تشریح اقدامات جدید ایران در قبال برجام/ اگر طرف مقابل به تعهدات خود پایبند نباشد به وضعیت قبلی بسنده نمی کنیم

العالم _ ایران / سیاسی

بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم درباره اقدامات جدید ایران در قبال برجام توضیحاتی ارائه داد.

در ذیل مشروح این گفتگو آمده است؛

العالم: درباره اقدامات جدید ایران در قبال برجام بفرمایید؟

جمهوری اسلامی ایران بعد از یک صبر استراتژیک یکساله اقداماتی را شروع کرده است طبیعتا آن چیزی که باید قضاوت شود این است که تعهدات طرفین به چه نحو اجرا شده است. در مورد جمهوری اسلامی ایران کاملا مشخص است که ما 14 گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی را داشتیم که هر سه ماه یکبار منتشر می‌شود و نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران تعهدات خودش را به صورت کامل و به نحو احسن اجرا کرده است و در عین حال این اتفاق در سمت مقابل نیافتاده و ما یک توافقی را داشتیم که این توافق یک معادله ای است که دو طرف داشت، یک طرف آن محدودیت های جمهوری اسلامی ایران و یک طرف هم اقداماتی که طرف مقابل باید انجام بدهد که عمدتا در راستای رفع تحریم ها است.

کشور تشخیص داده که یک بخشی از این معادله انجام نشده و واقعیت قضیه هم همین است و فکر نمیکنم که اروپایی ها و خود آمریکایی ها و هیچ کشور دیگری منکر این قضیه باشند که طرف مقابل تعهدات خودش را انجام نداده است. بعد از این صبر یکساله، جمهوری اسلامی ایران وارد اقداماتی شده است که فعلا در چارچوب خود برجام صورت می گیرد و نقض برجام نیست بلکه استفاده از ظرفیتهای برجام است در بندهای 26 ، 36 این حق داده شده است که اگر تشخیص داده شود که بعضی از تحریم ها دوباره برقرار شده است جمهوری اسلامی ایران می تواند کلا یا بخشی از تعهدات خودش را انجام ندهد با این مقدمه یکساله و این صبر و تحمل بود که ما وارد استفاده از حقوق خودمان شدیم بر این بندهایی که اشاره کردم.

خوب طبیعتا یک فرصت دوماهه داده شده که اگر طرف مقابل که عمدتا اروپایی ها هستند - چون ما با چین و روسیه مشکلی نداریم و آمریکایی ها هم که خارج شدند - تعهدات خودشان را انجام ندهند بخش دیگری از تعهدات مشمول همین دو موضوعی که الان اعلام شده خواهد شد و درحقیقت ما داریم یک تعادلی ایجاد می کنیم بین تعهداتمان و حقوقمان. حقوق کمتری است خب طبیعتا تعهدات کمتری هم باید اجرا شود به همین دلیل کشور در مرحله اول دو عدد را در نظر گرفت، یک عدد 130 تن که توافق شده در برجام که ذخایر آب سنگین جمهوری اسلامی ایران باشد در داخل کشور و مازاد برآن توسط ایران آماده می شود برای فروش به خارج کشور به عبارت دیگر جمهوری اسلامی ایران 130 تن بیشتر را نگه ندارد مادامی که مشتری باشد برای فروختن و وقتی که مشتری نیست عملا این اتفاق می افتد که می تواند مازادی هم باشد چه آنها تعهداتشان را اجرا کنند چه اجرا نکنند، این یک واقعیتی است. و یکی هم موجودی 300 کیلو اورانیوم غنی شده 3.67 درصد است. این 300 کیلو هم گفته شده که فعلا به حالت تعلیق در می آوریم و مفهومش این نیست که جمهوری اسلامی ایران اینها را انجام نمی دهد بلکه در یک دوره دوماهه اینها وقت دارند که اگر تغییراتی در عملکردشان ایجاد شود و نشان دهند که به سمتی می روند که شرایط را عوض کنند آنوقت جمهوری اسلامی ایران می تواند برگرد به وضعیت قبلی.

