قانعی: واکسیناسیون عمومی کشور را باید با واکسنی شروع کنیم که خودمان اشراف داریم

العالم-ایران

«مصطفی قانعی» رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا در گفت‌وگو با برنامه خبری «من طهران» شبکه العالم گفت که در حال حاضر 11 پرونده از شرکتها و موسسات در سازمان غذا و دارو به عنوان تولید کننده واکسن دریافت شده که در حال حاضر از آن 11 پرونده ،1 پرونده موفق شده با اخذ مجوزهای لازم وارد مرحله تست انسانی شود و از تست انسانی حدود دو مرحله از فاز یک گذرانده و خوشبختانه هیچ عارضه ای تاکنون دیده نشده زیرا فاز یک واکسیناسیون برای این است که ببینند واکسن سالم است و عارضه ندارد می توان گفت تاکنون هیچ عارضه ای از واکسن تولیدی داخل دیده نشده است.

آیا می توان به واکسن‌های وارداتی اعتماد کرد و چه میزان ؟

بینندگان باید در مورد واکسن به چند نکته توجه کنند تولید یک واکسن در شرایط معمول کمتر از سه سال طول نمی کشد و طبیعتا 5 سال می کوشد و علت زمانبر بودن تولید ان این است که باید به ادم سالم زده شود نه بیمار بنابراین افراد سالم تحمل هیچ عارضه ای را ندارند لذا باید از دو چیز مطمئن بود ابتدا سالم بودن واکسن که عارضه ای نداشته باشد و دوم اثر بخش بودن آن و این سه تا پنج سال طول می کشد در شرایط کرونا واکسن ها طی یک سال ساخته شدند ومجوز گرفتند عنوانی که سازمان بهداشت جهانی به تولید کنندگان داده نامش تولید در شرایط اضطرار. یعنی هیچ راه دیگری نداریم و با فوریت این کار انجام شود وقتی عنوان فوریت روی موضوعی گذاشته می شود برخی مراحل طی نمی شود و برخی مدارک اخذ نمی شود ولی واکسن های داخلی همه این فرصتها را در اختیار داریم تمام آزمایشات، زیر ساخت تولید، تولید کننده را می بینیم. شرایط اضطراری است اما همه اینها را می بینیم بنابراین موضوع عدم اعتماد به واکسن خارجی نیست، در شرایطی که نمی توانیم خیلی از موارد را کنترل کنیم، مصلحت براین است که واکسیناسیون عمومی را با واکسن خود انجام دهیم ولی تا رسیدن به واکسن داخلی گروه در معرض خطر را با واکسن خارجی نجات دهیم. گروه در معرض خطر پزشک ها، پرستارها و بهیارهایی هستند که روزانه در بخش ویزیت می کنند اینها نباید مریض شوند بنابراین باید با واکسن وارداتی آنها را کمک کرد گروه دوم کسانی هستند که بیشترین امار مرگ متعلق به آنهاست یعنی 70 درصد مرگ ما افراد بالای65 سال هستند بنابراین اگر ما آنها را واکسینه کنیم مرگ ناشی از کرونا کاهش پیدا می کند بنابراین اگر مرگ نباشد فقط باید هزینه بستری بدهیم اشکال ندارد. پاسخ سوال شما این است که همه موارد واکسن خارجی را نمی شود، تست کرد ولی در شرایط اضطرار باید برای گروه در معرض خطر بیاوریم اما واکسیناسیون عمومی کشور را باید با واکسنی شروع کنیم که خودمان اشراف داریم و کاملا می دانیم تمام مراحلش را طی کرده است.

نکته ای که در خصوص تولید واکسن وجود دارد چه در شرایط اضطرار یا غیر اضطرار ،وقتی از شرکتی درخواست می شود واکسن تولید کند این واکسن را از قبل تولید نمی کند در انبارش ذخیره کند و وقتی درخواست شد از انبار برای ما بیاورد .واکسن رو به نام آن کشور و برای آن کشور درخواست کننده تولید می کنند و برچسب آن کشور را نیز بر رویش می زنند بنابراین خرید واکسن با واسطه ممکن نیست زیرا واکسن زیادی در دنیا وجود ندارد که ما بخواهیم خریداری کنیم واکسن از تولید کننده به نام مصرف کننده، تولید و ارائه می شود .

