العالم _ ایران / اقتصادی
"محمدرضا پورابراهیمی" رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با شبکه العالم پیرامون دور دوم تحریم های آمریکا علیه ایران، افزایش قیمت در بازار، برجام و موضوعات روز اقتصادی کشور توضیحاتی ارائه داد.
در ذیل مشروح این گفتگو آمده است؛
آمریکایی ها تاکنون هر تحریمی که داشتند را اعمال کردند
العالم: ترامپ در بیانیه دو روز پیش خود گفت تحریم های مضاعف تری را در اختیار دارند که بعدا اعلام می کنند آیا چیزی از آن تحریم ها مانده که ترامپ بخواهد آن را اجرا کند؟
سابقه انقلاب اسلامی در طول این چهار دهه با ادبیات تحریم آشنایی کامل دارد و اقداماتی که جبهه استکباری به سرکردگی آمریکایی ها علیه نظام جمهوری اسلامی داشته اند و تقریبا از همان روزهای ابتدایی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 ما شاهد اقدامات آمریکایی ها در مورد تحریم های اقتصادی بودیم؛ این موضوع جدیدی برای مردم، نظام و کشور ما نیست البته در سالهای 90 و 91 که در دولت نهم و دهم آمریکایی ها اعلام کردند که این تحریم ها فلج کننده است و سختگیرانه ترین تحریم ها است اما همه دنیا دیدند جمهوری اسلامی ایران از این تحریم ها بیرون آمد و مسیر حرکت خود را استمرار داد. الان هم آمریکایی ها اعلام کردند تحریم های جدیدی را اعمال می کنند اما ما فکر می کنیم هر تحریمی که داشتند تاکنون اعمال کردند بنابراین به تحلیل ما در حوزه اقتصادی اتفاق جدید در حوزه تحریم ها وجود ندارد یعنی آمریکایی ها آنچه در توانشان بوده و می توانستند به جمهوری اسلامی ایران فشار بیاورند ، انجام داده اند حال اینکه می خواهند اسامی را اعلام کنند که در لیست تحریم قرار می دهند یا موضوعاتی شبیه به این را بیان کنند به نظرما تکرار موضوعات قبل است .
ما بررسی کردیم لیست 700 نفری که اعلام کردند ، 400 تا 500 عضوی که در آن نام برده شده، قبلا تحریم شده اند ؛ این چیز جدیدی نیست و مسیر حرکت انقلاب اسلامی در عرصه اقتصادی کمافی السابق استمرار خواهد داشت .
بخشی از مشکلات اقتصادی مربوط به تحریم ها نیست
العالم: تحریم های موسوم به تحریم های 90 روزه با محوریت ارز ، صنعت خوردو و برخی فلزات تا حدودی بازار ایران را متلاطم کرد اما موفق نشدند و ترامپ به خواسته اصلی خود نرسید ؛ تحلیل شما از میزان کارآیی این تحریم ها چیست؟
اقدامات و تحریم هایی که آمریکایی ها انجام می دهند حتما هزینه هایی برای کشور ما دارد ما می گوییم این تحریم ها جمهوری اسلامی ایران را متوقف نخواهد کرد آمریکایی ها چه اقداماتی که در چند ماه اخیر انجام دادند ، چه اقداماتی که سال های قبل انجام دادند هزینه فعالیت های اقتصادی در ایران را افزایش داده است طبیعی است که در مقایسه با آنچه هدف گذاری آمریکا بوده، حاصل نشده ولی اثر خود را در افزایش هزینه های فعالیت های اقتصادی در ایران و مجموعه اقدامات در این حوزه گذاشته است . اما آمریکایی ها به هدف اصلی شان نرسیدند آنها می خواستند کشور ایران را در تابستان امسال به هرج و مرج برسانند ، به اشوب های خیابانی برسانند و یک نافرمانی مدنی را شکل دهند که این اتفاق نیفتاد؛ اگرچه در بعضی از شهرها مردم نسبت به موضوعات اقتصادی اعتراضاتی که به نوعی این اعتراضات درست است و ما آن را به عنوان یک مطالبه جدی می دانیم کما اینکه ما به عنوان نمایندگان مردم در مجلس این مطالبات را به دولت مطرح کردیم.
