العالم - ایران / سیاسی
«شفیق دیوب» در مصاحبه اختصاصی با شبکه خبری العالم در برنامه «من طهران» از دیدار بشار اسد رئیس جمهوری سوریه با همتای ایرانی خود در دمشق، روابط استراتژیک دو کشور، بازسازی ویرانی های ناشی از جنگ با تروریسم سوریه، امضای ۱۴ یادداشت تفاهم همکاری های راهبردی و بلند مدت، تاسیس بانک مشترک ایرانی – سوری، تاثیر توافق از سرگیری روابط ایران و عربستان بر صلح و ثبات منطقه و ... سخن گفت.
مهمترین محورهای گفتگو:
ـ سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به سوریه، نقطه عطف مهمی در روابط راهبردی و تاریخی میان دو کشور بود و صفحه‌ای جدید از همکاری را در زمینه‌های بسیار به ویژه اقتصادی، تجاری، عملی، گردشگری و سرمایه‌گذاری و غیره گشود.
ـ روابط ایران و سوریه در گذشته مبتنی بر همکاری و رایزنی و هماهنگی سیاسی بود و بعد از شروع جنگ تروریست ها علیه سوریه، این روابط گسترش یافت و زمینه‌های امنیتی و دفاعی را نیز شامل شد.
ـ کشورهایی که کنار ما در مقابل تروریست‌ها ایستاده‌اند برای مشارکت در بازسازی اولویت دارند. سوری ها وفادار هستند و هرگز فراموش نخواهند کرد که دراین جنگ ظالمانه چه کسی در کنار آنان ماند.
ـ مهمترین مسئله‌ای که در جریان سفر آقای رئیسی به دمشق درباره آن توافق شد، تعجیل در تاسیس یک بانک مشترک ایرانی – سوری با هدف تقویت مبادلات تجاری و انجام این مبادلات با پول های ملی دو کشور یا با ارزهای کشورهای همسایه است.
ـ توافقی میان وزارت گردشگری سوریه و جمهوری اسلامی ایران برای فراهم کردن سفر ۵۰ هزار شهروند ایرانی به عتبات عالیات در سوریه حاصل شد.
ـ توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان یک اتفاق مهم در ایجاد فضای آرام و برقراری امنیت و صلح در منطقه است.
ـ روابط سوریه و کشورهای عربی در خدمت به اهداف عربی و اهداف مسلمانان است که مهمترین این اهداف، آرمان فلسطین است.
ـ روابط ایران و سوریه استراتژیک است و دو کشور در زمینه موضوعات و پرونده های مربوط به منطقه هماهنگی واتفاق نظر دارند.
مشروح گفتگو:
العالم : واقعیت روابط بین سوریه و ایران را چگونه ارزیابی می کنید و آینده این روابط را به ویژه پس از سفر تاریخی سید ابراهیم رئیسی به سوریه چگونه می بینید؟
دیوب: سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به سوریه، نقطه عطف مهمی در روابط راهبردی و تاریخی میان دو کشور بود و صفحه‌ای جدید از همکاری را در زمینه‌های بسیار به ویژه اقتصادی، تجاری، عملی، گردشگری و سرمایه‌گذاری و غیره گشود.
این سفر همچنین زمینه را برای همکاری در مراحل بعدی یعنی مرحله بعد از شکست تروریسم در سوریه و مرحله بازسازی ویرانه‌های های ناشی از تروریسم فراهم کرد.
سفر جناب آقای رئیسی در شرایطی رخ داد که منطقه در هفته ها و ماه های گذشته صحنه تحولات مثبت بسیار بوده است.
بدون تردید این سفر تاکیدی بر استقبال دو کشور از این تحولات مثبت بود و بشار اسد و ابراهیم رئیسی استقبال خود را از این تحولات اعلام کردند؛ تحولاتی که امیدواریم بر منطقه و همه ملت های آن تاثیر مثبت بگذارد.
روابط ایران و سوریه تاریخی و راهبردی است
العالم: مهم ترین توافق‌هایی که در جریان سفر رئیس جمهوری ایران به سوریه امضا شد، چه بود؟
دیوب: بدون تردید، این سفر زمینه را به طور گسترده به روی گسترش و تقویت روابط دو کشور در همه زمینه ها فراهم کرد، همان طور که پیشتر هم گفتم، روابط ما تاریخی و راهبردی است اما در این مرحله، بیش از پیش رو به گسترش نهاده و زمینه های جدیدی برای همکاری دو طرف ایجاد شده است.