العالم: سازمان انرژی اتمی به دنبال دستور رییس جمهوری در خصوص کاهش تعهدات برجامی ایران که در واکنش به تشدید تحریم‌های آمریکا و عمل نکردن اروپا به تعهدات خود صورت گرفته، چه اقداماتی انجام داده است؟

ما به مجردی که موضوع از طرف ریاست محترم جمهوری ایران مطرح شد، جلساتی را درسازمان انرژی اتمی برگزار کردیم و نحوه اجرای این موضوع، شرایط و زمینه های مختلف آن را بررسی کردیم و اکنون آماده هستیم که کار را به انجام برسانیم. اینکه این کار چه طور و با چه روندی انجام خواهد شد، موضوعاتی فنی است. ولی آنچه مسلم است این که محدودیتی از سازمان انرژی اتمی ایران برداشته شده یعنی اگر تا دیروز محدود بودیم که بیشتر از 300 کیلو اروانیوم غنی شده تولید نکنیم، امروز این محدودیت و همچنین محدودیت دراختیار نگه داشتن 130 تن اورانیوم برداشته شده و ما در حال انجام اقدامات خود در شرایط جدید هستیم.

العالم: مواضع آژانس بین المللی انرژی اتمی درخصوص تصمیم ایران در زمینه کاهش تعهدات برجامی چیست؟

این که ایران محدودیت 300 کیلو یا 130 تن را رعایت کند یا نه، ارتباطی به آژانس بین المللی انرژی اتمی ندارد، آنچه آژانس انجام می دهد این است که گزارشاتی را تهیه می کند و بر اساس آن وضعیت تولید آب سنگین و اورانیوم غنی شده را گزارش می کند که اولین گزارش بعدی آژانس هم چیزی حدود 24 یا 25 روز دیگر خواهد بود. به هر حال ما اقدامات خودمان را داریم و آژانس هم به عنوان ناظر و نه قاضی حضور دارد و آنچه را که می بیند گزارش می کند. قاضی این موضوع اعضای کشورهای مورد توافق هستند که مبانی این قضاوت هم متن برجام است که بر اساس بندهای 26 و 36 این حق را جمهوری اسلامی ایران دارد که اگر اینها به تعهدات خود عمل می کردند طبیعتا چنین حقی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد نمی شد و اگر این حق ایجاد شده به این دلیل است که آنها به تعهدات خود عمل نکرده اند و اگر عمل کنند این مساله می تواند به شرایط قبلی برگردد.

العالم: چه عواملی باعث شده که ایران فروش آب سنگین را متوقف کند؟

ما تا به حال آب سنگین را چندین دور به کشورهای مختلف حتی به خود آمریکایی ها، روس ها و بعضی کشورهای دیگر در اندازه های کمتر فروخته ایم. منتها یک حماقتی را آمریکایی ها مرتکب شدند که اعلام کردند کشورهای دنیا از آب سنگین ایران نخرند درحالی که ما براساس برجام تعهدی داشتیم که مقدار بیشتر از 130 تن را به بازارهای بین المللی عرضه کنیم و چنانچه خریداری باشد آن را تحویل بدهیم. وقتی که قرار باشد خریداری هم نباشد جمهوری اسلامی ایران لزومی نمی بیند که چیزی را عرضه کند. در حقیقیت این بند، اول از سوی خود آمریکایی ها با موانع مواجه شد اگر چه ما تعلل اروپایی ها را نیز دراین زمینه داریم ولی به هرحال به نظر می رسد که در این زمینه یک کار کاملا حساب نشده ای از سوی آمریکایی ها انجام شد و این مساله بیشتر توجیه می کند که چرا جمهوری اسلامی ایران این تعهدات را انجام نمی دهد یعنی یک طرف به خاطر عدم اجرای تعهدات اروپایی ها و یک طرف به خاطر موانعی است که آمریکایی ها دارند ایجاد می کنند و به نظر می رسد که هر آدم عاقلی به عنوان ناظر به این موضوع بنگرد، حق را کاملا به جمهوری اسلامی ایران می دهد.

العالم: آیا ایران توان استفاده از آب سنگین انباشت شده در داخل را دارد و در صورت وجود این توانایی، در چه زمینه هایی به کار گرفتته خواهد شد؟

انباشت آب سنگین درکشور ما می تواند برای استفاده های مختلف باشد. کما این که ما اکنون برای کارهای تحقیقاتی، تشخیصی، استفاده در موارد صنایع دارویی و صنایع نفت از آب سنگین بهره می بریم و از مدت ها قبل این کارها را شروع کرده ایم ما اکنون مصرف کننده آب سنگین هستیم و در برنامه بلند مدت ما است که آب سنگین را به صورت خام نفروشیم بلکه از آن در تولید محصولات دارویی و صنعتی استفاده کنیم بنابر این طبیعی است که ما وقتی آب سنگین را درکشور نگه می داریم می توانیم از آن استفاده کنیم.

