رایزنی‌ها در نیویورک برای حفظ برجام؛ واکنشی به سیاستهای ترامپ

العالم - گزارش

هفتاد وسومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد فرصتی را برای طرح مطالبات ایران از طرفهای امضاء کننده توافقنامه جامع مشترک هسته ای "برجام " ایجاد کرد.

یکی از تعهدات طرفهای امضاء کننده برجام لغو تحریمهای ظالمانه اقتصادی بود که بخاطر ادعاهای بی پایه درباره برنامه های هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی اعمال شده بود. پس از برجام هیاتهای اقتصادی و تجاری زیادی از کشورهای اروپایی و آسیایی به ایران سفر کردند. تعداد انگشت شماری از  سفر این هیاتها به تهران منجر به انعقاد قراردادهای اقتصادی و تجاری شد. برخی از همین قراردادها نیز پس از خروج  آمریکا از برجام تعلیق شده وشرکتهای طرف قرارداد تهران را ترک کردند. جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد دیگر طرفهای امضاء کننده برجام برای حفظ این توافقنامه به تعهدات خود عمل کنند دولتهای اروپایی در این زمینه تاکنون وعده های بسیاری دادند. برای دولتهای اروپایی برجام بسیار مهم است و بر حفظ آن تاکید دارند. 

نگاه دولتهای اروپایی به برجام کاملا" متفاوت از آمریکا است. از نگاه آنها برجام یک دستاورد بزرگ امنیتی و مدلی موفق در چارچوب سیاست عدم اشاعه است. مدلی که از طریق گفتگو و مذاکره به دست آمده است. از نگاه اروپائیها دستاوردهای برجام به موضوع برنامه های هسته ای ایران باقی نخواهند ماند و در صورت پایداری این توافقنامه مبنایی برای رسیدن به ثبات و امنیت در منطقه خاورمیانه می تواند باشد. به همین دلیل دولتهای اروپایی  با وجود فشارهای سیاسی دولت آمریکا و تهدید اعمال تحریمهای ثانویه  همچنان بر حفظ برجام تاکید می کنند. یکی از تفاوتهای این دوره از اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با اجلاسهای سال قبل، حمایت تقریبا تمام متحدان آمریکا از برجام است آن هم در شرایطی که ترامپ و تیم امنیتی و سیاسی کاخ سفید موج تبلیغاتی گسترده ای علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته است. در چهل سال گذشته این وضعیت امری بی سابقه است که میان متحدان دو سوی اقیانوس اطلس چنین شکاف عمیقی درباره ایران باشد. آمریکا ادعاهایی را علیه ایران مطرح می کند که متحدانش در آن سوی اقیانوس اطلس آن ادعاها را از اساس رد کرده و آمریکا را ناقض توافقات بین المللی و اعمال سیاستهای یکجانبه و تنش آفرین می دانند. این شکاف فرصت مناسبی برای ایران ایجاد کرده که حقانیت خود را در مهمترین نشست بین المللی مطرح کرده و مطالبات خود را از طرفهای امضاء کننده برجام بخواهد.

 یکی از محورهای اصلی رایزنیهای دکتر حسن روحانی رئیس جمهور و دکتر محمد جواد ظریف وزیر خارجه با مقامات کشورهای مختلف تاکید بر پایبندی کشورهای متعهد به برجام به اجرای عملی تعهداتشان است. یکی از مهمترین این رایزنیها نشست وزرای خارجه گروه 1+4 با حضور فدریکاموگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. پیش از نشست وزرای خارجه گروه 1+4  دکتر ظریف با فدریکا موگرینی گفتگوی دو جانبه ای داشت. رئیس سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا در پاین این دیدار ضمن تاکید بر ادامه حمایت اروپا از برجام اعلام کرد که «راه‌حل‌های عملیاتی اروپا برای تامین خواسته‌های ایران در حال تدوین نهایی است و به‌زودی اجرایی خواهد شد.»  وزیران خارجه ایران و 1+4 در پایان نشست مشترکشان تاکید کردند که «برجام یک عنصر کلیدی در ساختار جهانی عدم اشاعه است و یک دستاورد بسیار مهم در حوزه دیپلماسی چندجانبه محسوب می‌شود که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ با اتفاق آرا مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است.»

یکی از درخواستهای ایران از دولتهای اروپای ایجادکانالهای ویژه ای برای خنثی کردن تحریمهای آمریکا برای تداوم فروش نفت ایران و بازگشت پول آن به ایران و همچنین تداوم همکاریهای اقتصادی و مالی شرکتهای اروپایی بدون هراس از تحریمهای ثانویه است. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از  نشست وزرای خارجه ایران و گروه 1+4 اعلام کرد بر سر ایجاد «سازوکار ویژه» تصمیم گرفته شده و کارشناسان فنی برای تعیین جزئیات آن دیدار خواهند کرد. او یادآور شد، ایجاد این کانال مالی جدید به شرکت‌ها‌، از جمله شرکت‌های درگیر صادرات نفت اجازه می‌دهد که بدون رویارو شدن با تحریم‌های آمریکا با ایران وارد داد و ستد شوند.

تلاش اروپا برای دور زدن تحریمهای آمریکا یکی از نکات مورد اشاره بیانیه 53 مقام سیاسی و امنیتی آمریکا خطاب به ترامپ برای بازگشت به برجام بود.  در این بیانیه درباره ناتوانی آمریکا برای ایجاد اجماع علیه ایران آمده است: دولت [ترامپ] با خروج از برجام و همچنین بدون داشتن یک پیشنهاد معتبر برای [ارائه] مزایایی به اقتصاد ایران، قادر نخواهد بود ائتلاف لازم را برای تجدید تحریم های چندجانبه ایجاد کرده و ایران را به میز مذاکره بازگرداند.  نویسندگان این بیانیه با بیان این ادعا که «تحریم های ثانویه یا فرامرزی در تضعیف اقتصاد ایران تاثیر داشته است» افزودند که این تحریم ها «آمریکا را در تقابل با متحدان و شرکایش قرار می دهد و به تبع آن، حمایت آنها از اهداف آمریکا را تضعیف می کند. آنها همچنین قوانین مسدود ساز را برای حمایت از شرکت ها در برابر اقدام آمریکا اجرا می کنند.» این بیانیه همچنین با اشاره به تقابل آمریکا و متحدانش در قبال ایران هشدار داد که این رویارویی به «تضعیف دلار آمریکا» منجر خواهد شد. 

مرتضی مکی