العالم _ ایران / علمی
"محمدعلی زلفی گل" وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در گفتگو با شبکه العالم، با اشاره به چهار برنامه اولویت دار خود در چهار بخش آموزش، پژوهش، فناوری و فرهنگی در وزارت علوم ، تحقیقات و فناروی گفت: در بخش آموزش، اولویت اول ، مهارت محورکردن آموزش است که درحال بررسی و پیداکردن راهکار مناسب هستیم، همچنین بازنگری در شیوه تالیف و تدوین کتب درسی به گونه ای که علاوه بر حفظ فرهنگ بومی، تاریخچه آن علم در دنیا لحاظ شود و بحث اسطوره های علمی کشور خودمان هم درآن محتواها دیده شود، بنابراین در بخش آموزش توجه به مهارت محور بودن اولویت کار ماست، اما در بخش پژوهش، با توجه به اینکه پژوهش بنیادی، کاربردی و توسعه ای است، وزارت علوم و دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در بخش تحقیقات بنیادی کارکرد بسیار خوبی داشته اند و این بخش به خوبی مدیریت شده و نتیجه آن هم کسب رتبه اول علمی در منطقه و رتبه 15 در دنیاست.
زلفی گل تاکید کرد: اولویت ما در این دوره، توجه ویژه به تحقیقات کاربردی است، به همین منظور درحال ایجاد سامانه ای هستیم که تمامی نیازهای صنایع خصوصی و دولتی جامعه در آن احصا و نمایه شود و در معرض دید محققین ، دانشجویان تحصیلات ارشد و دکتری قرار گیرد تا بتوانیم بخش قابل توجهی از پتانسیل تحقیقاتی کشورمان را در راستای نیازهای جامعه هدایت کنیم. پلتفورم و سامانه ای که برای این منظور پیش بینی کرده ایم و درحال اجراست ، تحت عنوان ( نظام ایده ها و نیازهاست که سر واژه آن می شود، نان ) که خوشبختانه درلایحه بودجه سال 1401 هم دیده شده است که البته این امر یکی از کارهای اولویت دار برای کاربردی کردن تحقیقات محسوب می شود و با مجوزی که ریاست محترم جمهوری جناب اقای رییسی صادر کردند ، صندوق علوم ، تحقیقات و فناروی هم مجوز گرفت و با تصویب اعتبار آن در لایحه بودجه 1401 ، اعتبار لازم در اختیار این صندوق قرار می گیرد که از همان اعتبارات برای ارتباط برقرار کردن بین تحقیقات ، متناسب با نیازهای جامعه، صنعت، کشاورزی بهره برداری شود .
انجام بازنگری در چارت وزارت علوم
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه این مصاحبه و در تشریح بخش فناوری گفت: در این بخش خلعی در وزارت علوم وجود داشت ، بدان معنی که وزارت علوم ، تحقیقات و فناروی بود اما بخش فناوری آن تقریبا کمرنگ بود ، بنابراین تاسیس معاون فناوری و نواوری از اولویت های ما بود که در بازنگری چارت وزارت علوم ، این معاونت تاسیس و مدیریت های لازم پیش بینی شد و از این پس پارک های علم و فناوری و مراکز رشد در ذیل معاون فناوری و نواوری مدیریت می شوند و در تلاشیم تا از طریق تاسیس معاونت فناوری و نواوری ، نظام ملی نواوری را تدوین و اجرایی کنیم ، که خروجی ان تلاش در جهت تبدیل ایده به پدیده و تبدیل ایده به محصول و تشکیل هسته های رشد ، شرکت های دانش پایه و در نهایت شرکت های دانش بنیان است که تا ( تی ار ال - trl ) و گرید 6 را در وزارت علوم ، در پارک های علم و فناوری مدیریت می کنیم و از گرید 6 به بعد و در بحث تجاری سازی ، از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت می شود.