در خصوص تولید اورانیوم هم وقتی آن را تولید می کردیم برای استفاده خودمان این کار را انجام می دادیم اما صرفا به دلیل این که آنها نگران بودند، توافقی انجام شد که ما برای رفع نگرانی آنها و آنها نیز برای رفع تحریم ها برای مدت های مشخصی که توافق کردیم یک سری کارها را ما انجام بدهیم و یک سری کارها را نیز آنها انجام بدهند. طبیعتا وقتی که این مساله نباشد ما به دنبال استفاده از آب سنگین در حوزه های دیگر خواهیم رفت یا از فرصت داشتن اورانیوم بیشتر، درحوزه سوخت استفاده می کنیم که فعالیت انحرافی هم نیست کما این اگر این محدودیت ها که قرار است در میان مدت و بلند مدت برداشته شود آن وقت ما عملا به سمت استفاده هایی می رویم که از قبل پیش بینی کرده ایم.

العالم: به دنبال اقدام متقابل تهران در خصوص کاهش تعهدات برجامی، آیا گفت وگوهایی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در این خصوص صورت گرفته است؟

آنچه که مربوط به سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی اتمی می شود، ما ارتباطی با آنها نداشتیم و آنها نیز همین طور، ولی آنچه که مربوط می شود به دولت ها، اگر داشته باشند این تماس را با وزارت امور خارجه دارند تا جایی که من می دانم ارتباطات متعددی در همین روزها بین وزارت امور خارجه ما و کشورهای مختلف و اتحادیه اروپا بوده است اما اینکه این ارتباطات در حول چه مسائل و موضوعاتی بوده به نظر من مسائلی است که وزارت امور خارجه بهتر می تواند توضیح بدهد.

العالم: این فرصت دو ماهه چگونه تعیین شد و بعد از آن قرصت چه اتفاقاتی صورت می گیرد؟

فکر می کنم خود آقای رئیس جمهور آنها را مشخص کردند گفتند که بعد از دو ماه ، باز بخش دیگری از تعهدات ما به حال تعلیق در می آید دوباره من تاکید می کنم مفهوم این ها این نیست که جمهوری اسلامی ایران بر خلاف برجام انجام می دهد یا از برجام خارج می شود بلکه ( ایران) بر اساس بندهای 26 و 36 بخشی از تعهدات خودش را در قبال عدم اجرای تعهدات طرف مقابل کنار می گذارد . در حقیقت این دو کفه ترازو است که تعادلی را ایجاد می کند. آن دو موضوعی را هم که اشاره کردم یکی عدم پایبند بودن و به حالت تعلیق در آوردن محدودیت 3.67 درصد است یعنی از 3.67 درصد که میزان غنی سازی است ما بیشتر غنی سازی خواهیم کرد و موضوع دیگر رآکتور خنداب اراک است این راکتور با کمک کشورهای مختلف از جمله چین و انگلیس در حال بازطراحی است. ما در واقع می توانیم این را ادامه بدهیم در عین حال می توانیم سناریوهای مختلف در ارتباط با رآکتور قبلی را هم مورد بررسی قرار بدهیم به هر حال یک تعهد ما این بود که رآکتور قبلی را کنار بگذاریم و این قدم جدید می تواند این طور باشد که ما به رآکتور قبلی هم فکر کنیم .اینکه فکر کنیم حالا به چه طریقی عمل کنیم آیا مثلا رآکتور جدیدی (کلندریا جدیدی) درست کنیم یا کلندریا قدیم را دوباره احیاء کنیم این ها موضوعاتی هستند که نیاز به بررسی های بیشتر فنی دارند که ببینیم از لحاظ اقتصادی کدام یک به صرفه است ضمن اینکه ما بررسی های اقتصادی و فنی خودمان را انجام میدهیم منتظر می مانیم که ببینیم به لحاظ سیاسی کشور چه تصمیمی می گیرد و با توجه به اینکه این مهلت ها برای این است که دوباره آن طرف ها به تعهدات خودشان برگردند و هدف ما این نیست که این محدودیت ها را یکی یکی کنار بگذاریم و هیچ اتفاقی هم نیوفتد . قرار بر این است که در واقع یک اتفاقی بیافتد و منتظر این هستیم بر اساس آن است که تصمیم گرفته می شود.

العالم: دقیقا چه زمانی این اتفاق می افتد؟

ببینید در بلند مدت می تواند این اتفاق بیافتد یعنی اگر ما ببینیم که هیچ گشایشی نیست به تدریج به آن سمت می رویم و خوب طبیعتا ما بارها در گذشته گفتیم اگر قرار باشد که همین طور به عقب برگردیم دیگر به آن سمت یعنی فقط به آن جایگاه قبلی هم بسنده نمی کنیم حتما جلوتر از آن می رویم . این یعنی چه؟ یعنی اینکه ما اگر در گذشته تا یک حدودی مثلا 20 درصد تولید می کردیم ممکن است میزان بیشتری حتی از 20 درصد تولید کنیم عرض کردم این ها به دنبال یکدیگر است چیزی نیست که الآن جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته باشد ولی اگر روند امور به نحوی پیش برود که آنها تعهدات خودشان را انجام ندهند خوب طبیعتا مثل این می ماند که ما یک توافقی داشتیم که یک طرف اجرا نکرده است ما هم سمت خودمان را اجرا نمی کنیم مفهومش این است که به آن وضعیت قبلی برمی گردیم منتهی ما از قبل هم گفتیم فقط به وضعیت قبلی بسنده نمی کنیم از نظر تعداد سانتریفیوژ از نظر میزان غنی سازی از نظر نوع سانتریفیوژ که می تواند نوع پیشرفته تر استفاده بشود البته در عین حال بستگی به برنامه های فنی کشور دارد ما این برنامه های فنی را از قبل هم داشتیم منتهی این ها را با یک روند عادی پیش می بردیم وقتی که توافق شد قرار شد که این را با یک روند کندی جلو ببریم الآن می شود روند کند نیست روند عادی هم نیست بلکه روند تند خواهد بود در انتهای اقدامات ما اگر این اهداف حاصل نشود.

العالم: چه میزان طول می کشد به حالت قبل بازگردیم؟

میزان زمان را کسی الان نمی تواند پیش بینی کند من عرض کردم این ها بسته به تصمیمات سیاسی است به لحاظ فنی ما آمادگی این را داریم به سرعت این کارها را انجام بدهیم اما نیازهای ما هم در واقع یک مسائلی را ایجاب می کند که در چه زمانی انجام بدهیم این طور نیست که حالا ما می خواهیم یک سری کارها را صرفا به دلیل اینکه تحریک کننده برای طرف مقابل است انجام بدهیم، نه ، برنامه های فنی خودمان را انجام می دهیم منتهی با یک تفاوت اینکه این برنامه ها را با یک شتاب بیشتری جلو می بریم اما همه این برنامه ها در قالب اهداف صلح آمیز است این طور نیست که ما به دنبال اهداف غیر صلح آمیز باشیم ضمن اینکه بستگی به ملاحظات مختلف دارد فعلا ملاحظات سیاسی یکی از ملاحظات ماست اما ما ملاحظات فنی را داریم ملاحظات اقتصادی را داریم ملاحظات مختلف دیگر که باید همه این ها را با هم در نظر گرفت آنوقت است که می شود زمان را پیش بینی کرد.

العالم: رژیم صهیونیستی چه اهدافی را در رابطه با برجام و اقدامات طرف مقابل دنبال می کند؟

اسرائیلی ها اهدافی دارند پیش از برجام هم داشتند از ابتدا موافق با برجام نبودند و تلاش می کردند در قالب برنامه های ایران هراسی ایران را کشوری نشان بدهند که به سمت تولید سلاح هسته ای پیش می رود . این بحث ها خیلی مطرح شد نهایتا منتهی شد به اینکه بررسی هایی صورت بگیرد و چون یک مسئله سیاسی بود از مسیر سیاسی و از مسیر حقوقی و آژانس این مسئله به این شکل حل شد که با دسترسی که به آقای آمانو و معاون ایشان داده شد و یک سری نمونه گیری هایی که انجام شد این موضوع برای همیشه بسته شد منتهی برای اسرائیلی ها این هنوز آرزو و آمال هست که بتوانند یک بار دیگر همچین مسئله ای را زنده کنند به همین دلیل تلاش های زیادی می کنند خوب این ها حتی به اتریش رفتند چند وقت پیش در آنجا سمینار گرفتد سعی کردند حتی سیاسیون را دعوت کنند نمایندگی های مقیم وین را دعوت کنند که در این عملیات خودشان شکست خوردند.

خیلی استقبال از آنها نشد اروپایی ها موضع خوبی گرفتند خیلی استقبال از کار آنها ها نکردند خود آژانس عملا دست رد به سینه این ها زد بعد شروع کردند حمله کردن به آژانس و ایراد گرفتن به آژانس که آژانس کار نیمه کاره ای انجام داده و الآن هم در قالب همین مسئله ای که اشاره کردید و افرادی که اشاره کردید که گذشته آنها معلوم است دارند تلاش می کنند اما اصطلاحا تلاششان تلاش های مذبوحانه است یعنی تلاش هایی نیست که چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ سیاسی برای توجه جایگاهی داشته باشد بالاخره در این چند وقت با گزارشات متعدد عملکرد جمهوری اسلامی ایران مشخص شده است. تقریبا اسرائیل رسواست و غیر از یکی دو تا کشور و آمریکا را توانسته همراه خودشان بکنند عملا پیش رفتی نمی کنند لذا تلاش های آنها محتوای علمی ، محتوای فنی و محتوای حقوقی ندارد فقط تلاش هایی است که به نظر من محتوای سیاسی و رسانه ای دارد تلاش می کنند که یک تصویر کدر و تار و تاریکی را در رسانه ها از جمهوری اسلامی ایران نشان بدهند .

العالم: نظارت بر برجام چگونه صورت می گیرد؟

ما در واقع سه نوع نظارت داریم یک نوع نظارت های پارلمانی است که در هر شرایطی انجام می شود و در واقع حسابرسی هسته ای است یک رقم پروتوکلی است که به صورت اختیاری داوطلبانه در حال انجام است و تا زمانی که کشور تصمیم بر ترک ان نگرفته ادامه خواهد یافت یک نوع نظارت نیز درباره برجام است که تعهدات برجامی است و دارای شاخص هایی است مثلا شاخص 300 کیلو و 130 تن را دادیم به آژانس. وقتی جمهوری اسلامی می گوید این شاخص را بنا بر ملاحظات برجام قبول ندارم ، عملا نظارت صورت می گیرد و مواد هسته ای را می شمارد و می گوید ایران بیشتر یا کمتر از 300 کیلو است فقط گزارش می دهد اما این که این مساله نقض هست یا نه ؟ باید مراجعه کنیم به برجام متن برجام نیزبندهای 26 و 36 همه این موارد را مشخص می کند و می گوید کشوری که تعهدات در برابرش اجرا نشده کلا یا جزء تعهدات خود را انجام ندهد و نظارتش با اعضای برجام است.

العالم: همکاری ایران و روسیه در نیروگاه بوشهر به چه نحو در حال انجام است؟

نیروگاه اول به خوبی در حال فعالیت است تعویض سوخت نیز انجام شد حدود یک هفته است که بر روی مدار رفته و برق به شبکه سراسری می رساند بحث نیروگاه 2و 3 مطرح است که ازنظر زمانی 3-4 ماه از زمان پیش بینی شده جلوترست واگر دو سال است که کار را شروع کردیم حدود دو سال و چهارماه جلو آمدیم اما یک اقدام احمقانه امریکائی ها این بود که اعلام کردند نیروگاههای جدید بوشهر تحت تحریم است چه کسی در حال احداث آن است ؟روسیه، این کشور هم گفته که تحریم های امریکا را قبول ندارد و اجرا نمی کند این از طرف آمریکا فقط یک حرف است و نمی تواند مانعی ایجاد کنند.

در نیروگاه اول هم همین فشارها بود و علی رغم سختی که از نظر فنی داشت؛ و باید از یک تکنولوژی به تکنوژی دیگری انتقال میافت و همچنین فشارهای سیاسی که وجود داشت، روسیه کار خود را انجام داد و الان هم روسها اعلام کردند که به هیچ وجه این تحریم ها همکاری هسته ای ایران و روسیه را به خصوص در حوزه نیروگاه بوشهر تحت تاثیر قرار نمی دهد و آمریکا حرف غیر قابل اجرایی می زند و روسها هم جواب آنها را دادند .