العالم - عربستان سعودی
آغاز پروژه احداث اولین رآکتور هسته‌ای تحقیقاتی عربستان سعودی روز دوشنبه 14 آبان 1397 (5 نوامبر 2018) توسط محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی این کشور اعلام شد. بر اساس گزارش های رسمی ولیعهد این کشور هفت پروژه استراتژیک در زمینه‌های انرژی تجدید پذیر، انرژی اتمی، تولید آب شیرین (نمک‌زدایی از آب)، صنعت هواپیماسازی و پزشکی ژنتیک را با سفر به شهر صنعت و فناوری ملک عبدالعزیر (KACST) در ریاض کلید زد. بر اساس گزارش ها محمد بن‌سلمان مصمم است تا سال 2030 چند نیروگاه هسته‌ای درعربستان سعودی احداث کند.
در اوج تهدیدهای دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در خصوص خروج از توافق هسته ای با ایران، محمد بن سلمان در گفتگو با برنامه «60 دقیقه» شبکه سی بی سی آمریکا گفت که کشورش به دنبال دستیابی به سلاح اتمی نیست اما اگر ایران بمب هسته ای بسازد، عربستان نیز در سریع ترین زمان ممکن به بمب هسته ای دست خواهد یافت. این سخنان ولیعهد سعودی در شرایطی بیان شد که ایران مدت ها قبل بر اساس قرار داد برجام فعالیت های هسته ای خود را متوقف کرده بود.
اما بررسی اقدامات و مواضع عربستان نشان می دهد که سخنان ولیعهد عربستان پیشینه ای قدیمی دارد و این کشور بارها برای دستیابی به سلاح هسته ای تلاش کرده است.
عربستان همواره روابطی صمیمی با پاکستان داشته است. عربستان یکی از مهمترین حامیان مالی پاکستان برای گسترش برنامه سلاح های هسته ای این کشور بوده ،برنامه ای که در سال 1974 توسط ذوالفقار علی بوتو آغاز شد. در همان زمان گمانه زنی هایی مبنی بر خرید سلاح توسط عربستان از پاکستان صورت گرفت اما این گمانه زنی ها نتیجه ای در بر نداشت. این همکاری ها در دوران محمد ضیاءالحق، بی‌نظیر بوتو و نواز شریف نیز ادامه داشت. گزارش های بسیاری از سوی نهاد های امنیتی و رسانه ها مبنی بر فروش کلاهک هسته ای توسط پاکستان به عربستان منتشر شده است.
از سوی دیگر سازمان‌های اطلاعاتی غربی معتقدند که اسرائیل در حال پشتیبانی عربستان برای توسعه کلاهک هسته‌ای است. در ژانویه 2012 نیز نخست‌وزیر جمهوری خلق چین ون جیابائو در دیدار با عبدالله بن عبدالعزیز یک پیمان دوجانبه برای توسعه برنامه هسته‌ای با عربستان امضا کرد.
در اواخر بهمن 1397 مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی در این خصوص منتشر کرد، در این گزارش آمده است که افرادی مطلع برای کمیسیون نظارت این مجلس فاش کرده‌اند که دولت دونالد ترامپ تلاش کرده بدون توجه به ملاحظات حقوقی و امنیتی هر چه سریعتر به عربستان فناوری بسیار پیشرفته هسته‌ای بدهد. در این گزارش از پنهان بودن روابط دولت ترامپ در این زمینه با عربستان سعودی اظهار نگرانی شده است.
در این گزارش 25 صفحه‌ای الایجا کامینگز، رئیس کمیسیون نظارت مجلس نمایندگان آمریکا هشدار داده که انتقال این فناوری می‌تواند به اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و بی‌ثباتی در خاورمیانه منجر شود. بر اساس این گزارش ترامپ با سازندگان نیروگاه‌های انرژی دیدار کرده و درباره امکان انتقال فناوری هسته‌ای به کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی صحبت کرده است.
روز چهارشنبه 29 فروردین امسال (10 آوریل) گروهی از نمایندگان دو حزب جمهوری خواه و دموکرات در کنگره آمریکا، به سرپرستی مارکو رابیو جمهوری‌خواه و تیم کاین دموکرات طرحی را ارائه دادند که در آن از دولت آمریکا خواسته شده بود، همکاری‌های خود را در زمینه انرژی هسته‌ای با عربستان سعودی علنی کند. این طرح بر پایه گزارشی از خبرگزاری بلومبرگ تهیه شده بود که در آن با ارائه سند و تصویر، اعلام شده است که ساخت نخستین رآکتور هسته‌ای عربستان در جنوب غربی شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز در ریاض به پایان رسیده و این کشور می‌تواند در آینده نزدیک به غنی‌سازی اورانیوم یا پلوتونیوم بپردازد.
مساله اینجاست که این رآکتور توسط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای کنترل نمی شود. اگر چه عربستان سعودی قرارداد منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای را امضا کرده ولی در سال 2005 یک پروتکل تکمیلی را هم به امضا رسانده که بر اساس آن می‌تواند از کنترل کارشناسان آژانس جلوگیری کند.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و ریکی پری، وزیر انرژی این کشور از ارائه اطلاعات درباره اینکه کدامیک از شرکت‌های آمریکایی در زمینه ارائه اطلاعات هسته ای به عربستان سعودی فعال هستند، خودداری می‌کنند. به همین جهت سناتورهای دموکرات و جمهوری‌خواه به دنبال تصویب طرح‌هایی هستند که دولت ترامپ را به علنی‌کردن روابط هسته‌ای با عربستان سعودی موظف کنند. وزیر انرژی آمریکا پیش‌تر گفته بود که دولت ترامپ شش مجوز برای همکاری شرکت‌های آمریکایی در پروژه‌های هسته‌ای غیرنظامی عربستان و دو مجوز مشابه برای اردن صادر کرده است. وزیر انرژ ی آمریکا در یک جلسه سنا ابراز نگرانی کرده بود که اگر آمریکا در پروژه‌های هسته‌ای عربستان دخالت نکند، آنها به روسیه، کره جنوبی یا چین رجوع خواهند کرد.
پرسشی که اینجا مطرح می شود آن است که چرا دولت ایالات متحده با نقض قرارداد منع گسترش جنگ‌افزارها توسط عربستان سعودی مخالفتی نشان نمی دهد در حالی که ترامپ به صورت یک جانبه توافق هسته ای صلح آمیز با ایران را لغو می کند؟
ایرنا