العالم - ایران / سیاسی
کیوان خسروی سخنگوی شورای عالی امنیت ملی در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم، درباره اهداف اجلاس امنیتی تهران، دستاوردهای این نشست، بررسی ریشه اصلی تروریسم و حادثه اهواز توضیحاتی ارائه داد.
در ذیل مشروح این گفتگو آمده است؛
العالم: به نظر شما چگونه گروه های تروریستی در چند سال اخیر ایجاد و تا هزاران کیلومتر از مرزهای کشورهای منطقه اشغال کردند؟ عقبه این گروهک ها چیست؟
همانطور که استحضار دارید از دوره جنگ تا امروز سه موج را در حوزه تغییری مفهوم امنیت پشت سر گذاشتیم که موج اول در دوران جنگ سرد مواجهه تسلیحاتی هسته ای بین امریکا و شوروی سابق در جریان بود. بیشتر به امنیت در بعد نظامی توجه می کرد و این را مبنا قرار می داد و در همین چارچوب هم موازنه های امنیتی شکل میگرفت.
بروز تفکرات تکفیری؛ علت ایجاد داعش
موج دوم که از دهه 1980 شروع شد بیشتر پارادایم امنیت بین المللی را مد نظر قرار داد و بر آن اساس این معادلات تنظیم میشد و ارتباط بین دولت ها در این حوزه تعریف میشد و موج سوم که از دهه 1990 و بعد از پایان یافتن دوران دو قطبی در جهان شکل گرفت، مسئله امنیت جهانی و پارادایم امنیت جهانی را مدنظر قرار داد. این موج سوم همزمان شد با بحث انقلاب ارتباطات و به همین دلیل از موضع مسائل انسانی ، اجتماعی وحتی اقتصادی به شکلی وام گرفته شد در تعریف مسئله امنیت جهانی و بیشتر مناسبات بین انسانی در موضوع امنیت مدنظر قرار گرفت.
در شکل گیری تروریسم جدید این پارادایم امنیت بین الملل و شاخص های آن را میبینیم ؛ اتفاقاتی که در حوزه آسیای مرکزی و افغانستان در دوره شوروی سابق اتفاق افتاد ، بحث جنگ های بالکان و در ادامه آن تحولاتی که در منطقه غرب آسیا داشتیم و جنگ های هایی که در حوزه خلیج فارس رخ داد ، مجموعا موجب ظهور تفکرات تروریستی جدید شد و شکل گیری این تفکرات تکفیری که نتیجه آن داعش بود را رقم زد.
هدف اجلاس امنیتی تهران؛ مقابله با گسترش تروریسم
وقتی درباره موضوع مقابله با تروریسم صحبت میکنیم حتما باید این پارادایم را در نظر بگیریم و در حوزه مقابله با تروریسم که ناشی از شکل گیری این شرایط جدید است حتما به این ضرورت ها، ریشه ها و مناسباتی که در این شرایط است توجه کنیم، لذا نشست تهران که هدف اصلی اش دستیابی به سازو کارهای مشترک برای مقابله با گسترش تهدید تروریسم در منطقه آسیای میانه و بویژه افغانستان بود با این منطق شکل گرفت و این اجلاس در سطح بسیار مناسبی برگزار شد .
العالم: نشست امنیتی تهران بر مبنای چه ایده و تفکری کلید خورد؟
ایده تشکیل این نشست بر اساس مبانی که گفته شد و در سفری که شمخانی به سوچی روسیه داشتند در اردیبهشت ماه سال جاری ، آنجا در قالب گفتگو با مشاور دبیر شورای امنیت ملی سوریه و مشاور امنیت ملی پاکستان مطرح شد و پیرو آن گفتگوی اولیه با مشاور امنیت ملی افغانستان و هند و چین صحبت شد و این فاصله زمانی کوتاه پس از طرح این ایده و تشکیل این نشست در تهران نشان میدهد که این نگاه مشترک به تهدیدات در کشورهای شرکت کننده کاملا جدی است و به همین دلیل این نشست به سرعت شکل گرفت و دستاوردهای قابل توجهی هم داشت.
برگزاری انتخابات، علت عدم حضور پاکستان در اجلاس
درباره عدم حضور پاکستان ؛ همانطور که اطلاع دارید اخیرا در پاکستان انتخابات برگزار شد و دولت این کشور تغییر کرده و هنوز ساختارهای اصلی در دولت جدید مستقر نشدند و بر اساس بعضی اطلاعات، ممکن است پست مشاور نخست وزیر در امور امنیت ملی حذف شود. در ساختار جدید چون قبل از این هم به این صورت بود یعنی وزیر امور خارجه پاکستان همزمان مشاور امنیت ملی بود بعد در یک دوره ای تفکیک شد و احتمال دارد مجداد به شرایط گذشته برگردد اما چون هنوز تکلیف این موضوع روشن نشده علی رغم دعوت از پاکستان امکان حضور پیدا نکردند اما امیدواریم در اجلاس های بعدی حضور داشته باشند.
