العالم _ فلسطین اشغالی
راسم عبیدات، پژوهشگر و کارشناس مسائل سیاسی در سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران با شبکه العالم به گفتگو نشست.
مشروح این گفتگو به شرح ذیل است؛
العالم: از میزان آشنایی امام خمینی به علوم اسلامی بفرمایید؟ تربیت ایشان در این خانواده روحانی چگونه شکل گرفت؟
عبیدات: امام خمینی(ره) تا 19 سالگی مشغول تحصیل در مدارس "خمین" بودند و در این مدارس، دروس فقه، اخلاق، زبان عربی و منطق را آموزش دیدند سپس برای تحصیل در حوزه علمیه عازم اراک شدند و در این شهر، علوم دینی، منطق، اخلاق، ریاضی و فلسفه را آموزش دیدند بعد به حوزه علمیه قم رفتند و در آنجا علوم اسلامی، فلسفه، اخلاق، فقه اسلامی، فلسفه و اخلاق اسلامی را آموزش دیدند. امام خمینی( ره) این دروس را ابتدا در خمین فراگرفتند سپس به مدت یک سال در شهر اراک تحصیل کردند و بعد به شهر قم رفتند. امام راحل در 24 سالگی به تدریس روی آوردند ایشان همچنان در کلاسهای اخلاق و فلسفه مشارکت میکردند.
العالم: شخصیت امام خمینی ( ره) به عنوان یک روحانی و با توجه به اینکه همواره در آن زمان در حال تردد میان عراق و ایران بودند، چگونه شکل گرفت؟
عبیدات: ایران در آن زمان توسط سرمایهداران اداره میشد لذا، ملت ایران در آن زمان در معرض ظلم، سرکوب و سوءاستفاده توسط سرمایه داران بودند. امام خمینی (رض) در سن نوجوانی پا در مسیر جهاد گذاشتند و علیه فساد، ظلم، انحرافات فکری و اخلاقی قیام کردند و لذا در سایه این مبارزه زودهنگام و جهادی، ایشان در معرض هجمه وحشیانه رژیم شاه بودند. امام خمینی( ره) در سال 1964 به مدت یک سال به ترکیه تبعید شدند. ایشان در این کشور از هرگونه فعالیت سیاسی و اجتماعی محروم بودند و رژیم شاه به سرکوب مبارزان و انقلابیون در ایران ادامه میداد. امام خمینی در سال 1965 به عراق رفتند و در نجف اشرف مقیم شدند.
امام در پی نوشتن کتابی در بردارنده تمامی ابواب فقه شیعه بودند که این توفیق به هنگام تبعید به ترکیه اتفاق افتاد. این کتاب مهم، رسالت عملی امام خمینی است که در آن درباره جهان، مسائل عصر حاضر، دفاع و امر به معروف و نهی از منکر نوشتهاند.
امام خمینی (ره) در نجف اشرف نظریه ولایت فقیه را مطرح کردند و نظام جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس این نظریه تاسیس شده است. واضح بود که دولت وقت عراق و نیروهای شاهنشاهی در ایران و همچنین قدرتهای امپریالیستی و سرمایهداری از فعالیتهای امام خمینی هراس داشته باشند.
العالم: درباره ابعاد انقلاب، آیا می توان گفت که اوضاع ایران چه از نظر دینی و چه از نظر مبارزه با استبداد که ایران در آن زمان در معرض آن بود، تأثیر زیادی در شکل گیری شخصیت و اندیشه امام خمینی داشت؟
عبیدات: حضرت امام خمینی (ره) جنبه معنوی و عملی را با هم آمیخت، چنان که در شخصیت ایشان، بعد معنوی مکمل بعد علمی بود، علاوه بر آن دید وسیعی به اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران و کشورهای اسلامی داشتند. اینگونه بود که شخصیت ایشان شکل گرفت به ویژه که از خانواده ای بود که نقش عمده ای در ترغیب مردم به فراگیری علوم معنوی و اصلاحات و دعوت آنان به جهاد و ایستادگی در برابر رژیم (مستبد) تهران داشت. یکی دیگر از مبارزات امام، مخالفت با طرح دولت در سالهای 1961 – 1962 به نخست وزیری علم تحت عنوان لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی بود. بر اساس این لایحه مقرر شده بود که شروط سابق انتخابات برای نامزدها تغییر کند (به این شکل که شرط دین اسلام و قسم به قرآن برای نامزدها حذف شود) زیرا در شروط قبلی، نامزد باید مسلمان باشد و به قرآن سوگند یاد کند، این لایحه حتی وقتی به زنان حق نامزدی داد در واقع برای اهداف خبیثانه بود. هدف رژیم از این لایحه اعمال نفوذ بهائیان در قوای سه گانه ایران یعنی مقننه، قضاییه و مجریه بود.