وی درباره بخش فرهنگی تاکید کرد : اگر کشوری بخواهد در بخش فرهنگی سرمایه گذاری مادام العمر داشته باشد باید در زمینه ایجاد فرهنگ سالم سرمایه گذاری کند، چرا که فرهنگ سالم نیروی پیشران پتانسیل ها و استعدادهای جامعه و در راستای اهداف اثربخش و تمدن سازی آن جامعه است بنابراین ، ما در بخش فرهنگی اولویت هایمان به کارگیری راهبردهایی است. ما جامعه پذیری، دانش پذیری، نوپذیری، علم باوری، دین باوری، قانون مداری، اخلاق مداری، هویت مداری، فرهنگ کارآفرینی به جای کارجویی را در دستور کار خودمان قرار خواهیم داد و با راهکارهایی که به کار خواهیم بست تلاش می کنیم که بویژه در جامعه فرهیخته دانشگاهی و فرهنگ دانشگاهی این کلید واژه ها را نهادینه بکنیم و تلاش بکنیم که دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی این ویژگی های اخلاقی شایسته را داشته باشند و در فرهنگ دانشگاهی کار مقدس شمرده بشود و خلق دانش ازثروت مقدس تر شمرده شود و تلاش می کنیم که همانگونه که دانشمندانمان را ارج می نهیم و برای علم و فرهنگ و فناوری ارزش قائلیم برای شهروندانمان که از طریق نخبگی و نبوغ و کار و تلاش ثروتی دارند و این ثروتشان را برای آبادانی کشورمان به کار می گیرند آنها را هم قدر بدانیم و بر صدر بنشانیم.
رتبه اول ایران در تولید علم در منطقه
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره رتبه اول ایران در تولید علم در منطقه گفتند: این انتقاد به جامعه دانشگاهی می شود که اگر ما در زمینه تولید علمی در منطقه رتبه اول را داریم و در سال بیش از 70 هزار برونداد علمی بین المللی داریم که با تولیدات علمی بومی خودمان بیش از صد هزار سند علمی و مکتوب داریم و بیش از صد هزار مقاله اصیل علمی داریم پس نقشش در جامعه و پیشرفت جامعه چیست؟ البته که ما نقشش را دیده ایم، به لطف خداوند بزرگ ما امروز در صنایع نظامی و امنیتی، در بحث نانو و در بحث بایو جزء کشورهای برتر دنیا هستیم. و نمایشگاه تولیدات ایران ساختی که در هفته پژوهش برگزار شد وقتی آن نمایشگاه را انسان بازدید می کند به یک شهروند ایرانی احساس غرور دست می دهد. من خواهش می کنم که شما از شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، منطقه نوآوری دانشگاه شریف و پارکهای علم و فناوری ما در مراکز استان ها بازدید بکنید و تولیدات شرکت های دانش بنیان را بیینید عملا می بینید که این تولیدات علمی و رتبه علمی خودش را در محصولات دانش بنیان و شرکت های دانش بنیان هم نشان داده است اما ما به اینجا قانع نیستیم ما می گوییم حالا که در زمینه تولیدات علمی رتبه اول را در منطقه داریم ما باید برنامه ریزی کنیم که رتبه اول فناوری و نوآوری را هم در منطقه داشته باشیم نه تنها در منطقه بلکه باید در دنیا جایگاه درخور و شان تمدن ایرانی و اسلامی را داشته باشیم. برای اینکار برنامه ریزی کردیم که یکی از آن ها این بود که معاونت فناوری و نوآوری را تاسیس کردیم که به جد برنامه ریزی کنیم برای اینکه بتوانیم تولیدات علمی مان را در راستای نوآوری و فناوری به کار بگیریم و پتانسیل تحقیقاتی و علمی مان را در راستای نیازهای جامعه به کار بگیریم که همان نظام ایده ها و نیازها که اشاره کردم برای این است که ما بتوانیم بین تولیدات علمی مان و بین دانشمندانمان و نیازهای جامعه و افرادی که ایده های خوب دارند و افرادی که ثروت خوب دارند همرسانی بکنیم و و فکر خوب را در کنار پول خوب و ثروت خوب قرار بدهیم که سرمایه گذاران در راستای تحقق ایده ها و تبدیل ایده ها به پدیده ها بتوانند سرمایه گذاری بکنند .
