العالم- ایران/ سیاسی
متن نامه محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران به شرح زیر است:
به نام خداوند بخشنده مهربان
23 می 2018
عالیجناب،
من این نامه را به منظور مطلع ساختن شما از آخرین تحولات مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، و رویکرد همواره آشوبگر، غیرقانونی و تحریک‌کننده دولت آمریکا برای از بین بردن این دستاورد چشمگیر دیپلماتیک، برای شما می‌نویسم.
بعد از خروج یکجانبه و بی‌دلیل ایالات متحده از برجام در 8 می 2018، وزیر خارجه آمریکا پمپئو، در یک سخنرانی اعلام سیاست خارجی که در 21 می ارائه شد، خودخواهانه از ایران و مابقی دنیا درخواست کرد که تسلیم اراده ایالات متحده در از بین بردن برجام، شوند.
وزیر خارجه پمپئو با تکرار اتهامات بی‌پایه و برشمردن تقاضاهای مضحک و تاریخ گذشته، تهدید کرد در صورتی که ایران تسلیم تمایلات دولت ایالات متحده نشود، هدفِ «قوی‌ترین تحریم‌های تاریخ» قرار خوهد گرفت و با «فشار مالی بی‌سابقه» روبرو خواهد شد. وزیر خارجه و دولت ایالات متحده با این کار نه تنها تعهدات خود بر اساس برجام را نقض نمود، عدم پایبندی خود به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که با اتفاق آرا به تصویب رسیده را آشکار ساخت، منشور ملل متحد را زیرپا نهاد و ضدیت خود از حقوق بین‌الملل را نشان داد، بلکه تعهدات صریح دولت ایالات متحده آمریکا در بیانیه الجزایر 1981 را نیز با مداخله مستقیم در امور داخلی جمهوری اسلامی ایران، نقض کرده است. وزیر خارجه آمریکا تلاش می‌کند از قانون‌شکنی و سرکشی دولت خود منفعت هم ببرد و به طور علنی دنیا را تهدید می‌کند که هر کشوری معامله با ایران را متوقف نکند، مجازات خواهد شد.
من مطمئن هستم دولت محترم شما کاملاً از دروغ بودن اتهامات علیه کشور من و غیرقانونی بودن درخواست‌های وزیر خارجه آمریکا آگاه است. بر خلاف ایالات متحده و متحدان کنونی و سابقش - مثل صدام حسین طی دهه 1980- جمهوری اسلامی ایران هرگز به کشور دیگری حمله نکرده و همیشه در خط مقدم کمک به همسایگان - بنا به درخواست آنها - برای مبارزه با تروریست‌های افراطی بوده است که از سوی آمریکا و متحدان منطقه‌ای این کشور تامین مالی و نظامی می‌شوند. وزیر خارجه آمریکا در تلاش برای تحریف تاریخ، و با توهین به هوش همه مردم - حتی نوجوانانی - که می‌توانند مقصران تراژدی یازده سپتامبر را به خاطر آورند، ایران را به حمایت از گروه‌هایی متهم می‌کند که از سوی اذناب ایالات متحده در منطقه رادیکالیزه، پرورش، تامین مالی و مسلح شده‌اند. این واقعیت که ایران با این گروه‌ها جنگید و متحدان آمریکا از آنها حمایت کردند، نه تنها مکرراً از سوی نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده تایید شده، بلکه حتی رئیس جمهور کنونی آمریکا نیز طی مبارزات انتخاباتی خود به آن اشاره کرده است - البته پیش از آن که عاملان مافیایی اربابان ترور در ستاد انتخاباتی نفوذ کنند.
شما احتمالاً به خاطر دارید که ایران قربانی یک تجاوز هشت ساله بود. طی آن جنگ، ارتش متجاوز، پیچیده‌ترین سلاح‌ها را به ارزش ده‌ها میلیارد دلار از شرق و غرب دریافت کرد، در حالی که به شکل فعالی از خرید وسایل اولیه دفاعی توسط ایران جلوگیری می‌شد. جدای از این تجربه تلخ، امروزه مجموع تسلیحات ما، از جمله موشک‌های دفاعی و نیز کل هزینه دفاعی ما، تنها کسری از بودجه نظامی متحدان آمریکا در منطقه است؛ همان متحدانی که در خرید پیچیده‌ترین تسلیحات - از جمله موشک‌هایی با بُردی به مراتب بیشتر از ایران - به ارزش صدها میلیارد دلار با هم رقابت می‌کنند. و در حالی که رئیس جمهور ترامپ از توانایی‌های دفاعی ایران شکایت می‌کند، علناً اصرار می‌کند که متحدان آمریکا در منطقه باید حتی مقدار بیشتری «تجهیزات نظامی زیبا» خریداری کنند و به ایجاد «صدها هزار شغل برای آمریکایی‌ها (از این مسیر)» مباهات می‌کند.