حمایت آمریکا از شاه نیز مشروط به عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و تحکیم رابطه راهبردی با آن شده بود. آمریکا و رژیم صهیونیستی بسیار خواهان نفوذ بهائیت در قوای سه گانه ایران بودند که به همین دلیل امام به شدت در مقابل این لایحه ایستادند که به همین دلیل در سال 1343 به ترکیه تبعید شد.
العالم: آیا شخصیت امام در مخالفت با سیاست شاه در آن زمان مشخص بود؟
عبیدات: امام خمینی (رض) نه تنها مخالف شاه بود بلکه همواره به روحانیت در قم و تهران پیام می داد تا علیه رژیم دیکتاتور شاه قیام کنند.
العالم: این قبل از تبعید ایشان بود؟
عبیدات: قبل از تبعید تا سال 1343 در تهران بود، سپس به ترکیه تبعید شد، پس از 11 ماه به عراق تبعید شد و حدود 13 سال در عراق ماند و پس از آنکه دولت عراق به خاطر خواست شاه ایران و دستور آمریکا وی را اخراج کرد، به کویت رفت اما دولت کویت در تاریخ 4/10/1978 به دلیل مخالفت آمریکا و شاه ایران، نتوانست میزبان امام باشد. لذا در تاریخ 6/10/1357 مجبور به عزیمت به پاریس شد، البته حکومت فرانسه در آن زمان به ریاست والری ژیسکاردستن نیز کوشید مانع اقامت امام در پاریس شود اما امام فرمودند حتی اگر مجبور شوم از فرودگاهی به فرودگاه دیگر یا از شهری به شهر دیگر بروم، این مساله مرا از انجام فعالیت های سیاسی منصرف نمی کند، آنان کوشیدند ایشان را از انجام فعالیت های سیاسی منصرف کنند اما امام از همان پاریس به هدایت نیروهای انقلابی و مذهبی در ایران ادامه دادند.
انقلاب ایران همچون زلزله ای برای غرب بود
العالم: امام خمینی (ره) قبل از تبعید در ایران نفوذ داشتند، لذا ایشان قبل از تبعید هم با دیگران روابط شخصی داشتند، هم از لحاظ فرهنگی و معنوی در سطح بالایی بودند و به طور کلی با فرهنگ مرتبط بودند. نه تنها علیه طاغوت در ایران بلکه علیه ظلمی بودند که در مناطق مختلف در حق ملت رخ میدهد، آیا به این دلیل، ایشان تأثیر زیادی بر مردم ایران و خارج از ایران داشته اند؟
عبیدات: امام خمینی (ره) رهبر محلی [داخلی] نبودند [تنها رهبر ایران نبودند]، بلکه مرد دین و دولت بودند، اصولاً در بعد معنوی و دینی، علم فراوانی داشتند و متبحر بودند. در مسائل علم، فلسفه، مسائل اجتماعي، اقتصادي، معنوي و غيره . علم و بعد معنوي را در هم آميختند و شخصيتي كاريزما داشتند كه مانند رهبر بود. بنابراین زمانی که انقلاب (اسلامی) ایران را رهبری کردند، بحث رهبری انقلاب نبود، هنگامی که مردم فوران کردند، زیر پرچم امام خمینی (ره) فوران کردند. انقلاب و علمای دین را رهبری کردند، این انقلاب برای خودش شعار، ابعاد و اهداف اسلامی داشت ابعادش به ایران و موضوع داخلی محدود نبود، بلکه خارج از ایران اعم از جهان عرب و اسلام بود و به همین دلیل برای دنیای غرب مانند زلزله بود، زیرا ایشان مشتاق بازگشت امام نبودند. امام خمینی (ره) از پاریس به تهران آمدند و حتی رژیم ایران در آن زمان با همکاری ایالات متحده آمریکا، با بستن فرودگاه ها و عدم پذیرش پروازهای خارجی با ایشان مقابله کرد، اما توده های مردمی که با ایمان به امام خمینی (ره) و اندیشه و انقلاب ایشان به خیابان رفتند و راهپیمایی کردند. امام خمینی تظاهرات میلیونی را رهبری کردند، رژیم مجبور به بازگشایی فرودگاه ها و پذیرایی از امام خمینی (ره) شد.
