نیروگاه اتمی بوشهر در مدار تولید است/ تشریح نقش ایران در بازسازی و توسعه شبکه برقی سوریه/ بیشتر به فکر توسعه صنعت برق عراق هستیم تا صادرات برق به این کشور/ تلاش دشمنان منطقه برای ایجاد فاصله بین ایران و عراق

العالم _ ایران / اقتصادی

رضا اردکانیان وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم، درباره وضعیت کنونی سدهای کشور، طوفان های شنی در کشور، لایروبی اروند، صادرات برق به عراق و بازسازی سوریه توضیحاتی ارائه داد.

مشروح این گفتگو به شرح ذیل است؛

العالم: بارش باران های اخیر بر منابع آبی ایران را چگونه ارزیابی می کند وضعیت کنونی سدهای کشور چگونه است ؟

همانطور که در منطقه شاهد هستید در سال زراعی یا آبی جدید که نهمین ماه آن را سپری می کنیم و حدود سه ماه دیگه آن باقی مانده است بارندگی های خوب را داشته ایم که در 50 سال گذشته جزو پر آب ترین سال ها بوده است و در مقابل پارسال خشک ترین سال در پنجاه سال اخیر بود. کنار قرار گرفتن این دوسال پدیده مهمی است می تواند دلیلی بر شرایط تغییر اقلیم در کشور ما باشد بارش های آبی امسال ما دو برابر سال قبل هست و از محل این دو برابر بودن طبیعتا تا حدی که مخازن سدهای ما گنجایش داشتند توانستیم روان آب های ناشی از بارندگی ها را ذخیره کنیم علاوه بر این بیش از چهل تالاب کشور ما از 45 درصد تا 100 درصد آب گیری کرده ایم و حدود 14 میلیارد متر مکعب وارد تالاب های ما شده است و همین حدود هم بیشتر از سال گذشته وارد سد های کشور شده است و تا حدودی مخازن زیر زمینی ما هم تقویت شده اند و همین طور دریاچه ارومیه تحت برنامه خاصی برای احیا هست طی همین مدت ورودی حدودی 3/2 میلیارد متر مکعبی ورود آب را داشته است در مجموع شرایط خوب است البته بارندگی های بهاره خساراتی هم برای ما داشته است خسارات جانی غیر قابل جبران هست و موجب تاثر و تاسف ما هست که امیدوارم با مدیریت مناسب تر و تدارک تجهیزات بیشتر هم در مرحله پیش بینی سیل آب ها و ایجاد آمادگی برای گذراندن سیل های اب های پیش رو سیلاب ها فقط برای ما منفعت داشته باشد و خسارات نداشته باشد یا به حداقل برسد.

این نکته را هم اشاره کنم چون پارسال مشکلاتی در تامین برق داشتیم نیتجه بارش ها و ذخیره آب در سد هایی که تولید برق می کنند این است که کسرهایی که در تولید برق وجود داشته است و ناشی از کمی ارتفاع آب در سد ها بوده است تا حدی برطرف شده است ولی مشکلات تامین برق به عوامل دیگری هم بستگی دارد که اگر نیاز باشد بدان خواهم پرداخت.

العالم: آیا می توان گفت در آب و هوای ایران تحولی پدید آمده است؟

بحث های تغییر اقلیم در دنیا هنوز به نتایج قطعی نرسیده است اصل پدیده تغییر اقلیم پذیرفته شده است و جمع بندی های جهانی حاکی از این است که کشورها در پیمان ها و قرار دادهایی موظف شدند اقداماتی را برای کاهش اثرات ناشی از تغییر اقلیم و یا اثرات تشدید کننده موجب تغییر اقلیم انجام بدهند که نتیجه آن کاهش تولید گازهای گلخانه ای است در ایران ما درصدد هستیم که ان شاء الله یک همایش تخصصی علمی را با مشارکت اندیشمندان و دانشمندان بین المللی در این زمینه برگزار کنیم و به بهترین جمع بندی از حیث شرایط روبه رو برسیم و ان شاء الله برنامه ریزهای منابع آب تحت تاثیر جمع بندی های جدید سمت و سوی خودش را پیدا خواهد کرد.

