العالم - زلال قرآن
هر انسان مومنی وقتی در ابتدای راه سیر و سلوک الی الله قرار می گیرد، می کوشد با نیّت خالص و با پای مُحبت و اخلاص وارد راه گردد، ولی پس ازمدتی کم کم به این واقعیت پی می برد که مُحبت و علاقه او به خداوند و عبادت و عبودیت او خالی از شائبه و خالصاً لوجه الله نیست، بلکه یا بخاطر منفعت دنیائی است و یا به طمع ثواب و اجر و پاداش آخرتی، که این امربا محبت خالصانه به محبوب حقیقی یعنی ذات اقدس الهی مغایرت دارد و متوجه می شود که به جای جلب رضا و رضوان الهی عملاً بدنبال منافع دنیائی و آخرتی خویش بوده است.
و در مراتب بالاتر کمال، هنگامی که با قطع شجره خبیثه طمع از وجود خویش، تلاش می کند تا با اخلاص وارد منازل سیرالی الله گردد، چون به توفیقاتی دست یابد، درمعرض این خطر قرار می گیرد که در اثر سرمستی و سرور منتج از توفیقات عملی مبتنی برعلوم و معارف حقه الهیه، و احساس نورانیت دل و صفای باطن حاصل از درک مقام عظمت و کبریائی خداوند، و سرشار شدن وجودش از شراب طهور حُب و عشق الهی، و لبریز شدن قلبش از حلاوت اُنس با معبود محبوب خویش و احساس مصونیت از شرّ هواهای نفسانی و وسواس شیطانی و با تصور قرار گرفتن در دژ محکم قرب الهی، دچار بَلّیه احساس فضل و برتری و خود بزرگ و برتر بینی علمی و عرفانی و عبادی می گردد، لذا وقتی به خود می آید و در نیّات خود غور می کند ناگهان خود را در مقابل سدّ محکم و مخوف «منیت و خود خواهی» حاصل از حُب ذات گرفتار می بیند و تازه متوجه این حقیقت می گردد که تا کنون هر عملی که انجام داده به قصد این بوده که از مقربین درگاه الهی شود و به سر منزل قرب و لقاء او برسد و از رحمت بی کران او برخوردار شود که این هم نوعی از شرک خفی است که با توحید محض و خالص مغایرت دارد.