بخشی از مشکلات مربوط به حوزه اقتصادی مربوط به تحریم ها نیست بلکه جنس ساختار اقتصادی ایران است که ما باید در طول سال ها آن را اصلاح می کردیم که به هر دلیل بخشی از آن انجام شده و بخشی از آن باقی مانده است لذا آن مطالبه از درون نظام این است که این ساختار ها باید اصلاح شود بر اساس سیاست های اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب مطرح فرمودند ما بتوانیم عمل کنیم که در مواجهه با تحریم ها استحکام و قوت و توان بیشتری داشته باشیم آنچه که در حوزه تحریم مطرح شد این است که بتوانند یک جریان جدید را به بهانه موضوعات اقتصادی علیه نظام جمهوری اسلامی انجام دهند .
کاهش ارزش پول ملی و شوک های ارزی در اقتصاد ما مربوط به مسایل ساختاری است/ تورم در اقتصاد ایران وجود دارد که باید مدیریت شود
در حوزه ارزی ما با شوک ارزی مواجه شدیم که البته در دولت های قبلی هم سابقه داشته است در دولت ها به صورت متوسط در چهار ساله دوم دولت ها این تکرار شده در دولت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی شاهد شوک ارزی بودیم که برزگ ترین شوک ارزی در اقتصاد ایران بود که نرخ تورم در آن سال حدود 50 درصد شد. در دولت آقای احمدی نژاد در سال های 90 و 91 ارزش پول ملی به یک سوم کاهش پیدا کرد و شوکی که اخیرا با آن مواجه هستیم شبیه به همان بوده است بنابراین این سابقه جریان کاهش ارزش پول ملی ما و شوک های ارزی در اقتصاد ما بوده است و ریشه آن هم موضوعات مسایل ساختاری است تورم در اقتصاد ایران وجود دارد که باید مدیریت شود. آنچه که آمریکایی ها می خواستند به بهانه این ساختار بر ایران تحمیل کنند که منجر به یک اتفاقاتی متفاوت از موضوعات اقتصادی شود، تحقق پیدا نکرد و در حوزه مسایل مربوط به واردات و صادرات کالا یا صادرات نفت که امروز یکی از موضوعاتی است که آمریکا مطرح می کند که دیدید که امریکایی ها از مواضعشان عقب نشینی کردند.
تحریم جمهوری اسلامی ایران در حوزه صادرات نفت امکان پذیر نیست
آنها چند ماه قبل اعلام کردند که ما در 13 آبان فروش نفت خام ایران را به صفر می رسانیم و روی آن تبلیغ و برنامه ریزی زیادی کردند و با کشورهای زیادی رایزنی کردند وزارت امور خارجه آمریکا در طول این چند ماه به هر کشور دهها سفر انجام دادند تا کشورها را متقاعد کنند تا از جمهوری اسلامی ایران نفت نخرند . اما در یک دو روز گذشته شاهد بودید وزیر امور خارجه آمریکا مشاور امنیت کاخ سفید رسما اعلام کردند که در موضوع فروش نفت ما بعضی از کشورها را مستثنی می کنیم که این برای ماه های آینده است. این نشان می دهد که تحریم جمهوری اسلامی ایران در حوزه صادرات نفت امکان پذیر نیست اگر آمریکایی ها تحریم را بلدند ما راه دور زدن تحریم ها را بلدیم بنابراین این امکان پذیر نیست.