یکی از احتمالات این است که یک نوع رادیکالیزم آب و هوایی بر منطقه ما حاکم باشد به این مفهوم که ما کمتر سال های معتدل داشته باشیم که بتوانیم هر سال میزان متوسط بارش های سالانه خود را دریافت کنیم و ممکن است در عوض پی در پی سال خشک و بعد سال های تر داشته باشیم و به یکباره جمع وسیع بارش را ونتیجه آن این است که باید ظرفیت های نگهداری حجم آب رو بقدری گسترش دهیم که سهم آب خود از نزول رحمت الهی ذخیره کنیم.

العالم: یکی از مشکلات محیط زیست ایران در سال های گذشته طوفان های شنی و غباری بوده که از کشورهای همسایه می آید ، این بارش ها چه تاثیری داشته و چه اقداماتی برای از بین بردن این بحران شده است؟

ریزگردها در ایران بر اساس اخرین مطالعاتی که انجام شده دو منشا دارند؛ در بعضی مناطق ریزگردها منشاء داخلی دارند، در همان مناطق حتی ریزگردهایی با منشاء خارجی هم داریم و در بعضی از مناطق هم عمدتا منشاء ریزگردها که شرایط زندگی را برای هم وطنانمان سخت می کند منشاء خارجی دارند.

از برکات بارش ها در سال آبی جاری این بوده که سطح وسیعی از تالاب های ما آبگیری شده اند منشاء های داخلی تولید غبار و انتشارش محدود شده و شرایط خوبی پیش امده که بحمدالله آثارش را در جای جای کشور می‌بینیم. البته کشورهای همسایه هم که منشاء خارجی تولید ریزگرد هستند و جریان های هوا بعضا ما را در جریان ان آلودگی قرار می ‌دهد ، آنها هم تا حدودی از این امکانات بارشی برخوردار بودند . امیدوار هستیم علاوه بر بارش ها طرح های اجرایی که ما و همسایگانمان دارند برای کاهش منشاء تولید غبار سریع اجرایی شود تا شرایط مناسب تری داشته باشیم.

العالم: اروند رود در مرزهای ایران و عراق سالهاست لایروبی نشده ، در این خصوص چه تدبیری اندیشیده اید؟

خوشبختانه مذاکرات خوبی بین ما و کشور دوست و برادر عراق در ماه های اخیر صورت گرفته، اوج این توافقات به سفر دکتر روحانی به این کشور بازمی گردد که توافقات خوبی صورت گرفت از جمله در ارتباط با بحث لای روبی اروند و در پی آن سفر دکتر عبدالمهدی و هیاتشان به ایران، که در این سفر بنده هم با همتای خود مذاکرات خوبی داشتم، هردو آمادگی داریم تا برنامه هایی که به ما مربوط می شود زودتر اجرایی شود و به تعبیر منتظر چراغ سبز دستگاه های دیپلماسی دو کشور هستیم. از سمت ما وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مسئولیت دارد و انتظار ما این است که هرچه زودتر فعالیت های اجرایی آغاز شود.

العالم: داستان آب های مشترک ایران و کشورهای همسایه چیست ؟

شاید گزافه نباشه اگر بگوییم در روی نقشه جغرافیا کشوری نظیر ایران که با همه همسایگان خودش حوزه آب خیز مشترک دارد، کمتر یافت می شود .در حوزه جنوب شرقی با پاکستان، افغانستان، ترکمنستان ، آذربایجان ، ارمنستان ، ترکیه و عراق که مرز زمینی داریم موضوع اب مشترک هم داریم .در جاهایی ما پایین دست حوزه هستیم و در جاهایی بالادست حوزه قرار داریم . در جاهایی رودخانه مرزی مشترک وجود دارد و مرز ما رودخانه است به این معنا که ما از یک تنوع و شرایط خاصی که بیشتر یک امتیاز است، برخورداریم.

