شکست توطئه تحریم؛ ترامپ در کابوس انزوای سیاسی

العالم ـ گزارش

مقامات دولت آمریکا که با خروج این کشور از برجام طی اردبیهشت ماه 1397 چنان تبلیغات گسترده ای را درزمینه بازگشت تحریم های ایران به راه انداخته بودند که گویی با شروع تحریم ها تمام شریان های حیاطی کشور متوقف و ایران از هم خواهد پاشید به طوری که وب سایت وزارت خارجه آمریکا سرمستانه ساعتی را برای شمارش معکوس آغاز تحریم‌ها از 12 روز مانده به اعمال آن‌ها به نمایش گذاشته بود.

بالاخره روز موعود یعنی دوشنبه 14 آبان ماه 1397، روز آغاز تحریم های همه جانبه آمریکا فرا رسید، اگر چه قبل از شروع تحریم ها بنا به دلایلی نوسانات شدید ارزی در کشور اتفاق افتاد و قیمت دلار حتی تا مرز 20 هزار تومان هم بالا رفت، اما این اتفاق قبل از آغاز تحریم ها با مهار افزایش فزاینده قیمت ها و سپس سیر نزولی آن مرتفع شد و تیر دولتمردان آمریکا به سنگ خورد.

از سوی دیگر یکجانبه گرایی دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در عرصه سیاست جهانی چنان افراطی و غیر منطقی است که تیر ترکش آن حتی هم پیمانانش را هم بی نصیب نگذاشته است. اختلاف تجاری آمریکا با غرب به ویژه کشورهای اروپایی، خروج یکجانبه از برجام به رغم مخالفت قاطع امضا کنندگان این معاهده بین المللی، خروج آمریکا از پیمان ها منطقه ای و بین المللی از جمله معاهده آب وهوایی پاریس، سیاست ضد مهاجرتی، دیوار کشی در مرز مکزیک و ... مسایلی است که هم اکنون ترامپ را با چالش های جدی بین المللی و داخلی مواجه کرده است.

اما در خصوص برجام، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به رغم مخالفت کشورهای امضا کننده برجام یعنی فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین، روز سه شنبه 18 اردیبهشت ماه 1397 رسما کشورش را از توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی خارج و فرمانی را امضا کرد که مطابق آن تحریم‌های هسته‌ای ایران که بر اساس معاهده بین المللی برجام تعلیق شده بود، دوباره باز گردد.

ایران در واکنش به این اقدام آمریکا بر آن شد که به دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) مراجعه واین مساله را ازمنظر حقوقی در سطح بین المللی پی گیری کند. در همین خصوص محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه (25 تیرماه 1397) با انتشار توییتی اعلام کرد که تهران از آمریکا به علت اعمال تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی، به دیوان دادگستری بین‌المللی شکایت کرده است.

ظریف خاطرنشان کرد، «ایران در مواجهه با اهانت آمریکا به دیپلماسی و تعهدات قانونی، به حاکمیت قانون متعهد است. لازم است که با عادت نقض قوانین بین المللی توسط آمریکا مقابله شود».

به دنبال شکایت ایران از آمریکا که با استناد به پیمان مودت منعقد شده میان دو کشور صورت گرفت، دیوان بین‌المللی دادگستری روز چهارشنبه 11 مهر ماه 1397 برای اعلام رأی موقت خود درباره درخواست‌های ایران در ارتباط با این پیمان، تشکیل جلسه داد و نهایتا بخشی از تدابیر درخواستی ایران را پذیرفت و آمریکا را به رفع محدودیت‌های انسان‌دوستانه، کشاورزی و هوانوردی ملزم و طرفین را از اقداماتی که می‌تواند به تشدید مناقشه منجر شوند، منع کرد.

در ابتدای این جلسه «عبدالقوی یوسف» رئیس دیوان به بازخوانی روند دستیابی به توافق هسته‌ای و نهایتا خروج آمریکا از این توافق به دستور ۸ می ۲۰۱۸ «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور این کشور و احیای تحریم‌های یکجانبه علیه ایران پرداخت.

رئیس دیوان با بیان اینکه دو شرط مراجعه به این نهاد بر اساس پیمان مودت ۱۹۵۵ میان ایران و آمریکا برقرار است و دیوان معتقد است که صلاحیت رسیدگی به این پرونده را داراست، خاطرنشان کرد، "دیوان معتقد است که بر اساس تعهدات مصرح در پیمان مودت، ایالات متحده باید به نحو مقتضی محدودیت‌های اعمال‌شده در زمینه اقلام دارویی، بشردوستانه، هوانوردی و کشاورزی بر اساس تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ (برای خروج برجام) علیه ایران را رفع کند."

شکایت ایران به لاهه پیروزی حقوقی تهران بر آمریکا را رقم زد و دیوان به لغو تحریم های دارویی، غذایی، بشردوستانه و هوایی آمریکا علیه ایران رای داد هر چند که این کشور با قلدر مابی از اجرای این رای سرباز زده است.

افراط گری آمریکا دراستفاده از تحریم که علاوه بر مساله برجام، بازی جنگ تجاری را نیز به راه انداخت همکان حتی دوستان و هم پیمانان واشنگتن را نیز درشوک فرو برد. در این بین روسیه و چین که آمریکا آشکارا آنها را دشمن و رقبای جدی خود می انگارد، در برابر تشدید تحریم ها به سوی تشکیل جبهه واحد متمایل شدند.

