العالم-تحلیل روز
اعتراضات مردمی در 12 دسامبر سال گذشته در ایالت های "النیل الارزق" و "دارفور" در اعتراض به اوضاع نابسامان اقتصادی آغاز شد و در 19 دسامبر نیز ایالتهای شمالی سودان به آن پیوستند، رفته رفته معترضین در خارطوم، القضارف و دیگر ایالتها خواستار برکناری عمرالبشیر شدند، این جنبش مردمی در نهایت پس از پنج ماه منجر به برکناری عمرالبشیر در 11 آوریل شد.
وضعیت بد اقتصادی، گرانی اقلام و بحران نان و سوخت بمثابه نفتی بود بر آتش خشم مردمی که طی دوره سی ساله حکومت سراسر ظلم و تبعیض و بی عدالتی برافروخته شده بود، در واقع نظام عمرالبشیر از ژوئن 1989 که روی کار آمد ظلم و بی عدالتی را در برابر مردم سودان آغاز کرد و ارتشهای کادر خدمات مدنی به طور ظالمانه ای برکنار شده و اشخاص نزدیک به عمرالبشیر جایگزین آنها شدند که در نتیجه این امر تاثیر منفی بر عملکرد سازمان های دولتی داشته و منجر به شکست آنها در ادای وظایف خود و نهادینه شدن فساد و سوء استفاده از قدرت در دستگاه های دولتی و در نتیجه سقوط شدید در همه نهادها شد.
به دنبال رواج بی عدالتی، فساد و ظلم طی سه دهه، صبر سودانی ها لبریز شده و انقلاب آغاز شد، شعارهای این انقلاب "آزادی، صلح و عدالت" بود که برخاسته از عمق بحرانی بود که کشور در سه دهه اخیر گرفتار آن بود. آفتاب آزادی سه دهه بر سودان نتابیده بود و این کشور در طول این مدت تجزیه شد و گروهک های مسلح و شورشی که همگی خواستار صلح بودند رواج پیدا کردند و عدالت وجود نداشت و فاصله طبقاتی بسیار زیاد بود.
پس از طی مسیر سخت انقلاب، اولین دولت انقلاب به ریاست عبدالله حمدوک کارشناس اقتصادی شکل گرفت، بحران اقتصادی که نقطه آغاز انقلاب سودان بود، سرآغاز رفع چالش ها و حل مشکلات سودان در دوره پس از انقلاب نیز شد.
اغلب ناظران معتقدند دولت حمدوک با اتخاذ راهکارهای اضطراری نسبتا توانسته است برخی مشکلات را حل کند و صف های طولانی نان و سوخت دیگر مثل سابق مشاهده نمی شود اما گرانی اقلام همچنان موجب نگرانی بخش بزرگی از مردم سودان است.
دولت حمدوک در این دوره کوتاه توانسته است روابط خوبی را با اتحادیه اروپا و آفریقا و همچنین کشورهای همجوار عربی و آفریقایی برقرار کند، که همین امر بر اقتصاد این کشور تاثیر مثبت گذاشته است، اما هنوز هم با دولت ترامپ رئیس جمهور آمریكا برای حذف سودان از لیست حامیان مالی تروریسم در نبرد است. نبردی که بیشتر طرحهای این دولت به آن بستگی دارد و بسیاری از ناظران از مانع تراشی دولت ترامپ و اصرار آن برای باقی ماندن سودان در این لیست تعجب می کنند آن هم در حالی که دلیل اصلی حضور سودان در این لیست دیگر وجود ندارد.
این احتمال وجود دارد که دلیل خودداری آمریکا از لیست حامیان تروریسم این باشد که با هدف اخذ امتیازات بزرگی در آینده از این طریق به سودان اعمال فشار کند، چرا که سیاست ترامپ تماما بر مبنای منافع است و امید می رود که سودان بتواند این بحران را مدیریت کند آن هم بدون هیچ چشم پوشی و امتیاز دهی و مشارکت در ائتلاف هایی که چیزی جز کشتار و ویرانی و تعداد انگشت شماری دلار وارد جیب مقامات رژیم بشیر نشد.
از چالش های اساسی که دولت کنونی سودان با آن مواجه است، تفکیک نظام نجات یا از میان برداشتن عوامل نظام سابق در دستگاه های سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی است و از این رو فشار زیادی از سوی افکار عمومی روی دولت است، حال آنکه عملی کردن این مسئله مستلزم وقت و تلاش بسیار است و نظام سابق ریشه های عمیقی در دستگاه های اساسی کشور دوانیده و قطع این ریشه ها به راحتی و سرعت امکان پذیر نیست چرا که هر اشتباهی پیامدهای جبرانناپذیری بر زندگی و امنیت مردم سودان برجای خواهد گذاشت.
شورای حاکمیت مشتمل بر دستگاه نظامی، مدنی و دولت هفته گذشته تصمیم خطیری را اتخاذ کرد بر اساس این تصمیم، حزب کنگره ملی سودان(حزب عمرالبشیر) غیرقانونی اعلام و منحل شد که به دنبال آن بیانیه های تهدید آمیزی از سوی این حزب متوجه دولت و مردم شد اما این تصمیم با استقبال گسترده مردم و افکار عمومی مواجه شد.
با تمام این احوال یک سوال اساسی مطرح است: آیا انقلاب مسالمت آمیز سودان می تواند چالش های پیش رو را پشت سر بگذارد و به ساحل امن راه پیدا کند؟
اسامة الشيخ - العالم