اگر نگاهی به سابقه آمریکا در تجاوز، مداخله نظامی و عملیات مخفیانه تروریستی در کشورهای مختلف از جمله غرب آسیا بیندازیم، اتهاماتی که آقای پمپئو مطرح کرده است، مضحک‌تر نیز خواهد بود. واقعا مضحک است که یک مقام بلندمرتبه از کشوری که منطقه ما را به عجیب‌ترین شکل - حداقل از سال 2003 - دچار بی‌ثباتی کرده، اکنون ما را متهم به جنگ افروزی کند. ایران قربانی مستقیم حضور تجاوزکارانه آمریکا در منطقه است، از جمله زمانی که ناو آمریکایی وینسنس هواپیمای مسافربری 655 هما را در 3 جولای 1988 هدف قرار داد و همه 290 سرنشین آن را کشت.
شکی نیست که بی‌ثباتی به وجود آمده در منطقه ما در اثر تجاوز آمریکا، منشاء اقدامات بسیاری از گروه‌های تروریستی است و قطعا دست آمریکا به خون قربانیان این گروه‌ها آلوده است. وزیر خارجه پمپئو باید این مساله را هم توضیح دهد که کدام کشور چندین بار تلاش کرد در سوریه نیروی شبه‌نظامی ایجاد کند تا با دولت سوریه بجنگد، و هم‌اکنون آمریکا از کدام گروه شبه‌نظامی در سوریه حمایت می‌کند، و ارتش کدام کشور خارجی در حال حاضر بخش بزرگی از خاک این کشور را برخلاف اراده مردم و دولت آن اشغال کرده است.
درخواست‌های غیرقابل قبول وزیر خارجه پمپئو از ایران و مابقی جهان، در نقطه‌ی مقابل حقوق بین‌الملل و عرف دولت‌های متمدن قرار دارد. تقاضاهای هسته‌ای او نه تنها برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض می‌کند، بلکه در واقع بنیادهای معاهده ان‌پی‌تی، اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، توافق پادمان و پروتکل الحاقی را نیز تضعیف می‌نماید و کلیت رژیم جهانی عدم اشاعه با دستاوردهای کنونی آن برای همه اعضای جامعه بین‌المللی را با خطر مواجه می‌سازد. و تهدیدهای وزیر خارجه آمریکا در قدرت‌نمایی در مقابل دیگر ملت‌ها، عملا جهان را گروگان دیکتاتوری سیاسی و اقتصادی دولت آشوبگر او خواهد کرد. اگر او و دولتش به چنین تاکتیک‌های قلدر مآبانه‌ای ادامه دهند، باید در انتظار چه دنیایی باشیم؟
خروج ایالات متحده از برجام نقطه اوج تلاش‌های طولانی مدت آمریکا در نقض و از بین بردن برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد بود؛ قطعنامه‌ای که برجام را تایید کرده و «از همه دولت‌های عضو می‌خواهد ... از اجرای آن حمایت کنند.» این خروج نامشروع و خسارت بار آمریکا از برجام، و به خصوص تاکتیک‌های قلدر مآبانه‌ای که آمریکا از آنها استفاده می‌کند تا مابقی دنیا را با خود همراه کند، به شدت اصل وفای به عهد را به سخره گرفته، حکومت قانون در سطح بین‌المللی را بی‌اعتبار کرده، اهداف و اصول منشور ملل متحد را زیرسؤال برده و نهادهای بین‌المللی را به چالش کشیده است.
برجام بحرانی غیر ضروری را که بیش از یک دهه به طول انجامیده بود، خاتمه بخشید. برجام نور امیدی، بویژه در منطقه پرآشوب غرب آسیا است که نشان داد دیپلماسی و گفتگو همچنان می‌تواند راه‌گشا باشد. بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق برجام به آن ضمیمه و به موجب آن تایید شده، برجام فقط به امضا کنندگان آن تعلق ندارد، که یک طرف بتواند بر اساس سیاست داخلی و یا دعواهای سیاسی با دولت سابق، خودخواهانه آن را مخدوش نماید.
به مانند هر توافق دو و یا چندجانبه، برجام مشمول قاعده ضرورت وفای به عهد و بر اساس تعهدات متقابل کلیه طرف‌ها است. گستره، مقررات و چارچوب زمانی این توافق، نتیجه مذاکرات دقیق، حساس و متوازن چندجانبه است که توسعه، تغییر و یا مذاکره مجدد درباره آنها ممکن نیست. همچنین بهره حاصل از این توافق برای مردم ایران نمی‌تواند مشروط به هیچ شرطی به غیر از اقدامات داوطلبانه مرتبط به موضوع هسته‌ای، که به‌طور مشخص منحصراً در برجام و ضمائم آن گنجانده شده‌اند، باشد.
