العالم - ترکیه
خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشت: فاتح یوکسل یکی از هزاران شهروند ترکیه است که از داروخانه‌ای به داروخانه‌ای دیگر در جستجوی داروهای وارداتی می‌روند؛ داروهایی که با کاهش سریع ارزش لیره، به سرعت ناپدید می‌شوند.
این جوان 35 ساله که برای تسکین یک اختلال نادر خودایمنی موسوم به سندرم بهجت 9 سال است قرص مصرف می‌کند، می‌گوید: «گاهی اوقات دوره‌هایی دارم که داروهای مورد نیازم را ندارم و بیماری‌ام بدتر می‌شود. درد دارم."
این متصدی فروشگاه ادامه می‌دهد: «ممکن است سخت باشد اما باید کار کنم.»
ترک‌ها تحت تأثیر سقوط ارز قرار گرفته‌اند که با شروع یک «جنگ اقتصادی استقلال» -- که ماه گذشته، رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان آن را آغاز کرد، شتاب گرفت. اقدام وی، نظام بازار متعارف را به چالش می‌کشد. رهبر کهنه کار ترکیه در تلاش است تا با کاهش هزینه‌های استقراض، با تورم فزاینده مبارزه کند -- دقیقا برعکس کاری که کشورها معمولا در شرایط مشابه انجام می‌دهند. پیامدهای این سیاست برای افرادی مانند یوکسل خوف‌آور بوده است.
واحد پول ترکیه تنها از ابتدای نوامبر بیش از 40 درصد از ارزش خود را از دست داده است. یک لیره می‌توانست در ژانویه با 13 سنت آمریکا برابری کند. اما در ماه جاری ارزش آن به کمتر از نصف کاهش یافته است. این بحران ارزش پس‌انداز مردم را از بین برده و کالاهای اساسی را بسیار گران کرده و بخش‌هایی از جمعیت را به زیر خط فقر رسمی کشانده است.
این بحران همچنین یافتن طیف وسیعی از داروهای وارداتی برای گروهی از بیماری‌ها - از دیابت گرفته تا سرطان، بیماری‌های قلبی تا آنفلوانزا - را در 27000 داروخانه ترکیه تقریباً غیرممکن کرده است.
-- "ظالمانه"
فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه، این اتهام را رد کرده و تولیدکنندگان دارو را به «تلاش برای فروش داروهای گران‌قیمت به ترکیه» متهم کرده است.
وی می‌گوید: «این خبر که "در ترکیه دارو پیدا نمی‌شود" بر اساس واقعیت نیست.»
اما ودات بولوت، دبیرکل انجمن پزشکی ترکیه می‌گوید متهم کردن شرکت‌ها به تلاش برای فروش داروهای گران‌قیمت در حالی که لیره ارزش زیادی از دست داده، «ظالمانه» است.
متخصصان پزشکی می‌گویند یک راه حل بلند‌مدت، شامل توسعه صنعت بهداشت ترکیه برای از بین بردن وابستگی آن به واردات است. اما اکنون فروشندگان دارو از دریافت یادداشت‌های دلخراش از بیماران در نرم‌افزارهای پیام‌رسان همراه با عکس صحبت می‌کنند. مردم درخواست می‌کنند بدانند کجا می‌توانند داروی خود را پیدا کنند.
انجمن فروشندگان داروی ترکیه در ماه نوامبر اعلام کرد 645 دارو تحت تأثیر این بحران قرار گرفته است. اما با تشدید این وضعیت، داروساز برنا یوسل مینتاس به خبرگزاری فرانسه گفت یافتن حدود 1000 دارو دشوار است.
تانر ارکانلی، رئیس اتاق فروشندگان داروی آنکارا می‌گوید: «وضعیت به دلیل لیره بدتر شد. آن را همانند آتشی تصور کنید که روی آن بنزین ریخته شود.»
-- نرخ ارز ثابت
بخشی از این مشکل ناشی از روش تهیه داروها در ترکیه است. وزارت بهداشت در ماه فوریه (بهمن) هر سال، قیمت استاندارد داروها را بر اساس نرخ ارز مورد توافق دولت تعیین می‌کند. این وزارتخانه نرخ برابری یورو را برای امسال 4.57 لیره تعیین کرد. اما اکنون برای خرید یک یورو در بازار نزدیک به 20 لیر نیاز است.
به گفته ارکانلی، این بدان معناست که تولیدکنندگان دارو «متاسفانه» تصمیم به عدم فروش دارو به ترکیه گرفتند زیرا آنها در سایر بازارها درآمد بیشتری داشتند.
فروشندگان دارو از دولت می‌خواهند قیمت داروها را در برابر یورو دست‌کم سه بار در سال ارزیابی کند.
اما مشکلات گسترده‌تری وجود دارد. تنگناهای زنجیره تامین جهانی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا منجر به جهش قیمت بیشتر مواد خام شده است؛ معضلی که داروهای تولید ترکیه را گران‌تر می‌کند. تامین‌کنندگان داروی ترکیه نیز از دولت به دلیل تاخیر در پرداخت‌ها عصبانی هستند چرا که با توجه به پرداخت بر مبنای نرخ ارز توافق شده در آن زمان (فوریه هر سال)، این بحران برایشان دوچندان دردناک می‌شود. انجمن‌های کارفرمایی نیز هشدار می‌دهند با این وضع، برخی از شرکت‌ها مجبور به تعطیلی خواهند شد.
-- وضعیتی تیره‌روزانه
همانطور که پدربزرگ امین دورموش هنگام تلاش برای درمان سرفه نوه پنج ساله خود متوجه شد، به‌ویژه یافتن شربت‌های کودکان بسیار دشوار است.
دورموش 62 ساله در این خصوص می‌گوید: «آنها آن دارو را ندارند، بنابراین من برمی‌گردم و نسخه جدیدی می‌گیرم. سپس به این داروخانه می‌آیم و آن دارو نیز در دسترس نیست.»
ارکان اوزتورک، که مدیریت یک مرکز پزشکی خصوصی را در آنکارا بر عهده دارد، مسائل مشابهی را درباره یافتن داروهایی برای درمان تب، حالت تهوع و معده‌درد مطرح می‌کند.
پزشک ارشد این مرکز می‌گوید: «مسائل عمده‌ای برای تأمین داروهای کاهش دمای بدن کودکان وجود دارد.»
گوکبرک بولموس، داروساز، نیز می‌گوید: «ما در حال آغاز فرایند عدم یافتن داروهای مورد نیاز برای درمان دیابت، فشار خون بالا، آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه هستیم. این وضع در حال تبدیل شدن به کمبود دارو است. هرچه در دست ما مانده همین است. زیرا نمی‌توانیم آن را جایگزین کنیم.»