زمینه ها و فرصت های متنوعی برای همکاری های گوناگون بین ما و کشورهای همسایه بر سر موضوع آب هست .از دیرباز موافقتنامه هایی وجود داشته و همه انها در حال اجرا هستند. سدهای بزرگی را بر روی رودخانه های مرزی مان به صورت مشترک ساخته ایم و در دست بهره برداری است . هیچکدام از پروژه های ما چه آنها که در حال بهره برداری و چه پروژه هایی که در حال ساخت هستند خارج از موافقتنامه ها و پروتکل های مورد توافق طرفین و البته در چارچوب حق حاکمیت و اصل حسن همجواری اجرا نشده و یا در حال اجرا نیست ، وزارت نیرو به عنوان دستگاه مسئول ، مسئولیت کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی با تعدادی از کشورهای همسایه را بر عهده دارد.

خوشبختانه در قرارداد 1975 به موضوع رودخانه های مرزی چه رودخانه هایی که مرز را قطع میکند و چه سایر آنها پرداخته شده و دسته بندی لازم صورت گرفته و امادگی کامل داریم در کنار پرداختن به بقیه مسائلی که زمینه های همکاری های مشترک اقتصادی ماست به موضوع آبهای مرزی در چارچوب قرار داد 1975 بپردازیم .من با وزیر محترم منابع آب عراق هم این موضوع را طرح کردم و ان شاالله در اینده نزدیکی در چارچوب ان قرارداد و با هماهنگی وزارتخانه های امور خارجه مذاکراتمان را دنبال میکنیم.

العالم: درباره تحریم ایران در زمینه انرژی توسط امریکا و صادرات برقی به عراق چه طرح هایی دارید؟

تحریم های غیر قانونی که از ناحیه ایالات متحده بر کشور ما تحمیل شده سختی و محدودیت هایی عمدتا در ارتباط با زندگی مردم و ایجاد فشار بر انها و تحت تاثیر قراردادن مسائل حیاتی، سلامت وبهداشت مردم ایجاد کرده است اما واقعیاتی هم وجود دارند که این واقعیات با این تحریم ها نادیده گرفته نمی شوند و به اصطلاح منتفی نخواهند شد .یکی از ان واقعیت ها موقعیت مهم کشور ماست در موضوع انرژی در منطقه ؛ ما الان از بهترین شرایط برای تبادل انرژی با همسایگانمان و بین همسایگانمان برخوردار هستیم.با همه همسایگانی که مرز زمینی داریم شبکه های انتقال انرژی را ایجاد کردیم .هم صادر میکنیم و هم زمانی که لازم داشته باشیم وارد میکنیم و هم به دنبال توسعه این شبکه هستیم حتی با فدراسیون روسیه از طریق کشورهای همسایه و سنکرون کردن سیستم برق خودمان با همسایگان و این تحت تاثیر تحریم ها نیست به لحاظ اینکه یک ظرفیت و یک نیاز در منطقه است.