مقابله با آمریکا؛ هدف مشترک ایران، روسیه و چین
موضوع رشد و گسترش تروریسم در آسیای میانه و افغانستان یکی از دغدغه های مشترکی است که کشورهای منطقه با آن مواجهه هستند و یکی از دلایل این نشست همین نگرانی و دغدغه بود. مسئله مهم دیگری که در جریان این نشست به آن پرداخته شد، راهبردی است که دولت آمریکا برای تحریم همزمان ایران چین و روسیه دنبال میکند و پیگیری این راهبرد در دکترین امنیت ملی آمریکا کاملا شرح و بر آن تاکید شده است و از این سه کشور تحت عنوان کشورهای مزاحم یاد میکنند .اما پیگیری این راهبرد توسط آمریکا طبیعتا تهدیدات مشترکی را متوجه این سه کشور میکند که تعامل نزدیک آنها برای مقابله با این راهبرد امریکا یکی دیگر از اهداف اصلی این اجلاس بود .
شکست داعش، اعتماد به نفس کشورهای منطقه را بالا برد
تروریسم امروز در منطقه ما دارای دو بعد است؛ بعد سخت و بعد نرم . در بعد سخت اتفاقاتی که در سوریه و عراق رخ داد و مدیریت میدانی که با همکاری و مشارکت ایران، سوریه و روسیه در عراق و ایران اتفاق افتاد دستاورد قابل توجهی داشت و نشان داد که کشورهای منطقه از قابلیت بسیار بالایی برخوردارند برای اینکه بتوانند تهدیداتی که متوجه شان است به شکل مناسبی مدیریت کنند و شکست داعش در میادین سوریه و عراق اعتماد به نفس و خود باوری را در کشورهای منطقه رقم زد که تاقبل از این وجود نداشت ؛ تنها بحران جدی که در طی سالهای گذشته داشتیم که توسط کشورهای منطقه و با استفاده از ظرفیت خودشان مدیریت شده همین مسئله مقابله با تروریسم تکفیری و در راس آن داعش بود.
وهابیت؛ ریشه اصلی تروریسم در دنیاست
اما در بعد نرم با توجه به تغییراتی که در مفهوم امنیت شکل گرفته است طبیعتا تهدیدات و آسیب ها هم دچار تحول شده و نیاز است که روی این بحث گفتگوی و یک همفکری جدی شکل گیرد که ابعاد گسترده و پیچیده تری دارد ، یکی از این موارد موضوع مقابله با ریشه های شکل گیری این تفکر است ، این ریشه ها امروز در خیلی از مدارس علمی در کشورهای مختلف در حال پرورش است و ریشه اش در وهابیت است و این یک نگاه مشترک در بین کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود .
العالم: ارزیابی شما از برگزاری نشست امنیتی تهران چیست؟
درابتدا باید انتظاراتمان را از برگزاری این دست نشست ها متناسب با ظرفیت کشورها و امکانی که برای مداخله دارند، تنظیم کنیم ضمن اینکه ، این نشست اولین نشست در نوع خودش بود . ارزیابی ما این است که با توجه به زمینه هایی که از قبل در گفتگوها دوجانبه ایجاد شده بود ، در اولین نشست پیشرفت بسیار خوبی داشتیم و انتظار ما برآورده شد.
نکته دوم؛ بحث تامین مالی و پشتیبانی از جریان تروریسم تکفیری بود چون اگر تامین و پشتیبانی مالی از این جریان به وجود نیاید امکان گسترش و توسعه نخواهد داشت اما همه بر این موضوع توافق داشتند که مسیرهای تامین مالی جریان تروریسم تکفیری متعدد می شود و به ویژه موضوع مواد مخدر در حال گره خوردن به موضع تامین مالی تروریسم تکفیری است و این موضوع نگران کننده ای است که در مورد چگونگی مواجهه با آن هم گفتگو شد .
العالم: موضوع قاچاق موادمخدر از افغانستان یکی از معضلات منطقه است. آیا این موضوع در نشست تهران مطرح شد؟
افغانستان کشوری است که وضعیت امنیتی در آن به دلیل عدم احاطه کامل دولت بر مناطق مختلف دچار مشکل است . بعد از قضیه 11 سپتامبر که آمریکایی ها هم به بهانه مبارزه با تروریسم در افغانستان حضور جدی پیدا کردند شاهد این هستیم که نه تنها وضعیت امنیتی بهتر نشده بلکه به مراتب بدتر می شود و روز به روز شرایط نگران کننده تری در افغانستان به وجود می آید . عدم احاطه دولت مرکزی بر سرزمین، بعلاوه کشت سنتی تریاک و خشخاش در افعانستان ظرفیتی را به وجود می آورد که همان موضوع تامین مالی است که به آن اشاره شد. بنابراین موضوع مقابله با کشت مواد مخدر در افغانستان هم از جنبه ابتدایی و انسانی مسئله همواره مدنظر بوده و هم در شرایط امروز که به عنوان یکی از مراکز تامین کننده نیازهای مالی گروه های تروریستی مطرح است ، یکی از بحث های بسیار جدی بود که درباره آن صحبت و راهکارهایی پیشنهاد و قرار شد در جلسات آینده پیگیری و دنبال شود .