نکته ای که وجود دارد اطلاعاتی که در حوزه ی پزشکی در وزارت بهداشت جمع شد و من عضو کمیته واکسن هستم قبل از فرمایش مقام معظم رهبری ،تصمیم بر این شد که از فایزر خرید نشود و دلیلش این بود که قیمت آن ، حداقل 4تا 5 برابر واکسن های مشابه بود و اگر کشوری مانند ایران محدودیت داشته باشد در شرایط تحریم و دو واکسن هر دو با اثر بخشی یکسان وجود داشته باشد و د رعین حال یکی یک چهارم یا یک پنجم قیمت دیگری باشد ترجیح می دهد با آن واکسن 5 نفر را واکسینه کند تا با آن واکسن ، یک نفر را واکسینه کند به دلایل مالی و زنجیره سرد یعنی واکسن فایزر ورود منفی هفتاد نیاز داشت و تا رسیدن به روستاها باید شرایط نگاهداریش حفظ می شد در حالی که واکسن های مشابه چنین شرایطی را نداشت ازلحاظ علمی و فنی وزارت بهداشت به این نتیجه رسیده بود بر اساس اطلاعات پزشکی که با این واکسن خیلی نمی تواند کنار بیاید و این را اعلام کرده بود ولی وقتی که رهبر معظم انقلاب وارد می شود اطلاعات دیگری هم دارد که دراختیار پزشکان نیست یعنی امکان دارد برای ما طراحی کرده باشند ولی در غیر این صورت نیز ما به دلایل پزشکی واکسن فایزر خریداری نمی کردیم و این تاکید مقام معظم رهبری نیز شاید به دلائل دیگری باشد که ما از آن بی اطلاع هستیم .

نکته دوم در حال حاضر 170شرکت در دنیا در حال تولید واکسن هستند که 12 شرکت فازهای آخر تست انسانی را می گذرانند که فایزر یکی از این 12 شرکت است بنابراین برای خریدواکسن راههای دیگری هم وجود دارد .نکته دیگر اینکه واکسن ها یا هر دارویی وقتی تولید می شود برای کشورهای مختلف ،قیمت های مختلفی می گیرد در سایت های مختلفی تولید می شود یعنی امکان دارد یک کشور اروپایی که دارو صادر می کند بگوید من از تولید پاکستان به شما می دهم نه از تولید داخلی خودم. الان نیز یکی از این واکسن ها به همین شکل است یعنی من از تولید سوئد به شما نمی دهم از تولید مسکو می دهم به گروه دیگر می گوید از تولید هند می دهم نه از تولید اصلی ممکنه بگوییم واکسن همان واکسن است ولی وقتی نظارت نیروی انسانی متفاوت می شود این احتمالات هم وجود دارد فایزر نیز تولید خود را به چندین جا واگذار کرده و از این جهت لازمه با مطالب علمی و فنی به یک شکل مواجه شویم و اینکه دشمن ممکنه قصدی داشته باشد ما نه اطلاعی داریم و نباید داشته باشیم ولی می دانیم که دشمن هیچ گاه از ضربه زدن به ایران کوتاهی نمی کند.

آیا در واکسن زدن فقط سلامت جسمی شرط است یا شرایط دیگری نیز باید لحاظ شود؟ دو مرحله وجود دارد زمانی که تست واکسن انجام می شود حتما فرد باید 18 تا 50 سال باشد و هیچ بیماری نداشته باشد زیرا اگر واکسن عارضه ای داشت فقط به واکسن نسبت بدهیم یعنی اگر فردی بیماری قلبی دارد ممکنه پس از زدن واکسن به دلیل بیماری قلبی فوت کند و ما باید به واکسن نسبت بدهیم که کار را سخت می کند یکی بیماری کلیوی دارد دارای نارسایی کلیه یا کبد است ممکن است در طول واکسیناسیون فوت کند بعد اختلاف به وجود می آید که آیا از بیماری یا واکسیناسیون فوت کرده .در تست واکسن حتما باید فرد سالم باشد دلیل دوم اینکه کارایی واکسن بر اساس پاسخ سیستم ایمنی فرد سنجیده می شود یعنی 28 روز بعد نمونه خون شخص گرفته می شود ببینیم آیا پاسخ داده بدنش ایمن شده یا خیر؟ حال اگر فردی بیمار باشد ممکنه بدنش به دلیل بیماری به واکسن پاسخ ندهد نه به دلیل ناکارآمدی واکسن. که کارامدی اش مشخص نمی شود.لذا در تست انسانی از فرد سالم استفاده می شود از تست که خارج شد به بیمار هم تزریق می شود تا بیماران از مرگ محافظت شوند .