در مورد عراق هم بسته به نیاز هایی است که صنعت برق عراق دارد. بیش از انکه به فکر صادرات برق به عراق باشیم که تازمانی که لازم داشته باشند وظیفه خودمان میدانیم که کمک را انجام دهیم ، بیش از ان به فکر توسعه و باز سازی صنعت برق عراقیم. وظیفه اخلاقی خودمان میدانیم و یک اصل حاکم بر همسایگی که هرچه زودتر صنعت برق عراق به عنوان یک زیربنا به حدی برسد که هم مشکلات مردم عراق حل شود و هم طرح های توسعه که نیازمند برق است سرعت گیرد و هم ما از شاه راه عراق بتوانیم استفاده کنیم برای توسعه ارتباط الکتریکی با سایر کشورهایی که همسایه عراق هستند؛ برنامه های خوبی تنظیم شده ، کارها به خوبی در حال انجام است و اصلی ترین بهره بردار ومنتفع از این طرح ها هم ما هستیم و هم مردم عراق به خاطر اینکه توسعه منطقه پیش شرط اصلی ارامش و صلح است. علی رغم طرح هایی که دیگران داشتند و دارند وخواهند داشت . دشمنان منطقه در تلاش برای ایجاد فاصله هستند .دو سوی این چرخ به حرکتش ادامه میدهد و ما در اینده نزدیک ثابت خواهیم کرد طرف برنده طرفی است که منافع مردم منطقه را در نظر دارد.

العالم: برخی اخبار اخیر درباره افزایش بهای برق در ایران است ، در مقایسه با کشورهای همسایه چگونه این قیمت ها را ارزیابی می کنید ؟

در ایران تعرفه مربوط به انرژی یک تعرفه حمایتی از طرف دولت است قیمت تمام شده انرژی برای ما بیش از آن مقداری است که به مردم عرضه می کنیم دولت از این محل یارانه قابل ملاحظه ای به مردم می دهد این موضوع ه عنوان یک سیاستپذیرفته شده است ولی اخیرا به نظر می رسد این یارانه به شکل عادلانه ای توزیع نمی شود به این معنا که کسانی که مصرف بالایی دارند به نسبت کسانی که مصرف کمتری دارند از این یارانه بهره بیشتری می برند ما باید مصرف را متعادل کنیم.

برای مناطق عادی در ایران الگوی مصرف تعیین شده است و برای مناطق گرمسیری هم الگوی مصرف مشخص شده است و ما با هدف این که مردم تشویق به رعایت الگوی مصرف شوند، تعرفه های جدیدی را به دولت پیشنهاد دادیم و دولت آن را تصویب کرده است و این تعرفه ها از ابتدای اردیبهشت و خردادماه اعمال می شود به این صورت که کسانی که الگوی مصرف را در آب و برق رعایت می کنند، نسبت به سال گذشته فقط 7 درصد تعرفه آنها افزایش پیدا می کند که این از نرخ تورم بسیار کمتراست و مجموع هزینه ای که در هر خانواده برای آب و برق می پردازند در سبد هزینه های خانوار اندکی از مبلغی که برای هزینه دخانیات می پردازند بیشتر است .

کسانی هم که از الگوی مصرف، کمتر استفاده می کنند را تشویق می کنیم به این صورت که به میزان کیلو وات ساعتی که از الگو کمتر مصرف می کنند یا به میزان متر مکعبی آب که از الگوی مصرف کمتر و صرفه جویی می کنند ما قیمت آن را در قبضشان نشان می دهیم این یک اعتبار یا پس انداز است و تعرفه ایی هم برای پر مصرف ها تصویب شد؛ نه برای تامین درآمد برای شرکت های ما بلکه با این هدف که این تعرفه بالا آنها را تشویق کند به اینکه مصرف خود را اندکی مدیریت کنند و آن 16 درصد است یعنی پر مصرف ها بیش از آن 7 درصدی که برای همه هست 16 درصد هم اضافه تر می شود چنانچه مصرفشان را پایین نیاورند باید بپردازند امیدواریم این باعث شود تا مصرف مدیریت شود و نفعش این است که ما نیازمند سرمایه گذاری های سنگین برای احداث نیروگاه نباشیم و این منبع مالی را بتوانیم برای توسعه صنعت برق در بخش های دیگر استفاده کنیم .

