العالم - در گوشی
طبق اخباری که به بیرون درز کرده است، نماینده ویژه سازمان ملل نظر همه طرف های مرتبط به موضوع را درباره چگونگی از سرگیری روند سیاسی در این منطقه خواهد شنید و سپس عازم الجزایر و نواکشوت خواهد شد.
شورای امنیت سازمان ملل در اواخر اکتبر 2021 مغرب و جبهه پولیساریو و موریتانی را به ازسرگیری مذاکرات بدون پیش شرط به منظور رسیدن به "راه حل سیاسی عادلانه و پایدار و مورد قبول همه طرف ها" برای "تعیین سرنوشت ملت صحرای غربی" فراخوانده بود. پیش بینی می شود این مذاکرات که از سال 2019 متوقف شده است اکنون زیر نظر استفان دیمیستورا، نماینده ایتالیایی دبیر کل سازمان ملل از سر گرفته شود.
از نظر تاریخی .. تاریخ درگیری در منطقه صحرای غربی به ائواسط دهه هفتاد از قرن گذشته برمی گردد. زیرا این منطقه به مساحت بیش از 266 کیلومتر مربع – که در ساحل شمال غرب افریقا امتداد یافته است – از اهمیت بسیاری برخوردار است. این منطقه طبق آمار سازمان ملل و بانک جهانی با 567 هزار نفر، منطقه ای کم جمعیت به شمار می رود. اما منبع غنی فسفات است و سواحل آن در اقیانوس اطلس منبع غنی ماهی است.
مغرب که 80 درصد از خاک این منطقه را زیر سلطه دارد آن را بخش جدایی ناپذیر خاک خود می داند اما به شرط اینکه تحت حاکمیت مغرب باقی بماند حاضر است خودگردانی آن را به رسمیت بشناسد. در حالی که جبهه پولیساریو با حمایت الجزایر طبق توافق آتش بس 1991، بر انجام همه پرسی برای تعیین سرنوشت خود اصرار می ورزد.
در اکتبر سال 1975، دادگاه بین المللی لاهه با صدور حکمی " حق مشروع ساکنان صحرای غربی برای اعلام خودمختاری این منطقه را به رسمیت شناخت ." صحرای غربی که پیش از این مستعمره اسپانیا بود، در حال حاضر بخش بزرگی از آن از سال 1975 تحت کنترل دولت مغرب قرار دارد. اما این موضوع باعث نشده است که هیچ یک از مغرب یا موریتانی این منطقه را به طور کامل به حاکمیت خود درآورند.
پیش از آن در سال 1973، جبهه خلق برای آزادی الساقیه الحمرا و وادی الذهب معروف به پولیساریو برای آزادی صحرای غربی از اشغال استعمار اسپانیا تأسیس شده بود. پولیساریو پس از خروج استعمار اسپانیا، در سال 1975 و به دنبال حمله مغرب یه این منطقه در همین سال، به مبارزات خود برای آزادی خاک این منطقه از آنچه که استعمار مغرب می خواند ادامه داد.
پس از یک درگیری نظامی 16 ساله علیه مغرب (1975 - 1991) دو طرف در سال 1991 توافق آتش بس امضا کردند و سازمان ملل هیئتی را برای برگزاری همه چرسی در صحرای غربی موسوم به (مینورسو) عازم منطقه کرد. به دنبال آن، چند دور مذاکره بین این جبهه و مغرب از جمله مذاکرات "مانهاست" برای حل مشکل صحرای غربی و یافتن راه هایی برای اجرای قطعنامه های سازمان ملل درباره حق تعیین سرنوشت ملت صحرا انجام شد که هیچ یک به راه حل مسالمت آمیز ختم نشدند.
در 13 نوامبر 2020 به دنبال عملیات نظامی ارتش مغرب در منطقه حائل کرکارات در جنوب منطقه صحرا، آتش بس بین دو طرف پس از 30 سال شکسته شد. به دنبال آن پولیساریو اعلام جنگ کرده و پایان آتش بس را اعلام کرد.
مداخله رژیم صهیونیستی
در اواخر سال 2020 دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق امریکا به عنوان پاداش سازش مغرب با رژیم صهیونیستی، حاکمیت این کشور بر صحرای غربی را به رسمیت شناخت.
پس از این اقدام، سفیر آمریکا در رباط پا رااز این هم فراتر گذاشته و نقشه جدیدی را به وزارت خارجه آمریکا داد که در آن، صحرای غربی به عنوان بخشی از خاک مغرب تعریف شده بود.
نقش توافق های آبراهام
ناصر ودادی، پژوهشگر حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا در این باره گفت: "پس از آنکه آمریکا حاکمیت مغرب بر صحرای غربی را به رسمیت شناخت، موازنه ژئوپولتیک منطقه به کلی به هم ریخت " و این اقدام شوکی به همه طرف های ماجرا وارد کرد.
بحرانی که رژیم صهیونیستی در اوایل نوامبر 2021 بین الجزایر و مغرب ایجاد کرد، مسأله صحرای غربی را پس از سالها جمود، دوباره مطرح کرد و پس از آنکه الجزایر مغرب را متهم به حمله به دو گامیون الجزایری و کشته شدن 3 شهروند این کشور کرد، اوضاع بیش از پیش متشنج شد.
در داخل مغرب نیز سازش این کشور با رژیم صهیونیستی با مخافلت شدید و گسترده مردم رو به رو شد و "جماعت عدالت و احسان اسلامی مغرب" با صدور بیانیه ای این اقدام را فاجعه آمیز و حساب نشده خواند.
"توافق های آبراهام".. عامل اصلی درگیری
برخی از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که عامل اصلی تشدید تنش بین دو کشور همسایه، توافق های آبراهام است.
رباط همان سال و حدود 4 ماه پس از سازش با رژیم صهیونیستی، این اقدام را علنی کرد. پس از آن آمریکا نقشه رسمی جدیدی را به مغرب تحویل داد که در آن، صحرای غربی ضمیمه خاک این کشور شده بود. این امر اشتهای مغرب را برای اشغال این منطقه سرشار از منابع طبیعی و معادن برانگیخت و در نهایت همه این مسائل به نفع رژیم صهیونیستی – که در پشت پرده همه توطئه ها در کل منطقه دست داشت – تمام شد.