العالم - آمریکا
وبسایت نشریه گاردین در مطلبی نوشت: شگفتانگیز است؛ الگوی کاهش نفوذ آمریکا در سراسر خاورمیانه، عقبنشینی خفتبارِ امپراتوری بریتانیا از همان منطقه را تداعی میکند. گویی کشورهای منطقه که یک امپراتوری بزرگ را کنار زده اند، حالا دست رد به سینه دیگری میزنند.
رژیمهای حاکم بر منطقه و رهبران آنها به آرامی اما به گونهای برگشتناپذیر و قطعی استقلال و آزادی عمل خود را از طرق مختلف، در حالی که به دنبال متحدانی جدید میروند، به دست میآورند. این به نوبه خود نشاندهنده یک تغییر اساسی به سوی جهانی چند قطبی است، جایی که ابرقدرتهای تکبعدی و سنتی دیگر در آن تسلط ندارند.
در عربستان سعودی و امارات متحده عربی، خاندانهای سلطنتی هویت ملی یکسانی را القا میکنند و از طریق نفوذ مالی، نفت و ورزش، قدرت را در خارج از کشور خود توسعه میدهند. آنها با توجه به اهمیت استراتژیک خود، حمایت بدون قید و شرط آمریکا - و پیش از آن توسط انگلستان - را رد میکنند.
در سرزمینهای اشغالی، ناسیونالیستهای یهودی تندرو و افراطگرایان مذهبی با مخالفت با خواستههای واشینگتن، برای تعریف شخصیت آینده رژیم صهیونیستی مبارزه میکنند، که بازتاب روزهای پایان خشونتآمیز حکومت انگلستان است.
در ترکیه، رجب طیب اردوغان، وارث یک امپراتوری دیگر، غرب را در مقابل شرق و بالعکس قرار میدهد و به کرات با آمریکا، ناتو، اتحادیه اروپا، روسیه و چین بازی میکند.
جو بایدن، رئیسجمهور ایالات متحده از زمان روی کار آمدن در سال ۲۰۲۱،، با توجه به منازعات اخیر آمریکا و مشغول شدن با چین و اوکراین، عمدتاً از دخالت در بحرانها در کرانه باختری، لبنان، عراق، سوریه، یمن، لیبی و سودان دوری کرده است. یکی از وعدههای بزرگ او در خاورمیانه – بازسازی توافق هستهای ایران که توسط دونالد ترامپ ویران شد – محقق نشده است. در سال ۱۹۵۶، حمله به مصر، انگلستان را به عنوان قدرت منطقهای مسلط تضعیف کرد. آیا آمریکا هم در همین مسیر حرکت میکند؟
جای تعجب نیست که با توجه به اعتقاد طولانیمدت او به برتری آمریکا، پاسخ بایدن به این پرسش منفی است. در عوض، او با تأخیر، فشاری بلندپروازانه را برای بازسازی رهبری منطقهای ایالات متحده آغاز کرده است.
این اقدام تا حدی برای مقابله با نفوذ پکن و مسکو است، و تا حدی برای یادآوری به متحدان محلی که امنیت و رفاه آنها را سالیان متمادی تضمین کرده است. بایدن ۳ هزار نیروی اضافی را در این ماه به خلیج فارس فرستاد، ظاهراً برای تقابل با ایران و همچنین برای نشان دادن اینکه چه کسی رئیس است.
محاسبات سیاسی نیز در جریان است. بایدن در مواجهه با انتخاب مجدد در سال آینده، امیدوار است بتواند یک هتتریک نامحتمل به ثمر برساند. این جایزه در واقع معادل یک تاج سهگانه دیپلماسی است: تفاهم ایالات متحده با ایران، توافقنامه صلح تاریخی عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی و دستیابی به موفقیت در تشکیل کشور فلسطین.
اما امیدهای بایدن برای هتتریک کمی توهمآمیز به نظر میرسد. عوامل منفی بیشمار به کنار، زمان هم بر علیه اوست. مانند سایر کشورهای جهان، رهبران منطقهای که منافع خود را در نظر میگیرند، نمیدانند او تا چه زمانی دوام خواهد آورد – و آیا ترامپ جایگزین او خواهد شد یا خیر. حالا حتی تعداد زیادی از کودتاچیان اهل نیجر میتوانند با مصونیت از مجازات، «عمو سام» را به چالش بکشند.