کالاهای اساسی در کشور به وفور وجود دارد
در بحث واردات کالا هم به همین شکل است آنچه دغدغه ما بود کالاهای اساسی بود که باید وارد می شد که خوشبختانه در طول ماه های اخیر علی رغم اقداماتی که در ماه های اولیه سال انجام شد و اشکالات جدی به عملکرد دولت داشتیم ، دو سه ماه اخیر جبران شد و کالاهای اساسی در کشور به وفور وجود دارد، ذخایر انبار کالاهای اساسی در ایران تقریبا برای یک سال پاسخگوی نیازهای مردم است به نظر می رسد آنچه آمریکایی ها فکر می کردند در بخش واردات و صادرات و ارز آن نبوده که اتفاق افتاد. ان شاالله با اصلاح ساختار اقتصادی ایران بخش زیادی از مشکلات درونی را حل کنیم که معیشت و اشتغال و موارد اقتصادی را برای مردم تصحیح کنیم .
العالم:تحریم ها در حوزه انرژی شامل چه مواردی خواهد شد ؟
در حوزه انرژی بخشی از آن فروش نفت است و بخشی دیگر فروش محصولات پتروشیمی است؛ در حوزه نفت چون دولت این کار را از قبل انجام می داد و به شکلی شرکت های وابسته به دولت این کار را انجام می دادند راهکار ما ایجاد بورس نفت است که خوشبختانه در هفته گذشته بعد از چند ماه کار کارشناسی در مجموعه بازار سرمایه و بورس کشور ما راه اندازی شد برای اولین بار 280 هزار بشکه نفت در یک معامله به بخش خصوصی داده شد که این اولین بار در تاریخ فروش نفت بود و ما از روش حضور بخش خصوصی برای فروش نفت استفاده می کنیم و آرام آرام بخش خصوصی را جایگزین دولت خواهیم کرد که محدودیت های ناشی از صادرات انرژی در این بخش را بتوانیم پشت سر بگذاریم.
بخش دیگری از تحریم ها که آمریکایی ها پیگیری می کنند محصولات پتروشیمی است؛ محصولات پتروشیمی مربوط به دولت نیست و مربوط به شرکت ها است که بخش عمده سهام آنها در بورس است بخش زیادی از آنها متعلق به مردم است و مجموعه هایی مثل تامین اجتماعی که نزدیک به پنجاه درصد جمعیت کشور را پوشش می دهد. لذا در مورد شرکت های بخش خصوصی هم راهکار های خودشان را دارند و در حال پیگیری هستند تا امروز هم مسیر صادرات متوقف نشده است و ما پیش بینی می کنیم در ماه های آینده و سال آینده هم این مسیر در حوزه انرژی که عمدتا آمریکایی ها به دنبالش بودند در بحث نفت خام ، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی توقفی در امر فعالیت های اقتصادی ایران به وجود بیاورند ، به نظر ما امکان پذیر نیست امکان دارد تاثیر بگذارد و میزان صادرات را تا حدی کاهش دهند ، اما توقف آنها و تصمیم آنها برای تاثیر گذاری عمده بر اقتصاد ایران حتما تحقق پیدا نمی کند .
العالم: ترامپ گفته بود که صادرات نفت ایران را به صفر می رساند در حالی که هم اکنون برای شماری از کشورها در زمینه خرید نفت ایران معافیت قائل شده است، به نظر شما آیا آمریکا می تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند و اگر این اتفاق بیفتد آینده بازار نفت و انرژی درجهان چگونه خواهد بود؟
آمریکایی ها به دنبال قطع صادرات نفت ایران بودند ولی این قضیه اتفاق نیفتاد آنها درچند روز اخیر رسما اعلام کردند که ما نمی توانیم در کوتاه مدت صادرات نفت ایران را به صفر برسانیم. البته تاثیر عدم حضور ایران در بازار نفت تاثیر افزایش قیمت خواهد بود که هزینه آن را آمریکایی ها باید پرداخت می کردند بنابر این به دلیل فشارهایی که بر مردم آمریکا و سایر کشورها به واسطه افزایش قیمت انرژی خواهد داشت، حتما آمریکایی ها را متوجه کرده که نمی توانند ایران را در حوزه فروش نفت نادیده بگیرند. ضمن این که تمام کشورها برخلاف آنچه که در دوره های قبل شاهد بودیم، در سال 91 ـ 90 به عنوان مثال وقتی با اروپایی ها مذاکره می کردیم به ما می گفتد که مشکل تان را با اتحادیه اروپا حل کنید ما از شما نفت می خریم همچین وقتی ما با کره و چین مذاکره می کردیم آنها نیز می گفتند که مشکل تان را با سازمان ملل حل کنید ما از شما نفت خواهیم خرید.
