رزمایش نظامی مشترک ایران و روسیه در خلیج فارس/ المانیتور: ایران و روسیه با وجود فشار آمریکا، همکاری نظامی را گسترش می دهند

العالم ـ ایران ـ سیاسی

علیرضا نوری استاد روابط منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی با انتشار مطلبی با عنوان "ایران در میان فشار آمریکا، بدنبال گسترش همکاری های دفاعی با روسیه است" خاطرنشان کرد، به نظر می رسد ایران و روسیه در میان فشار روز افزون ایالات متحده، روابط نظامی و دفاعی خود را گسترش می دهند. هفته گذشته، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران، برنامه های خود برای انجام رزمایش نظامی مشترک ایران و روسیه در خلیج فارس را اعلام کرد. بویژه با توجه به گمانه زنی های اخیر در مورد اختلاف های میان تهران و مسکو در سوریه، سخنان دریادار "حسین خانزادی" به نظر می رسد نشانه روابط دوجانبه حیاتی و غیر قابل شکست این دو کشور باشد.
در ادامه مطلب درج شده در این تارنمای آمریکایی آمده است: این نخستین بار نیست که روسیه و ایران چنین تمریناتی را انجام می دهند. دریای خزر پیش از این و در سال های 2015 و 2017 شاهد چنین نمایش هایی بوده است. باید یادآوری کرد روسیه چنین رزمایش هایی با چین و پاکستان نیز برگزار کرده است. اما آنچه رزمایش مشترک میان ایران و روسیه را برجسته می کند، زمان و آخرین تحولات پیش از آن است.
در میان این تحولات، رزمایش "نیزه سه شاخ آرتمیس 19" به طور مشترک توسط ایالات متحده، انگلیس و فرانسه در خلیج فارس اجرا می شود؛ ناگفته نماند تصمیم ایالات متحده برای تعیین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در زمره سازمان های تروریستی و فشار واشنگتن برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر باعث شده این کشور به فکر جلوگیری از تهدیدهای ایران برای بستن تنگه راهبردی هرمز و برگزاری این رزمایش شود.
تلاش های ایالات متحده برای تقویت حضور نظامی خود در منطقه خلیج فارس، از جمله عمان، قطر و امارات عربی متحده، جایی که جت های جنگنده "اف - 35" را مستقر کرده و اقدامات عربستان سعودی به سوی ایجاد یک ناتوی عربی هم در همین راستا است.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی که تمرکزش بر روابط ایران و روسیه و سیاست خارجی مسکو است، در ادامه می نویسد: همه این تحولات در شرایطی رخ داده که پس از اتخاذ تمام اشکال اقدامات سیاسی و اقتصادی توسط یک جنگ گسترده رسانه ای و به عنوان بخشی از سیاست فشار حداکثری تشدید شده است.
در عین حال، دولت حسن روحانی رئیس جمهوری ایران به تازگی از برخی تعهدات خود در برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) خارج شده است.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران هم به نوبه خود گزینه های خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای را ارائه داده است.
ایران پس از خروج یک جانبه واشنگتن از برجام در ماه مه سال گذشته (اردیبهشت 97)، باور به هرگونه گفت وگو با آمریکا را از دست داده است.
آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی در یک نظرسنجی جامع به نام "گام دوم انقلاب" که به تازگی منتشر شده، ایده هرگونه مذاکره با واشنگتن را رد کرد.
علاوه بر این، قاسم سلیمانی فرمانده قدرتمند سپاه قدس، شعبه عملیات خارجی سپاه پاسداران، مذاکره با ایالات متحده در شرایط کنونی را "تسلیم محض" توصیف کرده است.
بنابراین از ایران انتظار می رود مواضع عملی بیشتری اتخاذ کند.
در همین راستا، آیت الله خامنه ای از ایرانیان خواسته تا "آرایش نظامی" بگیرند. با این حال، آرایش نظامی می تواند متضمن معانی گوناگون باشد؛ باید خاطرنشان کرد ایران در سال های اخیر به منظور تضمین چنین آمادگی هایی بر روی برنامه موشکی خود تمرکز بسیاری داشته است.
با توجه به دیدگاه های مشترک ایران و روسیه در مورد امنیت منطقه ای و رویکرد ضد آمریکایی مشترک آنها، تهران به دنبال گسترش روابط دفاعی خود با مسکو برای پر کردن این شکاف و رسیدن به اهداف بلند مدت است.
این اهداف عبارتند از پیدا کردن جایگاه روسیه در رقابت مسکو با واشنگتن، ترویج "یک راهبرد دفاعی تهاجمی" و همکاری در بخش امنیت منطقه ای است.
مهمتر از همه، ایران علاوه بر بهره از موارد فوق، از دانش فنی نظامی روسیه هم استفاده می کند.
خلیج فارس به منزله صحنه تئاتری است که روسیه می تواند در آن قدرت نمایی کند؛ قدرت نمایی در برابر ابرقدرتی همچون آمریکا که سالهاست در این منطقه حضور دارد.