اکنون وضعیت داوطلبانی که واکسینه شده‌اند، چگونه است ؟

در کشور ما برای واکسن و عوارضش قبل از تزریق شرایطی وجود داشت مثلا حتما نباید به مرگ و شوک، بیماری حاد نیازمند به بستری مانند فلجی منجر شود وگرنه واکسیناسیون متوقف می شود اگر این حالات به وجود آمد باید واکسیناسیون متوقف و دوباره روی واکسن کار شده و دوباره تست شود ولی اگر خارش یا تب خفیف یا آبریزش بینی ایجاد شد اینها باعث توقف واکسن نمی شود بلکه فرد با مسکن درمان می شود واکسیناسیون ادامه می یابد تا به امروز واکسن کرونای ایرانی عارضه ای نداشته که واکسیناسیون را متوقف کند تا امروز تزریق واکسن کاملا با سلامت همراه بوده است .

قرار بود واکسن مشترک ایران و کوبا سومین مرحله خود را در ایران بگذراند آیا ایران بر آن نظارت یا دخالت دارد؟

از زمان شروع بحث تولید واکسن،میلی در کمپانی ها به وجود آمد که زودتر بازار فروش واکسن برای خود ایجاد کنند دلیلش این است که ما در شهریور ماه سال بعد احتمالا با افزایش واکسن روبرو می شویم و اواخر سال آینده میزان واکسن تولید شده بیشتر از نیاز بشر هست لذا همه دلشون می خواهند برای واکسن بازار بین المللی پیدا کنند و این تمایل همه واکسن سازان است ایران اعلام کرد من حاضر نیستم واکسن خود را روی ایرانی ها تست کنید مگر با یک شرط که در ایران و با ایران مشترکا تولید شود تا کارشناسان خود ناظر بر مراحل تولید باشند روسیه مخالفت کرد و گفت من تکنولوژی نمی دهم چین نیز اعلام کرد نمی دهم به شرطی واکسن می دادند تا ما از ابتدا تست انسانی را بر روی مردم خود آغاز کنیم ایران نیز زیر بار نرفت تا مردم خود را کاندید کند برای واکسن های خارجی .کوبا مرحله 1و 2 را طی کرده و مشخص است که واکسنش بدون عارضه بوده دوم اینکه کوبا یک بار تکنولوژی واکسن هپاتیت بی را به ایران داده و الان کل واکسن تولیدهپاتیت بی ما در داخل از همان واکسنی است که از کوبا به ایران آمده و مطلب بعد اینکه حاضر شد در داخل ایران تولید کند و این واکسن برای یک گروه خاصی از بیماران است یعنی بیمارانی که احتمال دارد بیماری های متعدد داشته باشند و با بعضی از واکسن ها دچار مشکل شوند این واکسن عارضه کمتری دارد برای افراد در معرض خطر لذا چون انتقال فناوری داده و در داخل تولید می کند دو فاز را آنجا گذرانده و سابقه انتقال تکنولوژی داشته و حاضر شد تیمی از ایران به آنجا برود و تمام مراحل را از نزدیک ببینند در این صورت ایران حاضر شد فاز 3 را با آنها شروع کند بنابراین وقتی موردی در کمیته واکسن مطرح می شود اصل بر مراقبت از مردم است چون مردم اطلاعات ندارند حتی بعضی از پزشکان نیز از مراحل واکسن اطلاع ندارند تیم قوی آنجاست که اصل را بر محافظت مردم گذاشته اثربخشی واکسن و نظارت دقیق ما بر تولید واکسن .

