حال ناخوش ریه های شمال کشور

العالم-ایران
 زنده یاد کریم ساعی پایه‌گذار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران مساحت جنگل های باستانی هیرکانی را که از آستارا تا گلی داغی گرگان به طول 800 کیلومتر و عرض 20 تا 70 کیلومتر امتداد دارند ، 3.4 میلیون هکتار برآورد کرده بود.
این در حالیست که طبق هشدار کارشناسان مساحت این جنگل های باستانی به دلایل مختلف اکنون به حدود دو میلیون هکتار رسیده است و تهدیدات مهمی این جنگل ها را تهدید می کند.
جنگل های شمال با 90 گونه درختی ، 211 گونه درختچه ای و یک هزار و 558 گونه علفی از نظر تعداد ، گونه درختی و درختچه ای جزو جنگل های غنی از لحاظ گونه محسوب می شود اما جنگل ها و پوشش گیاهی چه ارزش و اهمیتی دارد و بود و نبود آن چه تاثیری بر زندگی ما می گذارد ؟
کارشناس ارشد منابع طبیعی و جنگلداری روز سه شنبه در مصاحبه با ایرنا گفت : ادامه حیات ما از جنبه های گوناگون به جنگل ها وابسته است .
حامد زال نژاد اظهار کرد : علاوه بر نقش بسیار مهم جنگل ها در تامین هوای سالم و مطلوب برای انسان ها درختان و درختچه‌ها و به طور کلی پوشش گیاهی در حفظ و پایداری خاک و افزایش قابلیت نفوذ پذیری آن و جلوگیری از بروز سیلاب نقش موثری دارند.
وی با اشاره به غنای جنگل های شمال از نظر تنوع زیستی (جانوری و گیاهی) خاطرنشان کرد : تنوع گونه های گیاهی نادر در این جنگل ها باعث شده تا سالانه گردشگران فراوان داخلی و خارجی از این جنگل ها دیدار و جنگل شناسان اروپایی برای مشاهده جنگل های شمال و گونه های درختی چون راش، سرخدار، تیس، بارانک، شمشاد، نوش، توس به ایران سفر کنند.
به گفته این کارشناس ، جنگل های شمال با بارندگی تقریبی یک هزار و 200 میلی متر در سال باعث تراکم پوشش گیاهی و تنوع گونه ای فراوان و جریان یافتن رودخانه های پر آب و خروشان در دامن طبیعت شده اند.
زال نژاد با اشاره به این که جنگل ها پناهگاه امن حیات وحش و حیوانات جنگل هستند، یادآور شد: در سالیان پیش متاسفانه شاهد نابودی ببر مازندران به دست شکارچیان و عوامل دیگر بودیم .
وی اضافه کرد: پارک های جنگلی سالانه مسافران زیادی را در خود جای داده تا از این فضای بسیار مطلوب و دور از سر و صدا و هوای پاک استفاده کنند.
این کارشناس راش، گیلاس وحشی، سرخدار، نمدار، شمشاد، بلوط، ممرز را از مشهورترین درختان جنگل های هیرکانی نام برد و خاطرنشان کرد : آفات و بیماری ها از تهدیدات مهمی است که اخیرا گریبان گیر جنگل های باستانی شمال شده و متاسفانه شاهد صدمات جبران ناپذیری در جنگل های شمال کشور هستیم.
وی تصریح کرد: شمشاد بعنوان گونه با ارزش و اندمیک جنگل های شمال کشور در ابتدا دچار بیماری بلایت (سوختگی شمشاد) و سپس آفت برگخوار شب پره شد و از حدود 70 هزار هکتار رویشگاه شمشاد متاسفانه حدود 40 هزار هکتار توسط آفات خشک شده است.
زال نژاد با اشاره به تخریب اراضی ملی، قاچاق چوب و وجود دام در جنگل ها را از دیگر عوامل تخریب جنگل ها ذکر و اضافه کرد: متاسفانه سالانه مساحت های زیادی از جنگل ها توسط آتش سوزی از بین می رود و در اثر بی توجهی مسافرانی که به شمال کشور سفر می کنند در برافروختن آتش و خاموش نکردن آن، شاهد صدمات جبران ناپذیری به جنگل های شمال هستیم.
وی بهترین راه جلوگیری از صدمات جبران ناپذیر به جنگل های با ارزش هیرکانی را فرهنگ سازی دانست و با اشاره به فعالیت گسترده سازمان های مردم نهاد و سمن های منابع طبیعی و محیط زیست در شمال کشور نسبت به فرهنگ سازی درست استفاده از این گنجینه با ارزش خدادادی در بین آحاد مردم ابراز امیدواری کرد.
این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: رسانه های خبری و پخش برنامه های تلویزیونی در مورد حفاظت از منابع طبیعی نیز از عوامل مهم و کلیدی در فرهنگ سازی مردم است.
زال نژاد از عوامل مهم دیگر موثر در پیشگیری از تخریب منابع طبیعی و محیط زیست، به آموزش و ترویج و همکاری همیاران طبیعت اشاره و خاطرنشان کرد: راه اندازی مدرسه طبیعت نیز در حال اجراست که باعث می شود کودکانمان از همان ابتدا با جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور آشنا شوند و از آنها حفاظت کنند تا این طلای سبز شمال به نسل های آینده نیز منتقل می شود.

