العالم - آفریقا
عبدالفتاح البرهان، رهبر نظامی سودان که با کودتای اکتبر ۲۰۲۱ سودان، قدرت را به دست گرفت اعلام کرد عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر و رئیس دولت انتقالی که توسط نظامیان برکنار شده به خاطر حفظ امنیت خودش تحت بازداشت خانگی قرار دارد.
البرهان در عین حال هشدار داد، سایر اعضای غیرنظامی دولت انتقالی که بازداشت شده‌اند ممکن است محاکمه شوند.
نام البرهان اولین بار فوریه 2019 و زمانی بر سر زبان ها افتاد که البشیر تصمیماتی درباره انتصاب و ایجاد اصلاحاتی در ریاست ستاد ارتش سودان اتخاذ کرد. از جمله این تصمیمات، ارتقای درجه وی به درجه سپهبد و انتصاب او به عنوان بازرس کل نیروهای مسلح بود.
البرهان شورای حاکمیت را که قبلاً قدرت را بین نظامیان و غیرنظامیان کشور تقسیم می‌کرد، منحل کرد. توافقنامه جوبا در سال ۲۰۲۰ به البرهان اجازه داد تا ۲۰ ماه دیگر به ریاست دولت ادامه دهد، نه اینکه طبق برنامه در فوریه ۲۰۲۱ کناره‌گیری کند. پس از استعفای رئیس سابق احمد عوض بن عوف در اوت ۲۰۱۹، در آوریل ۲۰۱۹ او، همچنین رئیس شورای نظامی انتقالی بود. وی قبلاً بازرس کل نیروهای مسلح سودان بود.
وی در حالی پس از کناره گیری «عوض بن عوف» به عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی و معاونش «كمال عبد المعروف» به این مقام منصوب شد که تنها یک روز از ادای سوگند عوف گذشته بود.
استعفای عوض بن عوف از ریاست شورای نظامی انتقالی و معاونش كمال عبد المعروف یک روز پس از ادای سوگند آنها و در پی ادامه اعتراضات مردم این کشور با وجود کناره گیری عمر البشیر صورت گرفت.طبق اعلام محافل سودانی، البرهان اولین مسئول سودانی بود که قبل از اعلام سرنگونی عمر البشیر ، وارد ساختمان تلویزیون سودان شد.محافل سودانی گفته اند که البرهان هیچ گرایش سیاسی نداشته و اولین کسی بوده که به تظاهرکنندگان پیوسته است.
وی دستوراتی آشکار به فرماندهی کل برای باز کردن درب ها به روی انقلابیون پس از تیراندازی به تظاهرکنندگان در هفتم آوریل داده است.
این فرد که به خوبی در محافل ارتش سودان شناخته شده است، مجری عملیات بازداشت البشیر و قرار دادن وی در بازداشت خانگی است.
این درحالیست که محافل سودانی وی را به عنوان طراح و مبتکر تغییرات در سودان می دانند و همین مساله باعث می شود که وی برای رهبری مرحله انتقالی در اولویت باشد.
البرهان فرمانده نیروهای زمینی ارتش سودان و سرپرست نیروهای این کشور در یمن با هماهنگی «محمد حمدان حمیدتی» فرمانده نیروهای پشتیبانی سریع بوده و آخرین سمت وی، بازرس کل نیروهای مسلح سودان بوده است. وی در طول اعتراضات فراگیر در سودان برای برکناری «عمر البشیر» رئیس جمهوری این کشور از قدرت، در ماه فوریه به درجه ارتشبدی ارتقا یافت و به عنوان بازرس کل ارتش انتخاب شد.
در سودان، اختلافی سیاسی که ظاهری ساده داشت و برخی امیدوار بودند دیر یا زود حل شود، ناگهان به یک درگیری خونبار و سرکوب شدید تبدیل شد و سرنوشت جامعه مدنی این کشور را با معماهایی بسیار روبه‌رو کرد.
شورای نظامی انتقالی سودان که از زمان سقوط عمر البشیر، قدرت را در این کشور قبضه کرده، موضعش را در برابر مخالفان غیرنظامی تغییر داد و سرکوبی مرگبار آغاز شد.
این در حالی است که سقوط عمر البشیر، به موجی از امیدواری در میان فعالان جامعه مدنی و هواداران دموکراسی در سودان دامن زده بود اما ناگهان در سودان ورق برگشت.
اختلاف میان نظامیان و فعالان مدنی
در پی اعتراض‌های مردمی که توسط نهادهای مختلف صنفی در سودان برگزار شده بود، عمر البشیر در روز ۱۱ آوریل (۲۲ فروردین)، با ابتکار عمل ارتش از مقام خود برکنار شد.