درگذشته، این روابط به شکل اساسی مبتنی بر همکاری و رایزنی و هماهنگی سیاسی بود و بعد از شروع جنگ تروریست‌ها علیه سوریه، این روابط گسترش یافت و زمینه‌های امنیتی و دفاعی را نیز شامل شد.
اکنون با پایان جنگ علیه تروریست‌ها و با آغاز شروع مرحله بهبودی سوریه، صحبت از همکاری درباره بازسازی ویرانه های ناشی از جنگ آغاز شده است.
در جریان سفر رئیس جمهوری ایران، توافق های بسیار زیادی امضا شد که مهم ترین آن یادداشت تفاهم درباره طرح همکاری راهبردی فراگیر بلندمدت و نیز حدود ۱۴ توافق دوجانبه دیگر در زمینه‌های اقتصاد، کشاورزی، نفت، ارتباطات، گردشگری و غیره است.
همچنین در جریان این سفر روابط میان ایران و سوریه در زمینه اقتصادی، تجاری، علمی و فن آوری به طور گسترده و فراگیر مورد ارزیابی قرار گرفت و براهمیت احیای این روابط و اجرای توافق های امضا شده تاکید شد.
من تاکید می کنم که برخی از توافق ها و یادداشت تفاهم در جریان این سفر که کمتر از دو ماه از آن می گذرد، وارد مرحله اجرا شده و برخی یادداشت تفاهم های دیگر هم در مسیر اجرا قرار گرفته اند و هر کشور برای موفقیت اقدامات و تدابیر داخلی لازم برای اجرایی کردن این یادداشت تفاهم ها تلاش می کند.
افزون برآن، اجازه دهید یک موضوع بسیار مهم را بگویم . آقای بشار اسد در نشست خود با جناب آقای رئیسی درباره روابط سوریه و ایران با وضوح و شفافیت و صراحت صحبت کرد و گفت: روابط ما بر اصل وفاداری بنا نهاده شده است و روابط دو کشور ریشه قلبی دارد؛ من معتقدم که این دو جمله به طور اختصار گذشته و حال و آینده این روابط را تعریف می کند.
ما بسیار به این روابط خوش بین هستیم؛ در وهله اول به آینده سوریه و در وهله دوم به آینده روابط ایران و سوریه. ما با جمهوری اسلامی ایران تلاش می کنیم و همه تلاش خود را به کار می گیریم تا این روابط بر اساس توصیه های رهبران و سران دو کشور درهمه زمینه ها پرقدرت باقی بماند.
کشورهایی که کنار ما در مقابل تروریست‌ها ایستاده‌اند برای مشارکت در بازسازی اولویت دارند/سوری ها وفادار هستند و پاسخ وفا را با وفا می دهند
العالم : آیا دولت سوریه برای از سرگیری روابط با کشورها دارای اولویت‌های خاصی به ویژه در مرحله بازسازی و سرمایه گذاری و مساله اقتصاد است؟
دیوب: کشوری که در کنار مردم سوریه در مقابل تروریست‌ها در ده سال گذشته ایستاده است در مرحله بازسازی ویرانه‌های ناشی از این جنگ هم در کنار آنان خواهد ماند و اولویت با ملت های کشورهای دوست و هم پیمان است.
کمی پیش گفتم که بشار اسد گفته است که روابط ما با ایران بر اساس وفاداری بنا نهاده شده و همچنان بر این اصل استوار است و سوری ها وفادار هستند و پاسخ وفا را با وفا می‌دهند و همچنین می خواهم به یک موضوع مهم اشاره کنم و آن این است که در بیانیه اختتامیه که در سفر رئیس جمهور ایران به دمشق صادر شد، یک بند آشکار هست که از ادامه همکاری میان ایران و سوریه در موضوع بازسازی ویرانه‌های جنگ سخن می گوید؛ این یک مساله قطعی است.
همچنین در جریان این سفر و دیدارهایی که در حاشیه این دیدار صورت گرفت، درباره همکاری میان دو کشور و سرمایه‌گذاری در طرح‌های راهبردی میان دو کشور در زمینه‌های انرژی، برق، نفت، گاز و دیگر زمینه های راهبردی صحبت و توافق شد.
من برای بار دوم و سوم تاکید می کنم که سوری ها وفادار هستند و هرگز فراموش نخواهند کرد که دراین جنگ ظالمانه چه کسی در کنار آنان ماند. همان طور که ایرانی ها ایستادن سوریه در کنارشان درجنگ تحمیلی هشت ساله را فراموش نکردند.