** چالش های جنگل های گیلان
از حدود دو میلیون هکتار جنگل های هیرکانی حدود 646 هزار هکتار در استان گیلان واقع است؛ جنگل هایی که اگر چه در شرایطی بهتر از جنگل های مازندران و گلستان قرار دارد، اما اگر به آن توجه کافی نشود، سرنوشت خوبی برای آن متصور نیست.
معاون جنگل های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان در خصوص وضعیت جنگل های استان گفت : مجموع عرصه های جنگلی گیلان 646 هزار هکتار است که افزون بر 80 درصد آن را جنگل های طبیعی تشکیل می دهد.
سید مازیار رضوی افزایش جمعیت در مناطق جنگلی ، توسعه افقی روستاهای جنگل نشین ، تغییر کاربری ، تصرف عرصه های جنگلی ، چرای بی رویه دام ، قاچاق چوب ، بهره برداری غیرمتعارف، پروژه های عمرانی ناسازگار با جنگل ، اکتشاف و بهره برداری از معدن ، گردشگری نادرست و عدم توجه کافی سیاستگزاران کلان کشور به بحث حفاظت از جنگل و منابع طبیعی را تهدیدات اصلی متوجه جنگل ها عنوان کرد.
وی تاکید کرد: احیاء جنگل های نیمه مخروبه و نیمه مرغوب، جلوگیری از قاچاق چوب، آتش سوزی و تصرف جنگل، رعایت تعادل دام و مرتع و اجرای طرح مرتع داری، آموزش از طریق رسانه ها و دیگر نهادهای مرتبط برای حفاظت از جنگل ها و منابع طبیعی و استفاده از همیاران طبیعت از جمله راهکارها برای حراست از جنگل هاست.
رضوی با اشاره به تشکیل شرکت های تعاونی بهره برداری از جنگل در اوایل دهه 70 به منظور استفاده از توانمندی جوامع محلی و ساکنان مناطق روستایی تحت عنوان جنگل داری اجتماعی خاطرنشان کرد : نقطه ضعف طرح این بود که تنها به درآمد چوب توجه شد در صورتیکه باید در بحث احیاء ، جنگل کاری و سامان دهی دامداران یارانه در نظر گرفته می شد.
به گفته رضوی این طرح پس از یکی دو سال به دلیل بروز مشکل برای شرکت ها متوقف شد و نتوانستیم از توانمندی آنها به اندازه کافی استفاده کنیم ولی باید توجه داشت که طرح جنگل داری فقط بهره برداری نیست بلکه در وهله نخست حفاظت و احیاء است.
وی افزود: همه جای دنیا دولت اسپانسر اصلی برای حفاظت از جنگل هاست و از صنایع برای حفظ منابع طبیعی عوارض محیط زیستی می گیرد.
رضوی با اشاره به این که سیاست دولت در کل کشور کاهش بهره برداری از جنگل است، گفت: از سال 1380 طرح کاهش بهره برداری را در گیلان آغاز کردیم و بهره برداری جنگل را از 151 هزار متر مکعب اکنون به 50 هزار متر مکعب رسانده ایم که آن هم بیشتر درخت های ریشه کن ، زراعت چوب صنوبر و کاج است.
معاون جنگل های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان تاکید کرد : خوشبختانه وضعیت جنگل های گیلان از استان های مازندران و گلستان به لحاظ تنوع گونه ای ، حجم و بکر بودن مناطق جنگلی بهتر است اما اگر توجه کافی و وافی نشود، در آینده نزدیک شاهد تخریب خواهیم بود.
جنگل ها به عنوان ریه های زمین جزء حیاتی از پیکره طبیعت بشمار می روند و نیازمند توجه و حمایت کافی دولت و حراست و همیاری عموم مردم دارند. تخریب عرصه های جنگلی مشکلات عدیده ای از قبیل آلودگی هوا ، بروز سیلاب ها ، کاهش منابع آبی ، نابودی گونه های گیاهی و جانوری و خسارت های جدی بسیاری را برای انسان ها به همراه خواهد داشت.

منبع:ایرنا