هیچ نهاد بین المللی نیست که جمهوری اسلامی را تحریم کرده باشد
امروز ما با صراحت اعلام می کنیم که هیچ نهاد بین المللی نیست که جمهوری اسلامی را تحریم کرده باشد بنابر این جنس تحریم های امروز متفاوت است. تحریم های امروز فقط از سوی یک کشور یاغی و گستاخ و یک رییس جمهور کاملا غیر متعارف با ادبیات بین الملل که حقوق بین الملل را زیرپا می گذارد، صورت گرفته است و با ادبیات گستاخانه نه فقط نسبت به ایران که نسبت به همه کشورها اظهار نظر می کند، تاریخ این ادبیات قلدری گذشته است و حتما دنیا هم این مساله را متوجه شده لذا می بینیم که اتحادیه اروپا در همین روزهایی که آمریکایی ها دم از تحریم می زنند، در حال طراحی نقشه راه مراودات بانکی با ما هستند در همین روزهایی که آمریکایی ها صحبت از کاهش فروش نفت خام ما به میزان صفر می کنند، می بینید که چند کشور مانند روسیه، چین و هند اعلام می کنند که رسما با ایران همکاری اقتصادی خواهیم داشت و چینی ها و هندی ها اعلام می کنند که از ایران نفت می خریم و به نوعی به تحریم آمریکا تن نمی دهیم.
لذا امروز جنس رفتار تحریم های آمریکا یک رفتار یکجانبه گرایانه و ناقض کلیه حقوق بین الملل است یعنی رفتار آمریکایی ها در سطح دنیا قلدرمابانه است به خاطر همین هم است که اروپایی ها وکشورهای آسیایی دارند از آنها فاصله می گیرند. کشورهایی مانند روسیه و دیگران دارند نسبت به رفتار آمریکا موضع متقابل می گیرند ما فکر می کنیم که این ادبیات آمریکایی ها حقق نخواهد شد درآینده هم همین گونه خواهد بود و اصولا دنیای جدید این امکان را فراهم نخواهد کرد.
اروپایی ها باید نقش مهمتر و سازنده تری را ایفا و به تعهدات خود عمل کنند
العالم: با توجه به اختلاف نظری که بین اروپا و آمریکا بر سر هسته ای و برجام وجود دارد، آیا می توان به اروپایی ها در توافق هسته ای بدون آمریکا اعتماد کرد؟
اروپایی ها در مذاکرات هسته ای به ما تعهداتی دارند و باید براساس قوانین بین المللی برتعهدات خود عمل کنند. این که اروپایی ها تحت فشار آمریکا هستند ما نیز واقفیم ولی در ارتباط با مذاکرات هسته ای که طرف ما هستند، انتظار می رود که نقش ویژه ای ایفا کنند ولی این که ایران به اروپا تکیه و اعتماد کند این مساله شاید خیلی قابل انتظار نباشد اما ظرفیت اروپا در خصوص آنچه که تعهد کرده قطعا مد نظر ماست. اروپایی ها در این زمینه اقداماتی انجام داده اند اما به شدت تحت فشار آمریکا هستند طبیعتا در این مرحله باید یک آزمون سختی را پشت سربگذارند. پیش بینی ما این است که در حال اجرای بخشی از تعهدات خود هستند. فضایی را ایجاد کرده اند که بخشی از تعهدات خود را ایفا کنند ولی این کافی نیست. اروپایی ها باید نقش مهمتر و سازنده تری را ایفا و به تعهدات خود عمل کنند که این مساله دو طرفه بوده، ایران به تعهدات خود عمل کرده و آنها نیز باید به طورکامل تعهدات خود راعملی کنند.