العالم: به همین دلیل است که شخصیت امام خمینی (ره) برای رهبران غربی، برخی از علما و برخی از رهبران عرب معما بود؟
عبیدات: شخصیت امام خمینی (ره) یک معما بود، زیرا ایشان رهبری بودند که در داخل ایران حضور نداشتند و انقلاب را از خارج از ایران رهبری کردند، ایشان در پاریس بودند، مرتب سخنرانی می کردند و با شخصیت های بسیاری از کشورهای مختلف جهان ملاقات داشتند، دستور و پیام می فرستادند وبرای روحانیون و انقلابیون تهران نامه می فرستادند، از این رو، وقتی این خطبه ها، نامه ها، سخنرانی ها، سخنرانی ها و سمپوزیوم ها باعث شعله ور شدن اوضاع داخل ایران علیه رژیم شد و مردم ایران از ظلم، بی عدالتی، آزار، اذیت و فئودالیسم رنج می بردند، و این در حالی است که ایران کشوری ثروتمند است که منابع فراوان اعم از منابع نفتی، اقتصادی، انسانی، فکری و علمی... اما این کشور از ترس اینکه مبادا ایران از زیر بار آمریکا خارج و به کشوری مخالف دولت تبدیل شود، انرژی خود را به نفع پروژه آمریکایی صهیونیستی در منطقه نگه می داشت.
العالم: امام خمینی (ره) چگونه با توجه به محاصره و تبعید در خارج از کشور، مردم را به مقابله با هژمونی غرب و شرق و نیز توقف وابستگی جهان سوم به استکبار جهانی دعوت کردند؟ با این که امام خمینی در تبعید بودند و با وجود توطئه ای که علیه کشور و نیز بر علیه ایشان به عنوان یک شخصیت با نفوذ انجام می شد؟
عبیدات: برخی (به اشتباه) معتقد بودند که انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، برپایه صدور انقلابی بنا شده که منظور از آن تلاش برای استقرار نیروهای نظامی با هدف تغییر رژیم های منطقه ای وبه عبارت بهتر لشکرکشی نظامی است اما در حقیقت منظور از صدور انقلاب، جنبه فکری و فرهنگی موضوع و انتقال تجارب در این زمینه ها است ونه به معنای مداخله نظامی در کشورهای همسایه یا تشویق گروهای مقاومت به انجام عملیات نظامی و کودتا علیه رژیم های موجود.
از اینرو امام خمینی دارای بینش، اندیشه و فرهنگ بودند و پایهای این فرهنگ و اندیشه را بنا گذاشتند و به جنبشها، احزاب و کشورهای همسایه منتقل میکردند به عنوان مثال، ایشان تاثیر بزرگی در نجف اشرف داشتند؛ ایشان علیه جنگ ایران و عراق ایستاد؛ زیرا ایشان کاملا آگاه بودند که هدف از این جنگ، تضعیف توانمندی امت عربی و اسلامی بود و به سفارش و دستور آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای عربی خلیجفارس و به نیت نابود کردن انقلاب اسلامی ایران آغاز شد.
آمریکا به خوبی از تغییرات استراتژیکِ در حال وقوع در تهران آگاه بود و میدانست این تغییرات نه تنها بر ایالات متحده آمریکا بلکه بر رژیم اشغالگر نیز سایه خواهد انداخت به همینن دلیل است که آمریکا سلسله تحریمهای خفهکننده علیه جمهوری اسلامی وضع کرده است.
یعنی ایران 40 سال است که تحت تحریمهای ظالمانهی قرار گرفته است به این امید که نظام آن دچار فروپاشی شده و کشور دچار هرج و مرج و بیثباتی و ناامنی و درگیر جنگهای طایفهای و مدهبی شود.