کارشناسان و تحلیلگران سیاسی و عرصه اقتصاد جهانی پیش از این بارها در باره خطرات استفاده بی محابا از حربه تحریم به دولتمردان آمریکا هشدار داده بودند ولی مطابق معمول گوش رییس جمهور پوپولیست آمریکا به این حرف ها بدهکار نبود.

اقدامات افراطی ترامپ علیه چین درحالی صورت گرفت که این کشور با فاصله گرفتن از نظام کمونیستی، راه خود را از روسیه جدا کرده و تعامل اقتصادی با غرب را درپیش گرفته بود اما اقدامات واشنگتن منجر شد که این دو کشور بار دیگر به سوی هم متمایل شده و نسبت به تهدیدات مشترک در برابر آمریکا جبهه واحدی را تشکیل دهند.

چینی ها که کمتر وارد مباحث نظامی و همکاری های دفاعی با دیگر کشورها می شدند با شرایط بوجود آمده، در حرکتی بی سابقه بیش از 3 هزار نیرو، 30 فروند بالگرد، هواپیمای جنگنده و بمب افکن و ده ها دستگاه تانک به رزمایش نظامی مشترک با روسیه که شهریور ماه 1397 با عنوان "وستوک 2018" برگزار شد، اعزام کردند.

این اقدام چین و روسیه حامل پیام معنا داری برای ارتش آمریکا و زورگویی های اقتصادی این کشور بود و شاید برای همین بود که پنتاگون با ناراحتی اعلام کرد که تحرکات نظامی این دو کشور را زیر نظر دارد.

این در حالی است که چین و روسیه پیش از این با تهدیدهای فزاینده آمریکا مواجه بوده و ترامپ هر بار بر دامنه این تهدیدات می افزاید. چین پیش از این با اعمال تعرفه 25 در صدی بر طیفی از کالای صادراتی این کشور از سوی آمریکا مواجه بوده و از سوی دیگر واشنگتن همواره مسکو و پکن را به اعمال تحریم‌های بیشتر تهدید می کند.

حالا با گذشت زمان تقریبا بر همگان مشخص شده که حربه ضد بشری تحریم و راه اندازی جنگ تجاری بی شک نخواهد توانست آمریکا را در مسیر یکجانبه گرایی افراطی که در پیش گرفته یاری رساند بلکه برعکس روز به روز سردمداران آن را به انزوا خواهد رساند.

درهمین خصوص حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان روز سه شنبه (چهارم دی ماه 1397) هنگام ارایه لایحه بودجه سال 1398 به مجلس، طی سخنانی هدف تحریم های ضد ایرانی آمریکا را تاثیرگذاری بر توسعه کشور و رفاه مردم عنوان و خاطرنشان کرد که بودجه 1398 کل کشور ، متناسب با تحریم های ظالمانه آمریکا تنظیم شده است.

روحانی با بیان این که آمریکا قطعا شکست می خورد افزود: هدف اصلی آمریکا از این توطئه‌ها، تحریم‌ها و فشارها که مستقیماً بر ملت بزرگ ایران، مردم منطقه و بر شرکت‌های تجاری و اقتصادی جهان بوده و بر خلاف همه مقررات بین‌المللی است، به زانو در آوردن نظام پرقدرت جمهوری اسلامی ایران است که بی‌تردید به هدف خود نخواهد رسید.

اما نکته مهم در این است که گویا ترامپ این مساله را نمی داند که قدرت تحریم‌ها از همان ساختار توافق‌های بین‌المللی سرچشمه می‌گیرد که ترامپ آن‌ها را بی مهابا رد کرده و درست از همین ناحیه مورد انتقاد شدید جامعه جهانی وحتی همپیمانان خود قرار گرفته است به طوری که این رفتار وی به عنوان زورگویی، یکجانبه گرایی و میل به تسلط گرایی آمریکایی تلقی می‌ شود که اینک به انزوای ترامپ درداخل کشور و انزوای آمریکا درسطح بین المللی منجر شده است.

واکنش به اقدامات افراطی ترامپ از جمله سیاست ضد مهاجرتی و اصرار بر دیوار کشی در مرز مکزیک، در داخل این کشور نیز به حدی رسیده که وی روز سه شنبه 4 دی 1397 با انتشار توییتی به انزوای سیاسی خود اعتراف کرد.
بنابر گزارش واشینگتن پست، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در صفحه توئیتر خود نوشت: "من بیچاره تنها در کاخ سفید منتظر دموکرات‌ها هستم تا بازگردند و درباره موضوع امنیت مرزی که به شدت به آن نیاز است، توافق کنیم."

درخصوص تحریم ایران نیز منتقدان دولت ترامپ همواره نسبت به انزوای آمریکا ابراز نگرانی کرده و می گویند گرچه ممکن است اقتصاد ایران در کوتاه‌مدت با آسیب‌هایی مواجه شود، اما تحریم‌ها ممکن است به ایجاد سازوکارهایی مالی منجر شود که آمریکا دیگر در آن‌ها نقشی ندارد و در این صورت به تضعیف اقتدار و قدرت اقتصادی آمریکا حتی پس از کنار رفتن دولت ترامپ منجر خواهد شد.

احمد نیکنام