به این ترتیب، رزمایش نظامی مشترک ایران و روسیه در نهایت می تواند به عنوان یک کارت برنده دیگر در چانه زنی های سیاسی روسیه با واشنگتن باشد.
مهم است توجه داشته باشیم در شرایط کنونی چنین رزمایش مشترکی ممکن است مزایای راهبردی بی درنگی برای ایران فراهم نکند.
تهران هم از این امر آگاه است، اما هدف اصلی آن از این رزمایش جلب همکاری روسیه برای ایجاد روابط دفاعی گسترده تر است.
با توجه به محدودیت های تجارت اسلحه ای که ایالات متحده و کشورهای اروپایی پس از انقلاب اسلامی 1979 (انقلاب 57) علیه ایران وضع کردند، روسیه بزرگترین تامین کننده تسلیحات اساسی جمهوری اسلامی بوده است.
تحت قرارداد امضا شده در سال 1989، مسکو موافقت کرد که 1.5 میلیارد دلار اسلحه به تهران از جمله سیستم های دفاع هوایی S-200VE، جنگنده های MiG-29 و Su-24 و همچنین هلیکوپتر های Mi-17 را بفروشد.
با این حال، هفت سال بعد، این معامله پس از امضای موافقتنامه 'گور- چرنومردین' (توافق همه جانبه میان ایالات متحده و روسیه) تحت الشعاع قرار گرفت.
هرچند ارتباطات نظامی معمولی روسیه با ایران پس از این توافق دوباره از سر گرفته شد و در سال 2000، ایران حتی بیش از پیش هواپیماهای Su-25 وارد و سیستم دفاع هوایی Tor-M1 را خریداری کرد تا از پایگاه های حیاتی کشور، نیروهای نظامی و هسته ای خود در برابر حمله محافظت کند.
یکی از قابل توجه ترین معامله های میان دو طرف سیستم دفاع موشکی 'اس - 300' روسیه بود که در سال 2016 به ایران تحویل داده شد.
با توجه به فشار خارجی کنونی بر ایران، تنها مسکو باقی می ماند که تهران می تواند برای تامین تجهیزات اسلحه و مشارکت نظامی بر روی آن حساب کند.
گر چه مانع این همکاری، قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است، اما دو کشور در حال تلاش برای جلوگیری از محدودیت های موجود هستند.
شاید مانع همکاری های نظامی روسیه با ایران بتواند با لغو تحریم های سازمان ملل متحد در سال 2020 با توجه به قطعنامه 2231، که موافقتنامه هسته ای را تایید می کند، برطرف شود.
در واقع، 'دمیتری شوگایف' مدیر خدمات فدرال برای همکاری نظامی و فنی، تاکید کرد که روابط نظامی ایران و روسیه بعد از سال 2020 ممکن است بیشتر شود و همچنین از ابراز علاقه روسیه به همکاری با ایران در زمینه استقرار سپر دفاعی در سواحل خلیج فارس خبر داد.
گسترش همکاری های نظامی پس از سال 2020، یک گسترش نرمال روابط براساس مفاد برجام است.
از طرفی در چارچوب برجام بود که در نهایت روسیه سیستم های دفاعی 'اس - 300' را به ایران که مدتها منتظر آن بود، تحویل داد.
تارنمای المانتیور همچنین ادعا کرد، این توافق همچنین راه را برای میزبانی ایران از هواپیماهای روسی در پایگاه هوایی 'نوژه' در غرب ایران فراهم کرد تا به این ترتیب جنگنده های روسی، بمب افکن ها و موشک ها از فضای هوایی ایران برای عملیات در سوریه استفاده کنند.
بنابراین برای مقابله با فشار ایالات متحده با قدرت بیشتر، ایران خواستار تقویت روابط نظامی خود با روسیه پس از برداشته شدن تحریم تسلیحات نظامی در سال 2020 است.
در این صورت ایران می تواند با درخواست سلاح های متعارف بیشتر، از جمله جنگنده های Su-30 و Su-35، جنگنده های سبک یاکلوف یوک-130، Mi-8 و هلیکوپترهای Mi-17 و تانک T-90 بهره ببرد.
اما ایران ورای واردات اسلحه، می خواهد روابط نظامی با روسیه را که شامل همکاری های بلند مدت همسو با راهبردهای منطقه ای و ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی است، توسعه دهد.
با این حال، قابل توجه است که هر دو طرف گسترش بالقوه روابط دفاعی را با احتیاط دنبال می کنند: ایران قصد ندارد به ابزار چانه زنی روسیه در مقابل واشنگتن تبدیل شود، به همین ترتیب، مسکو به هیچوجه به ورود به میدان جنگ ایران مقابل ایالات متحده و متحدان منطقه ای آن در سطحی نامعلوم، علاقه ای ندارد.
تارنمای المانیتور از فوریه 2012 توسط 'جمال دنیل' یکی از عرب‌های آمریکایی تبار در واشنگتن دی سی پایه گذاری شد. این تارنمای خبری به جمع‌آوری گزارش و تجزیه و تحلیل در مورد خاورمیانه می پردازد.