العالم: به صورت دسته بندی شده به دستاوردهای نشست امنیتی تهران اشاره کنید؟
مهمترین دستاورد این نشست، تاکید کشورهای شرکت کننده بر تداوم این نشست ها بود و همه توافق داشتند که این نشست به صورت سالانه برگزار شود و در دستور کار دبیرخانه قرار گرفت تا پیگیری شود ؛ کشورهای شرکت کننده نیز بر فعالیت دبیر خانه تاکید داشتند. کشورها توافق کردند تا کشورهای دیگری که می توانند در این نشست حضور داشته باشند، در حوزه تهدیدات و اقدامات مشترک شناسایی و با هماهنگی دعوت شوند. علاوه بر این، برگزاری این نشست فرصت خوبی بود تا مقامات کشورهای دیگر بتوانند به صورت دوجانبه ملاقات هایی داشته باشند و در مورد موضوعات مورد نظر کشورها صحبت کنند. با توجه به اینکه زمان نشست و برگزاری آن محدود بود، اما دستاورد های قابل توجه به دست آمد.
العالم:طبق تحقیقاتی که به عمل آمده به نظر شما حمله ترویستی اهواز را کدامیک از گروهک های تروریستی انجام داده؟ داعش یا گروه الاحوازیه ؟
تحقیقات همچنان ادامه دارد و هنوز به صورت قطعی نمی توان گفت که مسئولیت این کار به عهده کدام گروه بوده است.
داعش یا الاحوازیه؛ فرقی ندارد، پاسخی ویرانگر خواهیم داد
البته خیلی فرق نمی کند چون آنچه که روشن است این است که ریشه همه این گروه ها به یک جا برمی گردد؛ چه داعش و چه گروه های تجزیه طلب یا گروه های دیگر. همگی چه از نظر فکری یا مالی و اطلاعاتی و تجهیزاتی از یک نقطه حمایت می شوند. ما اظهاراتی از برخی مسئولین کشورهای منطقه داشتیم که به صراحت اعلام کردند که به دنبال این هستند که درگیری هایی را به داخل ایران منتقل کنند. همانطوری که قبلا اعلام کردیم در زمان مناسب پاسخ شایسته و ویرانگر به آن داده خواهد شد. اما صرفنظر از اینکه چه گروهی این کار را انجام داده است از نظر ما مهم است که ریشه های گروه ها با هم مشترک است و مواجهه و برخورد ما هم با ریشه ها خواهد شد .
تروریست ها به یکدیگر پروژه ترور میفروشند!
در نشست تهران برخی کشورها تاکید داشتند که در حال حاضر بسیاری از این گروه به صورت مشارکتی عمل می کنند، حتی پروژههایشان را به هم می فروشند یعنی وقتی پروژه ایی را یکی از گروه ها اجرا می کند، این آمادگی را اعلام می کند در قبال دریافت وجوهی این را به نام گروه دیگری منتقل کند. اینکه گفتم ریشه ها مشترک است بیشتر از این زاویه است چون نگاه و رویکرد واحد است این اقدامات قابل معامله هم هست .
کشورهای حامی حمله تروریستی اهواز منتظر پاسخ ما باشند
العالم: قبل از اینکه تعداد کشته شدگان و زخمی های این حادثه تروریستی رسما اعلام شود، سردار رمضان شریف سخنگوی سپاه چند کشورحاشیه خلیج فارس را پشت این قضیه دانستند و بعد بسیاری از مقامات بلند پایه ایرانی نام عربستان و امارات را آوردند. لطفا در این مورد توضیح دهید که چه پاسخی به اقدامات آنها داده خواهد شد؟
این موضوع نیاز به اثبات ندارد. بعضی از مقامات این کشورها رسما این اقدمات را به عنوان اهداف و راهبردهایشان درقبال ایران اعلام کردند ؛ حتی یکی از مقامات این کشورها ازاین اتفاق طرفداری کرد. ما امیدواریم این رویکردهای خصمانه توسط این کشورها تغییر کند و متوجه این مساله بشوند که اینگونه رفتار به نفع هیچ کس در منطقه نیست و تنها تاثیر آن بازکردن پای بیگانگان به منطقه است که این نه تنها اثرات امنیت آفرین ندارد، بلکه ضد امنیتی است اما طبیعی است که با رفتار خصمانه متناسب با نوع و شرایط آن مواجه خواهیم شد و قطعا بدون پاسخ نخواهد ماند.