این رودخانه در کتب تاریخ و جغرافیا به نام‌های زاینده‌رود، زنده‌رود، زندرود، زرین‌رود، زرینه‌رود، زن رود و زندک‌رود آمده است.

علت نامگذاری این رود بدین جهت است که درطول مسیر خود باغات و کشتزارهای فراوانی را آباد و زنده می‌کند. به همین خاطر به این رود زنده رود نیز می‌گویند.

بخش اعظم آب زاینده رود وارد اصفهان می‌شود و برای انتقال آب کوهرنگ به اصفهان اقدامات زیادی انجام شده ‌است.

روی زاینده رود چندین پل تاریخی از زمان صفویان و قبل از آن برجا مانده‌است. چندین پل در استان چهارمحال بختیاری که مشهورترین آن پل سامان است. در اصفهان سی و سه پل یا پل الله وردی خان و پل خواجو.

حاشیه‌سازی این رودخانه در شهر اصفهان و بوستان‌ها و بیشه‌های پیرامون این رودخانه در فصل تابستان گردشگاه مناسبی برای اهالی شهر، ایرانگردان و جهانگردان است.

زاینده‌رود رگ حیاتی و عامل اصلی سرسبزی و حاصلخیزی اصفهان محسوب می‌شود.

سرچشمه این رودخانه، دامنه‌های زردکوه بختیاری است که در حد فاصل بین اصفهان و لرستان قرار دارد.

سرچشمه زاینده‌رود به شکل حوضی مدور با مساحتی در حدود 300 زرع می‌باشد که به چشمه جانان معروف است. چشمه مذکور در این ناحیه می‌جوشد و به طرف مشرق سرازیر می‌شود.

پس از طی سه فرسنگ، به چشمه دیگری به نام «چهل چشمه» می‌رسد. همچنین از سمت شمال این منطقه، یعنی ناحیه فریدن، دو چشمه بزرگ دیگر به نام «خُرِسنگ» و «کودَنگ» به جانانه‌رود ملحق می‌شود.

انشعاب دیگری نیز به نام زرین‌رود از طرف جنوب یعنی چهارمحال به این رودخانه اضافه می‌شود. منبع اصلی این انشعاب‌ زیر کوهی قرار دارد که زردکوه نامیده می‌شود.