ایرانِ امروز یک قدرت بسیار بزرگ است
العالم: ابعاد انقلاب امام خمینی( رضی الله عنه) و موفقیت ایشان در این امر نهفته است؟
العبیدات: این انقلاب دستاوردهای مهمی در تهران در سطوح اقتصادی، نظامی، فضایی، علمی و تکنولوژی بهدست آورده و به رغم تحریمهای اقتصادی و مالی آمریکا و در سایه قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شرکتها و موسسات ایرانی در فهرست تحریمهای آمریکا، ولی ایران به توسعه و پیشرفت ادامه میدهد و حتی ایران ضمن تداوم حمایت از جنبشهای آزادیخواه در منطقه عربی و دیگر مناطق، یک کمربند و محوری تشکیل داده که این محور از تهران به سوریه، لبنان، یمن، عراق و فلسطین امتداد پیدا کرده و به عنوان سپر حمایتی عمل میکند که البته آن از شاخصههای انقلاب امام خمینی( رض) است.
وقتی در مورد تهران سخن میگوییم در مورد نقش منطقهای متعادل آن صحبت میکنیم حتی آمریکا که تلاش میکند تهران را به توافقی که خود از آن خارج شد، برگرداند، با موضع سرسختانه و ثابت ایران مواجه شده که لغو کامل تحریمها را مشروط کرده است.
ایران میتواند به بمب هستهای دسترسی داشته باشد ولی به دلیل ممنوعیتهای شرعی، هرگز به ساخت این سلاح اقدام نمیکند.
ایرانِ امروز یک قدرت بسیار بزرگ است و اگر آمریکا میتوانست از سالها پیش به ایران حمله میکرد ولی هرگز نمیتوانست تبعات نظامی و اقتصادی این جنگ را متحمل شود. همین طور رژیم صهیونیستی که به رزمایشها و ارتش خود میبالد و گمان میکند که میتواند علیه ایران جنگ به راه بیندازد، هرگز نمیتواند تبعات چنین جنگ احتمالی را تحمل کند.
العالم: مساله فلسطین و بیتالمقدس از چه اهمیتی در نزد امام خمینی برخوردار است؟
عبیدات: امام خمینی قضیه فلسطین را قضیهای محوری میدانست. ایران به قضیه فلسطین از این منظر نگاه میکند که ملت فلسطین حق ازادسازی و بازپسگیری سرزمینشان را دارند.
العالم: از دستاوردهای امام خمینی در زمینه قضیه فلسطین...
عبیدات: امام راحل بعد از بازگشت، سفارت رژیم صهیونیستی را به سفارت فلسطین تغییر داد و این بزرگترین دستاورد به نفع قضیه فلسطین بود. ایشان همچنین آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به عنوان روز جهانی قدس معرفی کرد که در آن روز، سالیانه در بیشتر کشورها تظاهراتی در حمایت از قدس و فلسطینیان برگزار میشود.
امام خمینی همیشه تأکید داشتند که قدس و مسجدالاقصی به عنوان قبله مسلمانان جهان- فارغ از اختلافات فرقهای- معرفی شود. امام حمینی همچنین حمایت نظامی، مالی و سیاسی به ملت فلسطین و مقاومت چه در غزه و چه مناطق دیگر ارائه کرد.
وقتی روز قدس در سال 1979 اعلام شد جریان ها و کشورهای معدودی در آن شرکت داشتند، اما امروز در کشورهای مختلف جهان طیف های انسانی گسترده ای از کشورهای عربی، اسلامی و بین المللی در روز قدس برای حمایت از قدس و اهالی آن شرکت می کنند.
این موضوع ثابت کرد که امام توانست انقلاب اسلامی ایران را از یک انقلاب داخلی به انقلابی در سطح منطقه و جهان تبدیل کنند، بنابراین انقلاب ایران دیگر یک انقلاب داخلی یا ایرانی نیست.
موضوع دیگر آنکه انقلاب ایران فقط در بعد تسلیحاتی، سیاسی و اقتصادی باعث پیشرفت نشد، بلکه در بعد فکری و فرهنگی نیز توانست باعث خیزش امت شود. بنابراین، امروز می بینیم که محوری کامل در این منطقه وجود دارد که با ایران همسو است به همین دلیل رژیم صهیونیستی، ایالات متحده آمریکا و کشورهایی که اقدام به عادی سازی کرده اند، از آن می هراسند.