تعجیل در تاسیس بانک مشترک ایرانی – سوری
العالم: وقتی که از روابط میان دو کشور سخن می گوییم، فضای بسیار زیبایی روی کاغذ در رابطه با توافق های جدید و تبادل سفرها و هیات ها دیده می شود؛ اما اگر با صراحت و واقع گرایانه سخن بگوییم، امروزه وقتی که به آمارها به ویژه در رابطه با بخش اقتصادی بعد از پشت سرگذاشتن مرحله جنگ نگاه می کنیم و اکنون که از مرحله بازسازی سخن می گوییم که بخش اقتصادی از اولویت و اهمیت در نزد سوریه و ایران برخوردار است، آمارها نوید بخش نیست و نشان دهنده این خوش بینی نیست. مبادلات میان دو کشور قابل مقایسه با روابط ایران و کشورهای دیگر منطقه مثلا ترکیه و عمان نیست؛ مثلا مبادلات تجاری و صنعتی. همه این مسائل در عالم واقع محقق نشده است، چه چیزی مانع اجرای همه این توافق ها وتحقق یافتن فضای مثبتی که شما از آن سخن گفتید، شده است؟
دیوب: تاکید می کنم که در روابط بین ایران و سوریه در دهه های گذشته به روابط اقتصادی، تجاری ، علمی و فن آوری اهمیت کافی داده نشده است بلکه بر همکاری سیاسی و راهبردی تمرکز شده است.
اکنون بعد از همه این تحولاتی که کشورها و منطقه شاهد آن بود و با وجود تحریم های ظالمانه یک جانبه که بر ایران و سوریه اعمال شده است و اتفاقات بسیاری که دراین منطقه روی داده و موفقیت‌هایی که جمهوری اسلامی در زمینه های مختلف کسب کرده است، دو کشور به سمت توجه بیشتر به همکاری های اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری، هنری، گردشگری، علمی، فن آوری و بهداشتی و غیره حرکت می کنند.
در جریان سفر اخیر آقای رئیسی به دمشق، درباره همه این جزئیات صحبت شد و مقرر گردید که یادداشت تفاهم ها و توافق هایی که حاصل شده است، اجرایی شوند و عملا کار را آغاز کنیم.
برخی از موانع به ویژه در مسیر مبادله تجاری وجود داشت که در جریان این سفر، این موانع بررسی شد و تدابیر لازم برای رفع این موانع در اسرع وقت اتخاذ شد.
مهمترین مسئله‌ای که در جریان این سفر درباره آن توافق شد، تعجیل در تاسیس یک بانک مشترک ایرانی – سوری با هدف تقویت مبادلات تجاری و انجام این مبادلات با پول های ملی دو کشور یا با ارزهای کشورهای همسایه و حمایت از واردات و کالاهایی است که از این کشور یا آن کشور صادر می شود و تلاش برای تاسیس این بانک مشترک ادامه دارد.
افزون برآن، درباره تاسیس یک شرکت مشترک بیمه میان دو کشور توافق شد که ماموریت آن خدمات بیمه برای شرکت‌های ایرانی و سوری و ارائه خدمات بیمه و حمایت مالی از کالاهای وارداتی و غیره است.
اکنون تلاش مستمر برای اجرای همه گام هایی که درجریان سفر آقای رئيسی به دمشق برداشته شده، ادامه دارد.
همچنین مقرر شده که کمیته اقتصادی مشترک میان دو کشور در اسرع وقت، نشست های خود را برگزار کند تا توافق ها و یادداشت تفاهم ها را ارزیابی کند و زمینه را برای برگزاری نشست های کمیته عالی مشترک میان دو کشور فراهم کند.
ریاست این نشست ها را از طرف سوریه، نخست وزیر این کشور و از طرف ایران، معاون اول رئیس جمهوری ایران برعهده خواهند داشت.
اکنون کار را به شکل ملموس آغاز کردیم؛ افزون بر آن، در جریان این سفر، توافقی میان وزارت گردشگری سوریه و جمهوری اسلامی ایران برای فراهم کردن سفر ۵۰ هزار شهروند ایرانی به عتبات عالیات در سوریه حاصل شد.
توصیه های مسؤولان دو کشور تاکیدی بر این مساله بود که این توافق ها نباید فقط بر روی ورق کاغذ باشد، بلکه باید فورا این توافق ها را اجرا کنیم و راه کاری برای اجرای این توافق ها وضع شده است.
توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان یک اتفاق مهم در ایجاد فضای آرام و برقراری امنیت و صلح در منطقه است
العالم: در بعد سیاسی، مهمترین تحولات کنونی سوریه احیای روابط عادی با کشورهای عربی است که آخرین آن رابطه با عربستان و حضور ریاض در سوریه است و همچنین حضور بشار اسد رئیس جمهور سوریه در اجلاس سران کشورهای عربی در جده که بارزترین رویداد در چند وقت اخیر در این زمینه بود. احیای روابط سوریه با کشورهای عربی و با عربستان سعودی هم زمان با عادی سازی روابط ایران و عربستان اتفاق افتاد. آیا به نظر شما این اتفاقات به طور کلی از ابتدا به هم مرتبط بوده اند؟
دیوب: لغو تصمیم اتحادیه عرب مبنی بر عدم مشارکت سوریه در جلسات این اتحادیه تصمیم درست و مناسبی بود. در همین حال اتفاق جدید یعنی از سر گیری روابط سوریه و اتحادیه عرب یک مرحله استثنایی و مهم بود و به هیچ وجه در خدمت منافع طرف دیگری نبود. من در این زمینه به مواضع کشورهای عربی برادر اشاره کنم که کنار سوریه ایستادند و تمایل خود را برای همکاری با آن به ویژه پس از زلزله ویرانگر چند ماه پیش در سوریه اعلام کردند.
اما در مورد سوال شما، صریح می گویم که توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان یک اتفاق مهم و بزرگ در منطقه است و همچنین بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و از سرگیری روابط عربستان سعودی و سوریه نیز یک اتفاق مهم است و این سخن به هیچ وجه اشتباه نیست که بگوییم رویدادهای مهم منطقه ای به یکدیگر مرتبط هستند.
پس هر گاه روابط ایران و عربستان بهبود یابد، این امر در ایجاد فضای آرام و برقراری امنیت و صلح در منطقه انعکاس خواهد یافت و فرصتی برای کشورها و مردمان این منطقه فراهم می کند تا توجه و اولویت های خود را به توسعه و رویارویی با بحران ها و بسیاری از چالش های پیش روی مردم خود معطوف کنند. علاوه بر این، بهبود روابط سوریه با کشورهای عربی، بازگشت سوریه به نقش طبیعی خود در جهان عرب و بهبود روابط آن به ویژه با پادشاهی عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای عربی برادر می تواند به آرام شدن جو منطقه کمک کند. ما همیشه می گوییم که روابط سوریه و کشورهای عربی در خدمت به اهداف عربی و اهداف مسلمانان است که مهمترین این اهداف، آرمان فلسطین است و اینکه روابط سوریه با جمهوری اسلامی ایران علاوه بر تامین منافع دو ملت در دو کشور برادر، در خدمت مسائل عربی و مسایل مسلمانان نیز هست علاوه بر اینکه منافع دو ملت ایران و سوریه را نیز تامین می کند.
من به سخنان اقای بشار اسد در دیدار با آقای ابراهیم رئیسی در سفر به دمشق اشاره می کنم که علاوه بر استقبال از تحولات مثبتی که در منطقه رخ می دهد، گفت: «مردم منطقه یا با هم سود می برند یا با هم زیان می بینند» و این درک بسیار مهمی از موقعیت های منطقه ای و بین المللی و توازن هایی است که ما و جهان شاهد آن هستیم.
هم اکنون آرام کردن فضای منطقه در خدمت همه است و بهبود روابط ایران و عربستان، هم در دمشق و هم در جهان عرب بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و امیدواریم در آینده روابط جمهوری اسلامی ایران و همه کشورهای عربی برادر بهبود یابد. بازگشت سوریه به آغوش طبیعی خود یعنی جهان عرب، تحول مهمی است که در فضای منطقه نیز منعکس خواهد شد و باعث تنش زدایی در آن می شود و در برطرف کردن بحران ها در منطقه و نیز چالش هایی که همه ما با آنها روبرو هستیم، کمک خواهد کرد.
العالم: همانطور که به یاد دارید، در سال های سخت جنگ در سوریه، بارها گفته می شد که احیای روابط با سوریه، شرط و شروطی دارد که مهم ترین آنها «قطع روابط با ایران» بود. اما اکنون کاملا عکس چنین چیزی اتفاق افتاده است زیرا سوریه روابط خود را با کشورهای عربی احیا کرده و در همین حال ایران نیز شروع به بهبود روابط خود با کشورهای عربی کرده است. آیا می توان گفت این دو موضوع به هم مرتبطند؟
دیوب: آری این مسائل به هم مرتبطند و همان طور که اشاره کردم، بهبود روابط ایران و عربستان به آرامش در منطقه کمک می کند و بسیاری از چالش ها را از سر راه بر می دارد. در عین حال، بهبود روابط سوریه و عربستان و روابط سوریه با کشورهای عربی و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، نقش عربی و ملی سوریه را تقویت خواهد کرد. شواهد فراوانی در تاریخ روابط ما از چنین میانجیگری هایی وجود دارد درست مانند میانجیگری بین کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران.