سه کشور اتحادیه اروپا به همراه آمریکا، چین و روسیه، به عنوان یکی از طرفین این توافق به صورت منفرد و جمعی، خود را متعهد به اجرای تعهدات درج شده در برجام نموده‌اند. این تعهدات شامل برداشتن تحریم‌ها و رفع اقدامات محدود کننده‌ای است که در پیوست 2 این سند آمده است. بخشی از مهم‌ترین بهره‌های اقتصادی ایران از برجام حاصل برداشتن تحریم‌های ایالات متحده آمریکا است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان طرف دیگر این معامله بطور کامل به تعهدات خود، همانطور که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تایید گردید، عمل کرده است. پایبندی کامل ما به تعهدات خود، علیرغم کارشکنی‌های مداوم و اجرای معیوب تعهدات آمریکا از ابتدای اجرای این توافق، بوده است. به همراه این نامه، نسخه‌ای از نامه مورخ 10 می 2018 خود به دبیرکل سازمان ملل متحد (S/2018/453) را برایتان ارسال می‌کنم. من در نامه خود به دبیرکل نمونه‌های متعددی از نقض تعهدات ایالات متحده وفق برجام را از نخستین روز اجرای توافق، و خصوصا در دوره دولت ترامپ، بصورت مستند مورد اشاره قرار داده‌ام.
اگر قرار باشد برجام ادامه یابد، اعضای باقی مانده در برجام و سایر شرکای تجاری باید اطمینان دهند خسارت ایران (ناشی از خروج امریکا از برجام) بی قید و شرط از طریق اقدامات ملی، منطقه‌ای و جهانی جبران می‌شود. در راستای تعهد ایران به قانون و تعهد به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مناقشات بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت با حسن‌نیت از سازوکارهای برجام برای یافتن راه حل مناسب و تعیین امکان و چگونگی تضمینِ بهره‌برداری کامل مردم ایران از برجام از سوی طرف‌های باقی مانده در این توافق و سایر شرکای اقتصادی استفاده کند. چنانچه پس از بکار بستن راهکارهای موجود، حقوق و بهره مردم ما جبران نشود، این حق ایران است - که البته در برجام و قطعنامه 2231 سازمان ملل متحد نیز مورد شناسایی قرار گرفته است - تا اقدامات متناسب را در پاسخ به اقدامات غیرقانونی مستمر و متعدد آمریکا، بویژه خروج این کشور از توافق و اعمال مجدد تمامی تحریم‌های یکجانبه علیه ایران، انجام دهد.
همکار محترم،
آنچه امروز با خطر مواجه است، دفاع از چندجانبه گرایی و ترویج آن است. شبح یکجانبه‌گراییِ افراطی دوباره بر فراز دنیا می‌گردد، و ما همه باید به پا خیزیم و با آن مقابله کنیم. این اعتقاد قاطع ماست که همه و تک تک اعضای جامعه جهانی وظیفه دارند در مقابل بی‌قانونی، راهکارهای قلدرمآبانه و ضدیت با حکومت قانون در روابط بین‌الملل بایستند؛ به ویژه با خودداری از تنفیذ و تأثیرپذیری از اقدامات غیرمسئولانه و نیز به پاساخگویی کشیدن دولت‌های قانون‌شکن برای پیامدهای اعمالشان.
من می‌خواهم تاکید کنم که نباید به ایالات متحده اجازه داد که از خروج غیرقانونی خود از برجام سود ببرد. آمریکا همچنین نمی‌تواند دیگر کشورها را تهدید کند یا وادار به نقض قطعنامه شورای امنیت نماید که صراحتاً «ضمن تأکید بر اینکه دولت‌های عضو بر اساس ماده 25 منشور ملل متحده ملزم به پذیرش و اجرای تصمیمات شورای امنیت هستند»، «از همه اعضا، سازمان‌های منطقه‌ای و نهادهای بین‌المللی خواسته می‌شود که اقدامات مناسب برای حمایت از اجرای برجام را انجام دهند، از جمله انجام اقدامات متناسب با برنامه اجرایی در برجام و این قطعنامه، و اجتناب از اقداماتی که اجرای تعهدات بر اساس برجام را تضعیف می‌کند.» من اطمینان دارم که دولت محترم شما اقدامات متناسب و سازگار با قطعنامه 2231 شورای امنیت را انجام خواهد داد و تلاش‌ها برای جایگزینی حکومت قانون و نظم جهانی چندجانبه با حکومت خودکامگی و ارعاب یکجانبه گرایانه را، خنثی و نقش برآب خواهد کرد.
عالیجناب، مراتب احترام مرا پذیرا باشید.
محمد جواد ظریف
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران