العالم _ ایران / سیاسی
منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه کشورمان در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم در باره هدف برگزاری کنفرانس بین المللی افول ایالات متحده آمریکا بخصوص که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قرار داریم، تصریح کرد: برگزارکنندگان این کنفرانس بیان می کنند که در رصد شرایط آمریکا و حکمرانی آمریکا طی چهل سال گذشته ما تقریبا" خلل و منفذهایی را مشاهده می کنیم که آمریکا به واسطه آن منفذها و به واسطه آن آسیب ها، طی این مدت روز به روز تقریبا سیر نزولی خودش را طی کرده است.
وی افزود: آمریکایی که چهل سال پیش اقتدارش، حکمروایی اش ، رهبری جهانش و رسیدن به آنچه اراده می کرد و جلوگیری از آنچه که مطلوبش نبود جزء ویژگی های آمریکای پیروز جنگ جهانی دوم بود به آمریکایی بدل شده است که برای ابتدایی ترین خواسته های خودش در صحنه بین المللی هم برای جاانداختن آن به لحاظ نظری و هم اعمال آن به لحاظ عملی مشکل دارد. اگر دیروز آمریکا برای تحقق یک موضوعی با یک تلفن وزیر خارجه اش با وزیر خارجه کشور مورد نظر حرفش را جا می انداخت امروز مشاهده می شود که چند تا سفر باید انجام بدهد و بازهم موفق نمی شود. این آمریکای جدید است این آمریکایی است که وقتی اوباما انتخاب شد در اولین نطقش بیان می کند که ما باید اعتماد مردم آمریکا را به دولت برگردانیم معنای این حرف این است که اعتماد مردم از دست رفته ، و یا در جمله دومش می گوید که ما باید اعتماد کشورهای جهان را نسبت به آمریکا برگردانیم یعنی نوعی بی اعتمادی نسبت به آمریکا ایجاد شده است .
وزیر اسبق امور خارجه ادامه داد: ترامپ در اولین شعارهای تبلیغاتی خودش مطرح می کند که ما رهبری جهان را به آمریکا بر می گردانیم معنای این حرف این است که رهبری آمریکا دیگر بر جهان حاکم نیست . این آمریکای جدید است آمریکایی که در رویکرد آخرش که انتخابات گذشته آمریکاست سعی کردند شرایطی را برای دنیا بوجود بیاورند که بگویند این تصویر آمریکای جدید است. فکر نکنید آمریکا نمی تواند کاری بکند ،آمریکا با این رویکرد جدید، با این چهره جدید با این رئیس جمهور جدید آنچه را که می خواهد در دنیا محقق می کند. در حوزه سیاست داخلی ترامپ گام هایی را برداشت اما ترامپ در هیچ یک از حوزه های سیاست خارجی موفق نبود. از مذاکرات کره شمالی اش تا ونزوئلا ، از معامله قرنش تا برخوردی که با ایران طراحی کرده بود. بعد از گذشت قریب چهار سال الآن آقای ترامپ با شرایطی که تقریبا در حوزه سیاست خارجی هیچ چیزی را به عنوان دستاورد نمی تواند ارائه بکند مواجه هست. ضمن اینکه از کسانی حمایت کرده است که قاتلان خاشقچی هستند و تقریبا یک شرایط منفی برای آمریکا ایجاد کرده است.
متکی با بیان اینکه آمریکا در چهار سال گذشته هر چه تلاش کرد نتوانست مسیر را برگرداند، گفت: اگر آمریکا نتواند رهبری اش را برگرداند که نمی تواند معنایش این است که سیر افول آمریکا آغاز شده است آمریکا در سراشیبی قرار گرفته است حرف آمریکا برای دنیا در گذشته در بسیاری از موارد منطقا مورد قبول نبود با توجه به کارکردی که آمریکا داشته است امروز عملا مورد قبول نیست . لذا برگزار کنندگان این کنفرانس می خواهند آمریکای جدید را به جهان معرفی بکنند آمریکایی که تقریبا" دارد شیر بی یال و دم و اشکم می شود.
وی افزود: آمریکا به عنوان فاتح جنگ جهانی دوم سعی کرده است که یک مونوپولارسیستمی را در دنیا حاکم بکند البته بعد از دوره ای که جهان را به بلوک شرق و بلوک غرب تقسیم کردند وقتی بلوک شرق فرو می پاشد آمریکا تهییج و تحریک می شود به اینکه الآن دیگر دور حکمرانی یکجانبه گرایانه خود آمریکاست آمریکا این شعار را و این رویکرد را بر چه مبنایی در پیش گرفت. باید ببینیم ابزار قدرت امریکا چه چیزهایی بوده است آمریکا در جنگ جهانی نشان داد یک قدرت نظامی بوده است بعد از جنگ جهانی هم سیر مسلح شدن آمریکا او را به قدرت اول تسلیحاتی جهان بدل کرد. آمریکا قدرت اول اقتصادی جهان شد و هنوز هم تقریبا است آمریکا با بهره گیری از سازمان ملل و سازمان های بین المللی بیشترین بازیگری بین المللی را برای مجاب کردن کشورها به خواسته های خودش اعمال کرد. در حوزه های اجتماعی ، در حوزه های سیاسی ، در حوزه خلع سلاح و در مباحث دیگر بین المللی ، تشکیل WTO به عنوان سازمان جهانی تجارت ، تشکیل سازمان محیط زیست جهانی و سازمان های دیگری که آمریکا حرف اول را در آنها می زد. دراین سازمان های بین المللی نوعی قدرت آمره داشت، پس سازمان های بین المللی و خود سازمان ملل به عنوان محور سوم قدرتنمایی آمریکا بودند به اضافه ساز و کار پولی و مالی که در دنیا ایجاد کردند، در1948 آمریکایی ها بر اساس پیمان برتان وودز بعد از تشکیلات بانک جهانی و صندوق بین المللی پول آمدند دلار را به عنوان ارز جهانی جاانداختند، در ابتدا پشتوانه اش طلا بود، بعدها طلا را هم از پشتوانه دلار برداشتند اما فدرال رزرو بانک آمریکا به مثابه بانک مرکزی تک تک کشورهای جهان عمل می کند هر تجارتی که در هر کجای دنیا صورت بگیرد باید بخشی از سودش به فدرال رزرو آمریکا واریز بشود.
متکی با اشاره به اینکه تاکنون دلار یکی از ابزارهای قدرت برای حکمرانی آمریکا در جهان بوده است افزود:اگر آمریکا تجارتی پر سودی در جهان کند سودش برای خودش است نه برای دیگران، اما اگر سیستم پولی بانکی آن دچار ضرر شود مانند بحرانی که در سال 2008 درخصوص هزار میلیارد دلار تخصیص وام برای ساخت مسکن و بازگردانده نشدن آن به سیستم مالی دچار شد ،این بحران را به سراسر جهان وارد کرد.
وی گفت : آمریکایی ها به واسطه و تکیه بر قدرت نظامی، هر کشوری را بر طبق منافع خود لازم میدیدند تهدید میکردند اما از نظر بسیاری از کشورهای جهان ، آمریکا را در جنگ هایی مانند افغانستان سوریه عراق یمن که در بیست سال اخیر ایجاد کرده، پیروز میدان نمیدانند.
وزیر اسبق وزارت امور خارجه تصریح کرد: آمریکایی ها از نظر سلاح ، نیروی نظامی و سرمایه مالی در آن جنگ ها کم نیاوردند بلکه در منطق کم آوردند و نتوانستن اقناع منطقه ای و جهانی ایجاد کنند.
وی ضمن بیان این مطلب که کارساز نبودن قدرت نظامی آمریکایی ها باعث آن شد که بعد از آن به سمت اعمال تحریم که به نوعی قدرت اقتصادی کشور به شمار می آید پیش روند افزود: آمریکا در هر منطقه ای از جهان که در آنجا مسئله داشته باشد با اعمال تحریم های ظالمانه خواستار شکستن آن کشورهستند و بزرگترین تجربه اش جمهوری اسلامی ایران بوده است .
وی گفت: در یک سال اخیر با ایجاد تحریم های ظالمانه در صدد آن بودند ما را شکست دهند و تسلیم خود کنند اما هیچ کدام از آنها اتفاق نیافتاد بلکه مقاومت در برابر این زورگویی و فشارها، تبدیل به دستور العمل برای ما و همچنین کشورهای مبارز و مخالف برای مقابله در برابر آمریکا شد .
متکی عنوان کرد: قدرت اقتصادی آمریکا در چالش کشورهای چین، اروپا و روسیه قرار گرفته و ارزش دلار هم متاثر از این ایستادگی ها باعث کمرنگ شدن آن در جهان شده شده به طوریکه اگر چندین کشور موثر دیگر در هزینه های ارزی و پولی بین المللی تصمیم قطعی خود را برای خروج از دلار بگیرند آمریکا در این خصوص هیچ قدرتی برایش نمی ماند.
وزیر اسبق امور خارجه گفت :موقعیت آمریکا در سازمان ملل که به عنوان رکن دیگر برای قدرت نمایی این کشور به شمار می آید، به گونه ای شده که آمریکا، دیگر تمایل ماندن در آن سازمان را ندارد و همچنین از دیگر سازمان های محیط زیست، یونسکوو حقوق بشر خارج شده است.
وی تصریح کرد: آمریکا زمانی تمام هزینه های خود را صرف سازمان های بین المللی می کرده تا از آن ها به عنوان ابزارهای قدرت، همسو با حکمرانی خود در جهان کند ولی برای اولین بار کشوری که دارای حق وتو در شورای امنیت که محل اقتدار آن به شمار می آید نتوانسته، در خصوص ایران حرف خود را پیش ببرد و دچار مشکل شده است.
وی افزود: همچنین کشوری مانند اندونزی و نیجریه که به نوعی از همراهان اصلی آمریکا به شمار می آید از حمایت آمریکا خودداری میکنند که به تعبیر مشاور قبلی ترامپ، "جان بولتون" این بدترین وضع ممکن برای آمریکا ست که میتوانست بوجود بیاید و کشور با شکست مواجه شده است.
وی گفت: با وجود اینکه آمریکا قدرت نظامی و اقتصادی اول را در جهان داراست اما این ابزارهای سلطه گری و حکمرانی برای آمریکا یکی پس از دیگری از کار می افتد و آیا این به معنی افول نیست؟
وزیر سابق وزارت امور خارجه وضعیت آمریکا در دو دهه اخیر را اینطور عنوان کرد: در دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، حکمرانان پنهان آمریکا شرایط آمریکا را بویژه در دوره ریاست بوش و اوباما رصد کردند و ضعیف شدن جایگاه آمریکا برایشان اثبات شده بود.
وی افزود: بوش در زمان ریاست جمهوری همیشه به گزینه ای نظامی بر روی میز اشاره میکرد و اصلا نتوانست به ایران حمله کند و همچنین اوباما به دنبال برگرداندن اعتماد به آمریکا بود، اما ناموفق از کاخ سفید رفت. ترامپ با روی کار آمدن در ریاست جمهوری آمریکا به دنبال تقویت جایگاه آمریکا در جهان بود که اولین شعارش بازگردانندن رهبری به آمریکا بود. ترامپ در این چهار سال در اقتصاد داخلی به صورت کوتاه مدت و ضربتی عمل کرد و افکار داخلی در مورد ترامپ مثبت بود ولی در حوزه سیاست خارجی فکر میکرد مانند رویکرد داخلی میتواند موفق باشد و اقتدار خاصی را برای آمریکا در جهان خلق کند که این رویکرد در حوزه سیاست خارجی متوقف شد .
متکی عنوان کرد: از دیدگاه ناظران بین المللی مجموعه رویکردهای ترامپ با رهبر کره شمالی و برکناری مادورو و به رسمیت شناختن رهبر مخالفان ونزوئلا به عنوان ریاست جمهور آن کشور را، پروژه های شکست خورده میدانند
وزیرخارجه اسبق کشورمان با اشاره به قرارداد اسلو که در آن کلینتون (رئیس جمهور وقت آمریکا) عرفات و رئیس دولت صهیونیستی را کنار همدیگر آورد تا طرح دو دولتی را اجرا کنند، یادآور شد: رئیس جمهور آمریکا امروز حتی نتوانست رفتاری مشابه زمان اجرای قرارداد اسلو را تکرار کند، ترامپ به قدری مغرور است که در ورشو حتی سازمان آزادی بخش فلسطین که قسمت سازشکار فلسطین به حساب می آید را دعوت نکرد، به دلیل اینکه طرح‌های خاورمیانه‌ای او را افرادی کوته اندیشی مثل کوشنر و یهودی‌های افراطی انجام می دادند به همین خاطر است که امروز خبری از معامله قرن نیست، اینکه بحرین بیایید و اعلام عادی سازی روابط با صهیونیست‌ها بکند که تحولی در منطقه به حساب نمی آید.