درمان قطعی برای این ویروس وجود دارد ؟

تا امروز هیچ کس در دنیا مدعی نشده که درمانی برای این بیماری پیدا کرده اما ثابت شده چنانچه بیمار از روز ابتلا تحت مراقبت باشد و در بیمارستان نیز به خوبی تحت مراقبت باشد یعنی اکسیژن کافی و درمان ضد انعقاد را بگیرد تا خونش لخته نشود و یک درمان اثر بخش که کورتون بوده دریافت کند شانس زنده ماندنش افزایش می یابد این به معنای یافتن درمان نیست و تمام ادعاها درباره درمان در کاهش مرگ موثر نبوده الا در مورد کورتیکواستروئیدها که در ماه اسفند اعلام کردیم قبل از اینکه انگلیس و آمریکا اعلام کنند در ایران شروع شد اگر این را درمان بگوئیم اصل بر مراقبت است اما اگه بگوئیم درمانی یافته ایم که ویروس را به محض ابتلا نابود می کند هنوز به چنین چیزی دست نیافته ایم. چند شرکت که تلاش کردند بگویند دارویشان موثر بوده فروش دارویشان بوده نه اثر بخشی که بتوانند اثبات کنند .

فایزر را چگونه ارزیابی می کنید؟

درباره واکسن ها و اثر بخشی اشان یک عدد وجود دارد. اگر واکسنی بتواند 70 درصد اثر بخشی داشته باشد ،قابل قبول است واکسن های موجود نیز بین 90 تا 95 درصد بالاترینش بوده آنچه که فایزر اعلام کرده در حد اثر بخشی برای آمریکا و خیلی از کشورها عددش قابل قبول بوده نه اینکه همه را ایمن کند ولی ممکنه یک واکسن با قیمت کمتر اثر بخشی بیشتری داشته باشد در خود آمریکا به محض ورود به سی دی سی می گوید من مرحله اضطرارم را ممکنه با این واکسن شروع کنم ولی واکسن عمومی را با قیمت پایین تری شروع می کنم .

انگلیس هم همین را اعلام می کند بنابراین درباره اثر بخشی واکسن ها حداقل و حداکثر داریم درباره عارضه هم که امروز مطرح است به این شکل عمل می کنند که می بینند در صورت عدم واکسینه مردم یا واکسینه چند فوتی دارند این دو را در کفه ی ترازو قرار می دهند اگر به حد معقولی رسید واکسیناسیون رو شروع می کند یعنی فوتی ها از یک حدی نباید بیشتر باشند نه اینکه اصلا نباشد. در ایران نیز ممکن است شروع بشود و ما 30 هزار نفر را واکسینه کنیم و یک نفر دچار عارضه شود این به معنای توقف واکسیناسیون نیست به این معناست در صورت عدم واکسینه این 30 هزار نفر چند فوتی داشتیم ؟ در صورت واکسینه چند فوتی داریم ؟ درمورد فایزر هم به همین شکل است کسی که این واکسن را می زند باید ببیند چه میزان عارضه دارد و چه میزان اثر بخش بوده یک واکسن دیگر را هم محاسبه کند اثر بخشی و عوارض آن را نیز ارزیابی کند الان برای دنیا روشن است که می توانند واکسن هایی انتخاب کنند که هم ارزانتر هم عوارض کمتر داشته و هم قیمت بهتری داشته باشد از لحاظ فنی و پزشکی اصراری بر این واکسن نیست اما آمریکا خاصیتش این است که هرچه را که در اختیار دارد تایید FDA را زودتر می گیرد در کتابها و مقالات مطرح می کند با قدرت رسانه ای تبلیغ می کند و غلبه ی رسانه ای وجود دارد. همین کاری که با رمدسیویر کرد و در دنیا جا انداخت در حالی که خودش ادعا دارد احتمال مرگ را کاهش نمی دهد و در ای سی یو ممکن است احتمال مرگ را فزایش دهد ولی غلبه ی رسانه ای و علمی اش باعث شد دارویش به فروش برسد.