اداره کل مقررات و قوانین وزارت دارایی عربستان، مکلف به تزریق پول و اعطای امتیازات مالی و اقتصادی به شاهزادگان سعودی بود.
شاهزادگان همچنین برحسب تعداد همسران و کاخ هایی که در اختیار دارند، درآمد و امتیازات مالی و اقتصادی بیشتری دریافت می کنند. طبق سندی که سایت ویکی لیکس در این زمینه منتشر کرده، هزینه خاندان آل سعود در مطقع زمانی دهه نود، سالیانه حدود ۲ میلیارد دلار برآورده شده بود که هزینه طی سال جاری بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است.
این در حالی است که خاندان سعودی و مسئولان امر، در تمام طول سال های حاکمیت پادشاهان سعودی از وارد کردن بخش بزرگی از درآمدهای نفتی این کشور در بودجه عمومی حکومت امتناع کرده و این درآمدهای حاصل از این ثروت ملی را به صورت مستقیم به حساب خزانه سلطنتی سعودی واریز کرده اند تا بین اعضای خاندان بر حسب دوری و نزدیکی به خاندان حاکم و ملک عبد العزیز تقسیم شود.
مستندات موجود در این خصوص نشان می دهد که میزان درآمدهای نفتی عربستان سعودی طی دهه نود قرن گذشته، بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شده بود که به افراد و اشخاص خاصی از شاهزادگان سعودی که گروه خیلی کوچکی را تشکیل می دادند، اختصاص داشت.
در این ارتباط شاهزاده «الولید بن طلال» در یکی از ملاقات هایش با سفیر آمریکا در ریاض یادآور می شود که درآمد حاصل از صدور روزانه یک میلیون بشکه نفت عربستان در اختیار شخص پادشاه و تعدادی انگشت شمار از شاهزادگان درجه اول خاندان سعودی است.
جدول درآمدهای شاهزادگان سعودی در دهه نود
اما این پایان منابع درآمدهای مالی خاندان سعودی نیست، علاوه بر استیلا بر درآمدهای نفتی، خاندان حاکم سعودی، درآمدهای حاصل از حرمین شریفین که مهمترین و اصلی ترین آن شامل ادای سالیانه مناسک حج عمره و تمتع می شود و یکی از بزرگ ترین و مهمترین منابع درآمدزایی در عربستان محسوب می گردد، را هم در دست دارند.
عمده درآمدهای حاصل از مناسک حج به شخص پادشاه و برادران وی تعلیق می گیرد و شاهزادگان دیگر از آن سهمی نمی برند.
به جز وزارت دفاع عربستان، که بخشی از این درآمدها را جهت پیاده سازی طرح های راهبردی که عمدتا منظور از آن خریدهای سالیانه میلیاردی نظامی و تسلیحانی سعودی‌هاست، به خود اختصاص می دهد.
در همین راستا، براساس یک پژوهش آمریکایی آشکار گردید، امتیازات پادشاه عربستان به عنوان شخصیت اول مملکت، بالغ بر یک میلیارد دلار است و حقوق ثابت ماهیانه وی به بیش از ۲ میلیون دلار می رسد.
بالطبع این درآمد ملک سلمان، در کنار امتیازات ویژه ای که به عنوان پادشاه از آن بهره می برد، به وی اجازه سرمایه گذاری در بسیاری از بخش ها به خصوص در بخش املاک در کشورهای مختلف جهان همچون فرانسه، انگلیس، اسپانیا، آمریکا و سوئیس می دهد.
کاخی که در محله مشهور مای فایر لندن واقع شده و گفته می شود ملک سلمان آن را خریداری کرده است
از دیگر، منابع درآمد شاه سعودی می توان به درآمد «شرکت آل سعود و شرکاء» اشاره کرد که ریاست آن را ملک سلمان برعهده دارد و در حوزه تجاری و بازرگانی در راستای منافع اعضای خاندان حاکم سعودی فعالیت می کند و تخمین زده شده است که هزاران شاهزاده سعودی در آن عضویت دارند.
با این حال معارضان سعودی به ویژه شاهزادگان معارض سعودی مقیم خارج عربستان تاکید می کنند، از زمان به قدرت رسیدن سلمان بن عبد العزیز به ویژه پس از انتصاب فرزندش «محمد بن سلمان» به عنوان ولی عهد، شاهزادگان سعودی بسیاری از امتیازهای مالی و اقتصادی خود را از دست داده و میزان درآمدهای آنها از جمله حقوق ثابت ماهیانه دستکم ۲۰ درصد کاهش یافته است.
**وام های بدون بازگشت
اعضای خاندان حاکم سعودی در حوزه بانکی نیز دارای امتیازاتی ویژه ای هستند. یکی از مهمترین این امتیازات که شاهزادگان آل سعود از آن بهره می برند، حق دریافت وام های کلان بانکی است، با این تفاوت که هیچ گاه ملزم به باز پرداخت آن نیستند.
طی ملاقات یکی از روسای ارشد ۱۲ بانک تجاری برتر عربستان سعودی با سفیر آمریکا در ریاض وی سیستم حاکم بر شاهزادگان سعودی را اینگونه تشریح و تبیین می کند: شاهزاده های سعودی عموما به سه دسته تقسیم می شوند.
گروه اول شاهزاده هایی بسیار متمول و ثروتمند سعودی هستند که اصلا نیازی به وام های بانکی ندارند.
گروه دوم شاهزاده هایی هستند که ثروت محدودی دارند و بر حسب نیاز اقدام به حساب های بانکی با رقم های بالا می کنند که بالطبع هدف از آن، استفاده از وام های کلان بانکی است.