العالم: آیا هم اکنون از راکتورهای هسته ای بوشهر برای تجهیز کشور به برق استقاده می شود ؟

نیروگاه بوشهر که نیروگاه اتمی ما است ظرفیت حداکثر آن برای در مدار بودن یک هزار مگاوات است که الان در مدار است و از تولید این نیروگاه استفاده می کنیم مواقعی از سال مانند سایر نیروگاه ها برای تعمیرات و فعل انفعالاتی که باید صورت بگیرد از مدار خارج می شود که این اتفاق چند ماه اخیر بود ولی نیروگاه دوباره به مدار بهره برداری برگشت و در مسیر تولید قرار گرفت.

العالم: نقش ایران در بازسازی سوریه و توسعه شبکه برق در آن چیست ؟

با کشور جمهوری عربی سوریه هم ما کمسیون مشترک اقتصادی داریم که مسئولیت آن با وزارت راه و شهرسازی ایران است و یک تفاهم نامه راهبردی هم برای طرح های بلند مدت بین دو دولت به امضا رسیده است که از جمله آن به زیرساخت های لازم برای تولید انرژی مربوط می شود.

بخش خصوصی ما در بازسازی صنعت برق در سوریه فعال هستند آخرین پروژه هایی که فعال شده احداث یک نیروگاه 540 مگاواتی در لاذقیه است که منابع مالی آن توسط دولت سوریه و همچنین مشارکت بخش خصوصی ایران تامین شده است و خواهد شد و بعد از ساخت و آغاز بهره برداری، میزان سرمایه گذاری صورت گرفته توسط بخش غیر دولتی ایران بازپرداخت خواهد شد. ما تصور می کنیم اگر در سوریه هرچه زودتر شرایط زندگی مردم به حالت طبیعی و عادی برگردد، تضمینی بر آرامش و آسایش منطقه است . ما در زمینه برق و سیستم های تصفیه آب و جمع آوری و تصفیه فاضلاب آمادگی برای همکاری را داریم .

العالم: نظر شما در مورد انرژی های تجدید پذیر در ایران چیست؟

امروزه انرژی های تجدید پذیر بحث مهمی در دنیا است و جمهوری اسلامی ایران با توجه به امکانات وسیعی که در زمینه بهره مندی از تابش خورشید و تونل های باد قابل ملاحظه ای که در کشور وجود دارد، از مدت ها قبل هم ساختار سازی کرده و هم زمینه های فعالیت را توسعه داده است. ما الان چیزی نزدیک به یک هزار مگاوات ظرفیت نصب شده تجدیدپذیر در ایران داریم که عمدتا خورشید و باد است . برنامه دولت این است که تا چهار هزار مگاوات آن را توسعه دهد به دلیل تغییراتی که در ماه های اخیر در قیمت ارز در کشور به وجود آمد، علی رقم همه مزیت ها یی که سرزمین ما در این زمینه دارد ، کار برخی از سرمایه گذاران داخلی و خارجی بخش خصوصی کند شده است ولی خوشبختانه با حمایت دولت و اجازه ایی که مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه سال جاری به ما اختصاص دادند امکان برخی گشایش ها در بعضی قراردادها ایجاد شده است که انتظار رشد آن را داریم .

ما حتی به بخش خصوصی اعلام کردیم که حاضریم شبکه انتقال موجود در ایران که به کشورهای همسایه وصل است را برای انتقال انرژی خورشیدی که آنها تولید می کنند در اختیارشان بگذاریم؛ به این معنا که بخش خصوصی چه ایرانی و چه خارجی در چارچوب مقررات ما می توانند خودشان وارد مذاکره با کشورهای همسایه شوند و قراردادهایی را برای فروش انرژی منعقد کند و انرژی را در ایران تولید کنند و از شبکه های انتقال ما استفاده کنند و مستقیما به کار صادرات انرژی های تجدید پذیر بپردازند .

انتظار ما این است که در سال های پیش رو این کار توسعه بیشتری پیدا کند چون ظرفیت های سرزمینی ما برای تولید انرژی های تجدید پذیر بسیار بالا است.