اما سقوط او به معنای قدرت گرفتن مخالفان "انقلابی" نبود، بلکه ارتش سودان با تشکیل نهادی به نام "شورای نظامی انتقالی" قدرت را در دست گرفت. در روز ۱۲ آوریل (۲۳ بهمن) اعلام شد که ژنرال عبدالفتاح البرهان، ریاست شورای نظامی را به دست گرفته است.
در مقابل گروههای مختلف مخالف (از جمله نهادهای صنفی بزرگ و اصلی و احزاب مخالف) با امضای یک بیانیه، ائتلافی فراگیر از نیروهای غیرنظامی تشکیل دادند که به نام "اعلامیه آزادی و تغییر" معروف شد.
مخالفان اعلام کردند که به اعتراض خیابانی پایان نمی‌دهند و خواستار انتقال فوری قدرت از نظامیان به غیرنظامیان هستند. ارتش سودان نیز که در ابتدا اعلام کرده بود، دو سال قدرت را در دست خواهد داشت در ابتدای کار از خود انعطاف نشان داد.
از اینجا دو طرف (چهره‌های شاخص "اعلامیه آزادی و تغییر" و اعضای شورای نظامی انتقالی) مذاکراتی را برای شکل تقسیم قدرت و زمان برگزاری انتخابات آغاز کردند.
مذاکرات برای چگونگی انتقال قدرت و زمان برگزاری انتخابات آغاز شد. دو طرف توافق کردند که شورایی مشترک به عنوان شورای ریاست جمهوری تشکیل شود و هر دو طرف با داشتن نماینده در آن شورا، قدرت اعمال نفوذ در آن را داشته باشند. قرار شد که این شورا به مدت سه سال کشور را اداره کند تا مقدمه برای برگزاری انتخابات و برقراری دموکراسی فراهم شود.
اما بر سر اینکه چه درصدی از اعضای شورا نظامی باشند و چه درصدی غیرنظامی، اختلاف وجود داشت.
دو چهره اصلی نظامیان
عبدالفتاح البرهان یکی از بلندپایه‌ترین نظامیان ارتش سودان است که سالها از خبرسازی و شهرت رسانه‌ای فاصله می‌گرفت. اما در فاصله کمتر از یک روز بعد از اینکه البشیر سقوط کرد و ژنرال معروف‌تر سودان ، احمد عوض بن‌اوف (وزیر دفاع) از ریاست شورای نظامی استعفا کرد، البرهان از سایه بیرون آمد و قدرت را در دست گرفت.
و خیلی زود، نام یک نفر دیگر بیش از نام البرهان در رسانهها تکرار می‌شد: محمد حمدان دقلو که سالها پیش بر سر جنگ داخلی سودان در دارفور، به نام "حمیدتی" به شهرت رسیده بود.
حمیدتی، فرمانده یک گروه شبه‌نظامی به نام "قوای حمایت سریع" است که زیر مجموعه تشکیلات اطلاعاتی سودان محسوب می‌شود، اما از ارتش دستور می‌گیرد.
این گروه که از سال ۲۰۱۳ در دارفور تشکیل شده متهم است که در واقع همان گروه بدنام "جنجوی" است؛ شبه‌نظامیان عرب دارفوری که در "نسل‌کشی" ابتدای قرن ۲۱ در این منطقه دست داشته‌اند.
در حال حاضر، نیروهای حمیدتی یکی از اصلی‌ترین گروههای مسلح مستقر در خارطوم هستند و حتی پیش از کشتار اخیر که شبه‌نظامیان "قوای حمایت سریع" در آن نقش کلیدی بازی کردند، گزارش‌هایی درباره میزان قدرت و نفوذ حمیدتی در سودان امروز منتشر شده بود.
حتی برخی او را مرد اصلی شورای نظامی انتقالی و قدرت واقعی دوران پسا-البشیر سودان توصیف می‌کردند.
نام حمیدتی و نیروهای شبه‌نظامی‌اش در سال ۲۰۱۵ نیز در رسانهها مطرح شده بود. در آن سال عمر البشیر در یک چرخش دیپلماتیک، بعد از دهه‌ها رابطه نزدیک با حکومت ایران، اعلام کرد که در حمایت از عربستان در جنگ یمن شرکت خواهد کرد. او سودانی‌ها را به یمن فرستاد تا به نظامیان عربستانی و اماراتی کمک کنند.
و خیلی زود گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه گروه اصلی سودانی‌های حاضر در جنگ یمن، در واقع شبه‌نظامیان حمیدتی هستند؛ یا به عبارتی همان شبه‌نظامیانی که در کشتارهای جنگ دارفور به "نسل‌کشی، نژادپرستی و تجاوز" متهم شدند.
در سالهای جنگ یمن، رابطه حمیدتی و ژنرال البرهان با عربستان و امارات بسیار نزدیک شد. و وقتی که این دو نفر، کنترل دوران بعد از البشیر را به دست گرفتند، برخی از افزایش میزان نفوذ عربستان و امارات در سودان سخن می‌گفتند.