روابط ایران و سوریه استراتژیک است و دو کشور در زمینه موضوعات و پرونده های مربوط به منطقه هماهنگی واتفاق نظر دارند
العالم: در سطوح بالای سیاسی، از نظر شما به عنوان یک دیپلمات فعال در ایران، هماهنگی بین دو کشور در مورد پرونده های مرتبط در منطقه چگونه اتفاق می افتد در حالی که ایران هم اکنون در مقام ناظر تحولات نیز هست؟ آیا تفاهماتی در زمینه های کلی وجود دارد یا ممکن است بین سوریه و ایران در مورد این پرونده ها اختلافاتی وجود داشته باشد؟
دیوب: ما در سوریه و ایران، دیدگاه و ارزیابی مشترکی از وضعیت منطقه و مسائل و منافعی داریم که به ما، به مردم ما و به مردم منطقه مربوط می شود. این موضع ما در چارچوب کلی و استراتژیک است. در جزئیات هم، بین رهبران و وزرای خارجه دو کشور هماهنگی دائمی و منظم وجود دارد. این هماهنگی به اشکال مختلف، گاهی از طریق تماس تلفنی بین دو رئیس جمهور و گاهی بین دو وزیر خارجه صورت می گیرد، علاوه بر دیدارهای متقابل مقامات ارشد دو کشور، همچنین کانال های دیپلماتیک برای انتقال و تبادل پیام ها و دیدگاه ها بین دمشق و تهران وجود دارد. مایلم تاکید کنم که هماهنگی در بالاترین سطوح در حال انجام است و در تمامی پرونده ها و موضوعاتی که در خدمت منافع دو کشور، منافع دو ملت ایران و سوریه و در جهت تامین امنیت و ثبات در این منطقه است، این هماهنگی پایدار و منظم است.
از تلاش های فراوان جمهوری اسلامی ایران برای غلبه بر موانع پیش روی احیای روابط سوریه و ترکیه قدردانی می کنم
العالم: آیا درمورد روابط سوریه با ترکیه و نقش ایران در آن، در روزهای آینده اتفاق جدیدی خواهد افتاد؟ نقش ایران را در این زمینه چگونه ارزیابی می کنید؟
دیوب: مایلم از تلاش‌های فراوان جمهوری اسلامی ایران برای غلبه بر موانع پیش روی احیای روابط بین سوریه و ترکیه قدردانی کنم. ما از این تلاش‌ها بسیار قدردانی می‌کنیم و همانطور که اشاره کردید، جلساتی در آستانه برگزار می‌شود که در دو سطح است، سطح اول جلسات عادی آستانه است که در بیستمین نشست سازوکار آستانه است و دومین نشست که بسیار مهم است، در سطح معاونان وزرای خارجه چهار کشور سوریه، ایران روسیه و ترکیه برگزار می شود، در بحث تکمیل آنچه در جلسات قبلی بین مقامات ارشد دو کشور چه در سطح وزرای دفاع و چه در سطح وزرای خارجه یا حتی در سطح معاونان وزرای خارجه برگزار شد، ما نقش ایران را در این زمینه بسیار مثبت ارزیابی می کنیم. ما همچنین هماهنگی جمهوری اسلامی ایران با دمشق در خصوص تمامی جزئیات مربوط به روابط سوریه و ترکیه، پرونده آستانه، مبارزه با تروریسم، بازگشت آوارگان و بسیاری جزئیات دیگر را بسیار مثبت ارزیابی می کنیم.
روابط ایران و سوریه در راستای منافع دو کشور، امنیت و ثبات منطقه و منافع جهان اسلام است
العالم: آینده روابط دو کشور را چگونه می بینید؟
دیوب: به امید خدا آینده ای شکوهمند و پر برکت خواهیم داشت، این روابط بر بسیاری از مشکلات و چالش ها فائق آمده و همچنان استمرار خواهد داشت. ما تمام تلاش خود را با برادرانمان در جمهوری اسلامی ایران برای حفظ و تقویت روابط در همه زمینه ها، به کار خواهیم گرفت زیرا نه تنها منافع دو کشور و دو ملت را تامین می کند، بلکه در خدمت امنیت و ثبات منطقه و نیز در خدمت منافع جهان اسلام خواهد بود.