یکی از اولویت ها ما دیپلماسی علمی است/ برنامه وزارت علوم در حوزه دیپلماسی علمی و تعاملات علمی ملی و بین المللی
محمد علی زلفی گل درباره همکاری علمی با دیگر کشورها بویژه همسایگان تاکید کرد: یکی از اولویت ها وزارت علوم در این دوره توجه ویژه به مرجعیت و دیپلماسی علمی است چرا که مرجعیت علمی جزء منویات مقام معظم رهبری، رهبر حکیم و فرزانه انقلاب هم هست برای تحقق مرجعیت علمی ما برنامه های متنوعی داریم از جمله اینکه برای بین المللی شدن مجلات علمی و پژوهشی کشورمان در حال برنامه ریزی هستیم سیاست های حمایتی، ترغیبی و تشویقی به کار گرفته ایم که حدود 1840 مجله علمی و پژوهشی که داریم سالانه حداقل 5 درصد اینها را برنامه ریزی کنیم که توسط پایگاههای اطلاعات علمی دنیا نمایه بشوند که سرجمع مقالات و برونداد های علمی در سبد علمی کشورمان قرار بگیرد و در حقیقت مرجعیت علمی مان تحقق یابد، تشویق می کنیم دانشمندان مان را برای تالیف کتاب های بین المللی، تحقیقات اورجینال و اصیلی که در افق های علم در رشته ها و صنف خودشان صورت بگیرد.
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در خصوص دیپلماسی علمی و تعاملات علمی ملی و بین المللی برنامه های خاصی در زمینه تعامل دانشمندان کشورمان با کل دانشمندان دنیا داریم. البته اولویت دیپلماسی علمی ما با کشورهای همسایه است. بیش از 630 میلیون نفر جمعیت در کشورهای همسایه ما هستند لذا اگر اولویت بندی و برنامه ریزی کنیم، می توانیم دانشجویان و نخبگان کشورهای همسایه را بپذیریم.
وی ادامه داد: این کار صورت گرفته و شیوه نامه ای برای پذیرش دانشجویان خارجی به ویژه کشورهای همسایه تدوین شده که بخش عمده آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای اسلامی شدن دانشگاه ها تصویب شده و درحال نهایی شدن است. در این شیوه نامه مجوزهایی برای شرکت ها و مراکز مختلف در نظر گرفته شده که آنها بتوانند در جذب دانشجویان خارجی در کشورهای همسایه اقدام کنند.
وی درخصوص تجاری سازی علم نیز خاطرنشان کرد: این بخش بیشتر درحوزه کاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که از طریق صندوق شکوفایی، از شرکت های دانش بنیان حمایت می کند تا آنها بتوانند در تجاری سازی محصولات خود گام بردارند. در وزارت علوم ما به زایش شرکت های دانش پایه و دانش بنیان کمک می کنیم. ایده ها را در مراکز رشد تحویل می گیرم، جا و مکان به آنها می دهیم، حمایت می کنیم و بعد که ایده ها تبدیل به هسته های رشد شد، به پارک علم و فناوری منتقل می شوند، سپس در این مرحله برای تبدیل به شرکت های دانش پایه و دانش بنیان مورد حمایت قرار می گیرند که در این مرحله تبدیل ایده به محصول صورت می گیرد و این محصولات در مرحله آزمایشی (پایلوت) مورد تایید قرار می گیرند و از اینجا به بعد که شرکت دانش بینان مجوز می گیرد، بحث تجاری سازی آنها دیگر جزو وظایف معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری است که این کار را انجام می دهند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری خاطرنشان کرد، ما سعی می کنیم که یک همکاری و تعامل هم افزا با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشته باشیم تا حلقه مفقوده ای در فرایند تبدیل ایده به محصول وجود نداشته باشد.