گروه سوم نیز شاهزاده هایی هستند که در «لیست سیاه بانک های عربستان» قرار دارند و به دلیل اینکه از شاخه های فرعی خاندان حاکم می باشند، اجازه دریافت وام های کلان بانکی را ندارند.
ملک سلمان در کاخ اختصاصی‌اش در ریاض
**امتیازهای عجیب
از عجیب ترین امتیازهایی که اعضای خاندان سعودی از آن برخوردار می باشند، «سیستم ضمانت یا کفالت کارگران خارجی» است که به آنان اجازه به خدمت گرفتن حدود ۱۰ میلیون نیروی کار خارجی، یعنی حدود یک سوم ساکنان عربستان را می دهد.
بسیاری از شاهزادگان سعودی از این امتیاز برخوردار هستند و با استفاده از آن اقدام به بهره برداری و سوء استفاده شغلی از نیروی کار خارجی می کنند که بیشتر آنها اتباع کشورهای آسیای جنوب شرقی و شبه قاره هند هستند که به امید یافتن کار مناسب و پر درآمد به عربستان مهاجرت می کنند.
نکته مهم اینجاست که صرف نظر از سوء استفاده های مالی و شغلی و بهره کشی های انسانی که از این کارگران صورت می گیرد، بر اساس سیستم ضمانت یا کفالت کارگران خارجی، هر نیروی کار غیر سعودی موظف است که ماهیانه حدود ۳۰ تا ۱۵۰ دلار به کفیل یا ضامن خود به عنوان حق کفالت یا ضمانت پرداخت کند.
یک گزارش آمریکایی افشا می کند که یکی از شاهزادگان سعودی با به خدمت گرفتن بیش از یک صد کارگر خارجی بدون اینکه کاری انجام داده باشد، ماهیانه یک درآمد ثابت عالی از این راه برای خود ایجاد کرده است.
جنگ در یمن، حمایت از تروریسم منطقه ای به ویژه حمایت بی قید و شرط و همه جانبه از گروه های تروریستی تکفیری در عراق و سوریه، کاهش قیمت جهانی نفت، چشم داشت ها و طمع ورزی های مالی محمد بن سلمان، خصوصی سازی شرکت نفتی آرامکو و کسری بی سابقه در بودجه مهمترین عامل کاهش درآمدها و امتیازات مالی و اقتصادی اعضای خاندان سعودی شمرده می شود.
لازم به ذکر است که امتیازات اعضای خاندان سعودی تنها به امتیازات مالی و اقتصادی محدود نمی شود، بلکه آنها از امتیازهای دیگری چون مسکن، بهداشت و درمان، تحصیل، سفرهای خارجی رایگان نیز بهره می برند. به گونه ای که استفاده از بسیاری از این امتیازات در خارج عربستان صورت می گیرد، به عنوان مثال برای فرزندان شاهزادگان درجه یک خاندان آل سعود منازلی در خارج کشور از جمله کالیفرنیا آمریکا و مناطق اعیان نشین شهر لندن، پایتخت انگلیس با بهره‌مندی از تمام امکانات رفاهی در نظر گرفته شده است.
از دیگر، امتیازات اعضای خاندان حاکم انتصاب در مناصب و پست‌های حساس و مهم حکومتی است. بالطبع نحوه توزیع و تقسیم این مناصب و پست‌ها نه بر اساس شایستگی و توانمندی شاهزادگان، بلکه وابسته به میزان نزدیکی آنها به موسس پادشاهی سعودی و میزان نفوذ و قدرت آنها در خاندان حاکم و البته میزان سر سپردگی به پادشاه وقت است.
در ادامه این امتیازات باید به امتیاز بهره مندی از مساحت های گسترده از اراضی مرغوب و ارزشمند قرار گرفته در مناطق مختلف کشور عربستان اشاره کرد که براساس درجه و جایگاه هر شاهزاده سعودی به وی تعلق می گیرد.
به گونه ای که هر شاهزاده سعودی از این امتیاز برخوردار است، در هر نقطه از خاک کشور عربستان اراده کند، قطعه زمینی دستکم به مساحت ۳۰ مایل مربع را حصار کشی و تملک کند.
**درآمدهای کلان و باد آورده
شاهزاده «بندر بن سلطان» طی تصدی منصب سفیری عربستان در واشنگتن و همچنین شاهزاده «عبد العزیز بن فهد»، فرزند پادشاه اسبق سعودی با فروش بسیاری از اراضی که از این طریق در شمال «جده» به صورت باد آورده به دست آورده بودند، صدها میلیون دلار کسب کرده بودند.
نمایی از کاخ جدید سلمان در مغرب
همچنین پس از مرگ ملک عبد الله، دارایی ها و ثروت وی طی ۲۳ سال سلطنت و در حالی که حکومت عربستان در طول آن سال ها با کسی بودجه مواجه بود، ۶۵ میلیارد دلار اعلام گردید.
جالب تر از آن، میزان دارایی ها و اموال بر جا مانده از شاهزاده «سلطان بن عبد العزیز»، ولی عهد اسبق سعودی بود که ۲۷۰ میلیارد دلار اعلام شد. همچنین باید از میزان دارایی های شاهزاده «مشعل بن عبد العزیز» یاد کرد که ۱۲۰۰ میلیار ریال سعودی و مجموع دارایی های خاندان حاکم سعودی نام برد که بالغ بر ۴۰۰ میلیار دلار اعلام گردید.
در این راستا، ولی عهد عربستان در سال های اخیر در حالی بر قطعه زمینی به مساحت ۱۶۰ میلیون متر مربع استیلا یافت که بر اساس آمار و ارقام رسمی حدود ۸۰ درصد مردم عربستان از داشتن مسکن شخصی محروم هستند.
مشرق