پیشنهادهای نوروزی برای یک سفر تاریخی

 العالم - گوناگون

دیدار با آثار بزرگ ترین دشمن رومیان

امپراتوری «ساسانی» نوعی بازسازی از هویت و قدرت امپراتوری هخامنشی بود. پیش از ساسانیان، «اشکانیان» حکومت کردند که نیمه اول حکومت طولانی آن متاثر از فرهنگ یونانی بود و بعد از آن به دلیل حکومت ملوک الطوایفی شان، هویت ایرانی تضعیف شده بود. امپراتوری ساسانی توسط «اردشیر یکم» تاسیس شد. «اردشیر» فرزند «بابک» (یا پاپک) از حاکمان محلی پارس بود که علیه «اردوان پنجم» (آخرین پادشاه اشکانی) قایم کرد. درباره تبار واقعی اردشیر هم میان مورخین اختلاف وجود دارد. حکومت ساسانیان برهه بسیار مهمی در تاریخ ایران است.

اگر دوران هخامنشی، عصری تک ابرقدرتی بود و یونانیان برای آن ها تنها قدرتی مزاحم بودند. دوره حکومت ساسانیان، زمانی بود که روم در اوج قدرت بود و با تقسیم امپراتوری به دو بخش شرقی و غربی و تمرکز بخش شرقی آن یعنی بیزانس بر همسایگی با ایران، جنگ های بسیاری میان دو طرف درگرفت. ساسانیان علاقه زیادی به شهرسازی داشتند و شهرهای بسیاری به نام پادشاهان ساسانی ساخته شد. پایتخت آنان به جز دو سال اول، «تیسفون» بود که در نزدیکی «بغداد»، پایتخت امروز کشور عراق، قرار دارد و یکی از مهم ترین آثار دوره ساسانی یعنی «طاق کسری» هم همان جاست.

1- تخت سلیمان

در این محوطه تاریخی یکی از سه آتشکده مهم ایران یعنی «آتشکده آذرگشنسب» (یا آتور گشسب) در زمان ساسانیان قرار دارد. این آتشکده متعلق به طبقه جنگاوران و نظامیان بود. در نبردی بزرگ، «خسروپرویز»، «صلیب اصیل» را از بیت المقدس به ایران آورد و در این آتشکده قرار داد، اما بعدها و با حمله «هراکلیوس» به همین آتشکده، رومیان آن را بازپس گرفتند و آتشکده را ویران کردند. مجموعه تخت سلیمان حدود چهل و پنج کیلومتری شهر «تکاب» در استان آذربایجان غربی قراردارد.

2- قلعه فلک الافلاک

قلعه ای که امروز هم بسیار سالم و سرحال است و حتی تا همین اواخر مهم مورد استفاده بود. معماری آن زیاد شباهتی به دوره ساسانی ندارد، دلیل آن هم بازسازی های پیاپی در دوران مختلف تاریخی است. منطقه استراتژیک تاریخی این قلعه باعث شده تا همواره مورد استفاده حاکمان باشد. با این حال ساخت اولیه این قلعه به دوره ساسانی بر می گردد و نام باستانی آن «دژ شاپورخواست» بوده است. فلک الافلاک در قلب شهر «خرم آباد»، مرکز استان لرستان قرار دارد و اگر به این شهر بروید، امکان  ندارد این قلعه را که روی یک صخره بلند قراردارد، نبینید.

3- کاخ اردشیر بابکان (کاخ فیروزآباد)

این کاخ با گچ بری ها و تالارهای تودرتور احتمالا نخستین کاخ اردشیر بابکان است و در «فیروزآباد» استان فارس قرار دارد. کاخ فیروزآباد، یک گنبد بزرگ دارد که مشابه آن را در بسیاری از معمای دوره ساسانی خواهیددید. از چشمه ای که در ضلع شمالی کاخ قرار دارد، مشخص است که برای ساخت آن، مکان هوشمندانه ای در نظر گرفته اند تا در تامین آب دچار مشکل نشوند.

4- قلعه دختر

 قلعه ای که بزرگی و عظمت آن پس از گذشت سالها هنوز مبهوت کننده است. این قلعه در شش کیلومتری جاده فیروز آباد- شیراز و در دامنه کوه قرار دارد تا درست مانند دیگر دژهای ایرانی از امتیاز حصار طبیعی هم بهره مند باشند. در نزدیکی قلعه، غاری قرار دارد که مردم محلی معتقدند این غار به شهر راه دارد و در زمان محاصره قلعه راهی برای فرار محاصره شدگان بود.

5- مجموعه کاخ سروستان

 «بهرام گور» پادشاهی نامدار در زمان ساسانیان بود. مجموعه «کاخ های سروستان» به دستور او توسط وزیرش «نرسی» در ده کیلومتری شهر سروستان ساخته شد. این کاخ شبیه کاخ اردشیر در فیروزآباد، ولی کوچک تر از آن است. اهمیت این کاخ به نزدیکی آن با شهر «اصطخر» (یا استخر) بود و با توجه به این که کاخ سروستان در اواخر دوره ساسانی ساخته شد، نمادی از بلوغ معماری دوران ساسانی است. اگر کاخ اردشیر را دیدی، حتما با دقت آن را با کاخ فیروزآباد مقایسه کنید.

6- باز هم نقش رستم

ساسانیان در نقش رستم، همان جایی که آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی است، یادگاری ها و سنگ نگاره های مهمی از خود به جا گذاشتند؛ از اردشیر موسس ساسانیان گرفته تا شاپور یکی از بزرگ ترین پادشاهان ساسانی، صحنه زانو زدن «والرین رومی» روی کوه به تصویر کشیده شده است. در نقش رستم تعداد آثار ساسانی کم از آثار هخامنشی ندارد. بنابراین در مسیر سفر دوره ساسانی حتما به این جا سر بزنید.

مجله دانستنیها