وی درباره وضعیت فعالیت دانشگاه های کشور در دوران همه گیری کرونا نیز خاطرنشان کرد، یکی از توفیقات دولت سیزدهم موفقیت در واکسیناسیون شهروندان است. خوشبختانه به دنبال واکسیناسیون شهروندان، دانشجویان واعضای هیات علمی دانشگاه ها، با مصوبه ستاد ملی کرونا شرایط برای بازگشایی دانشگاه ها و از سرگیری آموزش حضوری محقق شد. البته طبیعی است که ازسرگیری آموزش حضوری دانشگاه ها به طور کامل و یکدفعه شاید مقدور نباشد اگر چه بخش قابل توجهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقطع ارشد و دکتری برای انجام پایان نامه ها و رساله های دکتری خود به صورت حضوری کارهای مربوطه را در آزمایشگاه و کارگاه ها در دوران کرونا انجام می دادند.
تاکید بر ضرورت آموزش حضوری در دانشگاه ها
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: با توجه به شرایط جدیدی که رقم خورده، ما در جلسه اخیر روسای دانشگاه ها به حضوری شدن آموزش ها و ازسرگیری آموزش ها به صورت حضوری تاکید کردیم و ان شاالله روسای دانشگاه ها هم همت به خرج خواهند داد که در کمترین زمان ممکن به صورت تدریجی و پلکانی برای همه مقاطع، آموزش حضوری را مقدور کنند که البته مشکلاتی هم وجود دارد.
دانشگاه بدون دانشجو مفهومی ندارد
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه مشکلاتی برای بازگشایی دانشگاه‌ها داریم افزود : تلاشمان این است که خوابگاه ها را دایر کنیم که محدودیت‌های وجود دارد که به مرور باید تلاش کنیم این محدودیت‌ها را رفع کنیم که ان‌شاءالله شرایطی را ایجاد کنیم که بتوانیم شاهد حضور پر شور و نشاط دانشجویان باشیم چرا به دانشگاه بدون دانشجو مثل کالبدی است که روح و مفهومی ندارد.
همچنین وی افزود : دانشگاه بدون دانشجو مفهومی ندارد و انشاالله هرچه زودتر شاهد حضور آینده‌سازان و آینده‌دار کشور عزیز اسلامیمان در دانشگاه باشیم.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هیچ وقت دکترا در داخل کشور نداشتیم
وزیر علوم با اشاره به اینکه اهمیت دارد که هموطنان عزیز تغییراتی که بعد از ۴ دهه از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه علم و فناوری قرار گرفته را بدانند افزود : در آغاز انقلاب اسلامی تعداد دانشجویان مستعد ۱۷۰ هزار نفر بودند و ما در برهه هایی به بیش از چهار و نیم میلیون دانشجوی فعال در کشور رسید و هم اکنون بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو داریم.
زلفی گل گفت : قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هیچ وقت دکترا در داخل کشور نداشتیم و از سال ۱۳۶۵ اولین مقطع و دوره دکترا در دانشگاه شیراز ایجاد گردید و با تاثیر از بقیه دانشگاه ها هم نسبت به دارا بودن دانه مقاطع دکترا اقدام کردند و نهال تولید علم ایران شکل گرفت و در حال حاضر ما سالانه بیش از ۱۲ هزار دانشجوی دکترا پذیرش می‌کنیم.
همچنین وی افزود : در دانشگاه های کشور بیش از ۸۰۰ هزار دانشجوی کارشناسی ارشد داریم و در مجموع تعداد دانشجویان دکترا در کل کشور و دانشگاه خصوصی دولتی وزارت بهداشت بالغ بر ۱۰۰ هزار دانشجوی دکترا است.