در ماه های اولیه سال درحوزه مسایل بانکی شاهد یک سری سیاست های غیر کارشناسی بودیم
العالم: نظر شما راجع به کارایی اقدامات ایران درخصوص اصلاحات در نظام بانکی و تغییرات مدیریتی که در بانک مرکزی صورت گرفته چیست؟
درحوزه مسایل بانکی در ماه های اولیه سال شاهد یک سری سیاست های غیر کارشناسی بودیم، که دولت سه چهار ماه بر یک سیاست ارزی و نرخ واحد تاکید داشت که به نظر ما حتما غیر کارشناسی بود و هزینه های زیادی به کشور تحمیل کرد که البته ارتباطی به تحریم نداشت. این سیاست اشتباه التهاب و چالش شدیدی ایجاد کرد که رگه های بخشی از این چالش ها هنوز وجود دارد. ولی با اصرار مجلس، کارشناسان و فضای عمومی کشور سیاست های دولت تغییر کرد. سیاست های جدید خیلی آرامش ایجاد کرد که همزمان شد با تغییر رییس کل بانک مرکزی که این دو عامل تکمیل کننده هم بود و کمک کرد یک آرامش اولیه ای در بازار ارز در طول یک ماه و نیم اخیر ایجاد شد که اگر همین مسیر استمرار پیدا کند وضعیت بهتر هم می شود و به یک ثبات منطقی تری خواهیم رسید.
مجلس هم در تغییر مدیریتی و هم در تغییر سیاست های ارزی ورود کرد بخش عمده ای از سیاست های ارزی دولت که آثار منفی در اقتصاد داشت تغییریافت سیاست های جدید فضای جدید و مثبتی ایجاد کرده است. سیاست های ارزی اعمال شده مانند ورود صرافی ها به موضوع نقل و انتقال ارزی، مثل آزاد شدن واردات طلا و ارز به کشور، ایجاد بازار ثانویه ارز، تخصیص ارز ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی و ... منجر شد که فضا از التهاب خارج شود و ثبات اولیه در بازار ایجاد شد که البته در تیم اقتصادی دولت نیز وزیر اقتصاد، وزیر صنت معدن و تجارت و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که سه وزارتخانه اقتصادی هستند، تغییر کردند و یک آرایش جدیدی در تیم اقتصادی دولت ایجاد شده که التبه امیدواریم این آرایش جدید انتظارات مردم و مجلس را برآورده کند.
آمریکا بابت کالاهای اساسی و دارو و... کارشکنی می کنند/ هدف آنها ایجاد شکاف بین مردم و حاکمیت است
العالم: ترامپ که گفته تحریم ها شامل مواد غذایی، دارو و مسایل کشاورزی نمی شود، به نظر شما وی در بیان این اظهارات صداقت دارد؟
در خصوص این که آمریکایی ها اعلام می کنند در بحث دارو و مواد غذایی سختگیری اعمال نمی کنیم در واقع یک دروغ بزرگ است آمریکا بابت کالاهای اساسی، دارو و... کارشکنی می کند. که هدف آنها ایجاد شکاف بین مردم و حاکمیت است از شخصی مانند ترامپ جز این انتظار نمی رود فردی که در پنج دقیقه حرف خودش را تغییر می دهد
همه مواد نادر 25 قلم کالا با نرخ ارز ترجیحی که هر دلار حدود 4000 تومان می باشد تامین شده است، این افزایش قیمت ها در بازار نسبت به نرخ ترجیحی به دلیل عدم نظارت است که به دولت گفتیم یا نظارت انجام شود یا اگر نمی تواند نظارت کند مابه تفاوت ارز را بین 4200 تا عددی که در بازار ثانویه است به خود مردم یارانه بدهیم.