العالم - زلال قرآن
عقل انسان اشعه ای از شمس فروزان عقل کل است، که به دلیل توجه به بُعد ماورائی و معنوی وجود آدمی و رفع نیازهای آن از منابع دینی، ذاتاً رو به سوی خداوند سبحان داشته و به طور طبیعی جهت الهی دارد، و به گواه حدیث شریف نبوی(ص):
« اَلعَقلَ ما عَبَدَ بِهِ الرَّحمانَ وَاَکتَسَبَ بِهِ الجَنانَ»
ترجمه: (عقل همان چیزی است که بوسیله آن خداوند عبادت و پرستش می شود و بواسطه آن بهشت کسب می گردد).
تمام هَمّ و غَمّش هدایت انسان بسوی خداوند تبارک و تعالی و انجام مهمترین تکلیف او یعنی عبادت و عبودیت خداوند سبحان است تا با حشر دائم با اسماء و صفات الهی به این اصلی ترین نیاز وجود آدمی پاسخ مناسب بدهد و او را به سوی بهشت رضوان الهی رهنمون شود،او را به سَکینه و آرامش برساند.
به شهادت آیه 28 سوره مبارکه رعد:
« الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّـهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّـهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»
ترجمه: (آنها که به خدا ایمان آورده و دلهاشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه شوید که تنها یاد خدا آرام بخش دلهاست).
همین عقل که وظیفه ذاتی آن ادراک حقایق کلی و تمیز بین حق و باطل و خیر و شرّ و هدایت انسان در صراط مستقیم الهی است، و به آن «رسول باطن» هم گفته می شود، باکمک نیروهای تحت فرمان خود (مثل تفکر و اندیشه)، هم کنترل کننده نفس امّاره و هم هدایت کننده انسان در راستای تقرب به خداوند تبارک و تعالی، و تامین کننده سعادت حقیقی دنیا و آخرت اوست.
عقل با این ویژگی هاست که اگر زمینه های لازم برای غلبه آن برقوای نفس امّاره فراهم گردد موجب رشد وکمال صحیح استعدادهای ذاتی انسان می شود و او را به اخلاق الله متخلق می نماید.