دانشمندان ما زینت‌بخش مراجع و مفاهیم علمی
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اینکه تعداد تولید مقالات علمی بین المللی قبل از پیروزی انقلاب اسلام حدود ۵۰۰ عدد بود افزود هم اکنون در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷۰ هزار سند علمی بین المللی داریم و بالغ بر ۲۰ مجله داریم که توسط پایگاه اطلاعات علمی بین المللی منتشر کرده است.
وی افزود : بیش از هزار و ۸۴۰ مجله علمی پژوهشی در کشور داریم که رتبه اول علمی در منطقه و در نانو رتبه ششم را داریم.
وزیر علوم گفت : در بعضی از گرایش‌های علمی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد و در مجموع رتبه علمی بیشتر از ۱۵ هستند و خیلی از دانشمندان ما مرجع علمی در دنیا هستند و نکته قابل تامل این است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یک دانشمند در جمع یک درصد دانشمندان بین‌المللی نداشتیم ولی اکنون بالغ بر ۴۰۰ دانشمند درجمع یک درصد بین المللی داریم و دانشمندان ۲ درصد ما که تعدادشان خیلی قابل توجه است.
زلفی گل با اشاره به اینکه خیلی از کتاب‌های مرجع بین المللی توسط دانشمندان ایرانی و اساتید ما تعریف و تدوین شده در کتاب های تکست و درسی بین المللی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و تعداد ارجاعات به مقالات علمی دانشمندان کشور ما خیلی نادر بود افزود : هم اکنون هر کتاب تکست بین المللی در رشته‌های مختلف علمی را وقتی به بخش مراجع نگاه می کنی میبینیم که نام دانشمندان ما زینت‌بخش مراجع و مفاهیم علمی در رشته های خاص است .
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه هم اکنون دنیا پذیرفته است که ایران سری در سرها دارد و در زمینه انواع و اقسام خیلی از محصولات و تولیدات در ایران ساخته و به کشورهای دیگر صادر می شود افزود: دانشگاه‌های ما سیستم علمی بسیار خوبی دارد و البته پتانسیل ایران و ایرانی و استعداد های ایرانی ، خیلی بیشتر از این موارد است و اگر ما خوب برنامه ریزی کنیم و بهترین مسیر برای سرمایه‌گذاری در کشور را علم و فناوری بدانیم دستاوردهایی رو خواهیم داشت که در حقیقت کمک می کند که جایگاه علمی ما در دنیا و جایگاه فناوری ما در دنیا جزو برترین ها باشد .
وی در ادامه اظهار داشت : یکی از دستاوردهای دیگر سیستم علمی ما این است که الان بیش از ۳۰ درصد برون دادهای علمی کشور ما در مشارکت بین المللی ، کشورهای پیشرفته پذیرفته اند که ایرانی ها حرف برای گفتن دارند و اگر با دانشجویان و اساتید ما همکاری علمی داشته باشند ضمن اینکه در حقیقت باعث بلوغ علمی آنها می شود ، دانشمندان ما هم می توانند کمک کنند که بروندادهای علمی آنها کیفیت پیدا کند .
وی در پایان افزود: جزو برنامه‌های ما است که با داشتن بیش از ۸۰ هزار عضو هیئت علمی در کشور هر عضو هیئت علمی ما حداقل با یک دانشمند و گروه تحقیقاتی بین‌المللی همکاری علمی داشته باشد و در سیاست های وزارت علوم تحقیقات و فناوری برنامه‌های مدونی را داریم ایجاد می‌کنیم که دانشمندان و دانشجویان و اساتید مورد ترغیب قرار بگیرند که در تعاملات علمی ملی و بین المللی بسیار فعال باشند و دیپلماسی علمی کشور ما کنار دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی سیاسی قرار بگیرد و ما نشان بدهیم به دنیا که ایرانیان اهل تعامل علمی اهل مشارکت در دانش بشری هستند و اهل این هستند که کمک به رشد و پیشرفت جوامع بشری کنند.