العالم - زلال قرآن
دو نیروی بسیار قوی عقل و نفس برای انجام به احسن وجه وظائف ذاتیشان دائماً در حال کشمکش و جدال هستند، که سرنوشت و سعادت یا شقاوت انسان به نتیجه این جدال بستگی دارد.
در جدال بین عقل و نفس امّاره، اگر عقل غالب شود نفس امّاره را مهار کرده و با تعدیل در قوای وجودی، انسان را در صراط مستقیم الهی و بستر عبادت و عبودیت او قرار می دهد و به سوی قرب خداوند سبحان پیش می برد و در نهایت به سعادت حقیقی دنیا و آخرت می رساند.
ولی اگر در اثر غلبه و سیطره هواهای نفسانی بر وجود آدمی، عقل او اسیر آنها گردد، با عطف توجه او به مظاهر فریبنده دنیا و زخارف پر زرق و برق آن، انسان را از صراط مستقیم الهی منحرف و با ایجاد مانع در راه وصول او به قرب خداوند، تدریجاً او را از مرتبه انسانیت ساقط نموده و از رحمت بی انتهای الهی محروم و به آتش سوزان خشم و غضب خداوند قادر قهار گفتار می سازد.