متکی یادآور شد که ترامپ در مسئله ایران نیز موفق نبوده است و گفت: رئیس جمهور آمریکا تحریم های اخیر را در شرایطی اعمال کرد که مدعی بود این تحریم‌ها کار ایران را تمام می کند، اما چه شد؟ او در این موضوع هم شکست خورد.
وی یادآور شد که عملکرد 4 سال اخیر دستگاه دیپلماسی آمریکا ضعیف بوده است به نحوی که از اعتبار این کشور بسیار کاسته است.
متکی خاطرنشان کرد که امروز اروپایی‌ها ترامپ را شکست خورده انتخابات می دانند ولو اگر او بتواند با بازی آرا الکترال، مجددا به کاخ سفید راه پیدا کند، دیگر همان آدم سابق نخواهد بود.
وی با اشاره به مناظره‌ها و کمپین های انتخاباتی ترامپ گفت: ترامپ در کسوت رئیس جمهور آمریکا هرگز ظاهر نشده است، او حتی در انکار حقایق علیه خود نیز نتوانسته است مثل سابق عمل کند و حرف هایش دیگر خریداری ندارد، او در کمپین های انتخاباتی‌اش نتوانسته محورهای برنامه های خود را شرح دهد، 4 سال حکمرانی ترامپ افول آمریکا را به‌خوبی نشان داد.
متکی گفت در صورتی که بایدن پیروز انتخابات شود باید در نظر داشته باشیم که وی به لحاظ توان اجرایی، فهم کشور داری و به لحاظ قدرت دیپلماسی نصف اوباما هم نخواهد شد.
وی افزود: در صورت انتخاب بایدن، افول آمریکا تسریع می شود و آمریکا با مشکلات بیشتری روبرو خواهد شد، بایدن قادر به اداره کردن آمریکای امروز نیست، این بدین معنی نیست که ترامپ می تواند اداره کند، ترامپ در 4 سال گذشته انبوهی از پرسش‌ها را ایجاد کرده است که کسی قادر به پاسخ به آنها نیست، بنظر من انتخابات آمریکا، یک انتخابات دو سر باخت است، عُقلایی اگر در آمریکا هستند باید در سیاست های این کشور تجدید نظر کنند.
وی در خصوص رابطه آمریکا با سایر کشورهای دنیا گفت: هیچوقت روابط چین و آمریکا به بدی امروز نبوده است، هیچگاه بدبینی میان روسیه و آمریکا به بدی امروز نبوده است، هیچگاه روابط اروپا و آمریکا به تیرگی امروز نبوده است، هیچوقت نفرت از آمریکا در کشورهای منطقه به اندازه امروز نبوده است، اینها را نظرسنجی‌ها می گوید، آمریکایی باید بررسی کنند که چرا امروز به این اندازه نسبت به آنها تنفر ایجاد شده است، 40 سال پیش در نظرسنجی‌هایی که در خاورمیانه انجام شده بود 80 درصد جوانان می گفتند که آمریکا الگوی ماست، اما امروز چه؟ همان افراد که در نظرسنجی‌ها شرکت کرده بودند امروز نظری متفاوت دارند، رویکردهای آمریکا به شدت شکست خورده است.
وزیر خارجه اسبق ایران معتقد است شکست سیاست های آمریکا یادآور این موضوع است که جهان یکجانبه گرایی را نمی پذیرد و دیگر بازیگر، تصمیم گیر و کارگردان یک نفر نیست و در این شرایط ایده چندجانبه‌گرایی مطرح می شود، اگر ما امروز مشکلات جهان را جهانی می دانیم، این مشکلات جهانی شده راه‌حل های جهانی هم می خواهد، برای رسیدن به این راه‌حل به همکاری های جهانی نیازمندیم، اگر کدخدا کنار برود قطب های دیگر هم که این نگاه استکباری را دارند نیز به کنار خواهند رفت و امروز آنها به این موضوع اعتراف می کنند، متکی در این خصوص به صحبت های مکرون در جمع سفرای خارجی فرانسه اشاره کرد که وی اعتراف کرده بود که غرب باید قبول کند که دورانش تمام شده است، دنیای جدید حکمران‌های جدید می خواهد.
وی افزود: افول آمریکا به آمدن کدخدای جدید ختم نمی شود بلکه کشورها و ملتها جایگاه خود را پیدا خواهند کرد و عدالت را می شود در دوره جدید تجربه کرد.