العالم -جهان
اتحادیه اروپا قصد ندارد به خاطر تحریم‌های آمریکا، از خرید نفت ایران صرف نظر کند. شواهد نشان می دهد که اتحادیه اروپا قصد دارد نفت ایران را به «یورو» و نه به دلار خریداری کند. تحقق چنین اقدامی می تواند نخستین گام برای از بین بردن مواضع آمریکا در سیستم مالی جهانی باشد. امانوئل مکرون درمجمع عمومی سازمان ملل گفت، اگر ترامپ تحریم ها را دوباره علیه تهران اعمال نکرده بود ،قیمت نفت بالا نمی رفت
مقابله اروپا با تحریم ها از طریق شرکت مالی ویژه
اتحادیه اروپا برای حفظ برجام با موافقت آلمان، فرانسه و انگلیس قرار است یک شرکت مالی با اهداف ویژه را تاسیس نماید تا با دور زدن تحریم های آمریکا و چرخه های مالی بین المللی متداول، تجارت با ایران و فروش نفت تهران را تضمین کند.
پشت کردن «دونالد ترامپ» به توافق هسته ای سال 2015 گروه 1+5 با ایران چالش بزرگی برای اتحادیه اروپا بوده است. علت این چالش آن است که برجام مهمترین دستاورد در حوزه سیاست خارجی بود که کشورهای عضو اتحادیه توانستند در یک کار جمعی و در کنار قدرت های بزرگ عضو شورای امنیت به آن دست پیدا کنند. در واقع سه عضو اروپایی برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) از حدود 10 سال پیش از آن برای حل موضوع فعالیت های هسته ای ایران دست به کار شده بودند.
البته کارشکنی های واشنگتن در چند مرحله باعث عقیم ماندن تلاش ها شد تا اینکه در سال 2015 و با مشارکت مستقیم کاخ سفید و پس از حدود 2 سال ماراتن دیپلماتیک توافقی به امضا رسید که همه طرف ها از آن رضایت نسبی داشتند.
اکنون که با خروج آمریکا از توافق، بازگشت گام به گام تحریم ها علیه ایران در دستور کار واشنگتن قرار گرفته است اروپا خود را بی اعتبار احساس می کند. روش های خارج از عرف و غیردیپلماتیک دونالد ترامپ موجب شده است وی محبوبیتی را در عرصه بین المللی نداشته باشد و همین امر فضا را برای اقدام مثبت اروپا و جلب نظر جامعه بین المللی آماده کرده است.
اروپا در مقابل ترامپ
اتحادیه اروپا تاکنون حداقل در ظاهر اعلام کرده است به رغم خروج آمریکا برای حفظ برجام و تضمین منافع تهران تلاش می کند. از این رو بروکسل مجموعه اقداماتی را برای مقابله با تحریم های کاخ سفید علیه ایران تدارک دیده است.
یکی از نخستین و شناخته شده ترین اقداماتی که اتحادیه اروپا وعده اجرای آن را داده اجرای دوباره قوانین مسدودساز در برابر مجازات های و تحریم های ثانویه واشنگتن است. همچنین ایجاد فرایندی بر حفظ کانال مالی موثر با ایران و ادامه فروش نفت و گاز ایران نیز در دستور کار قرار دارد.
موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه ای که مورد تایید سه کشور امضاکننده برجام واقع شد اعلام کرد فرایندهای اجرایی قانون مسدودساز در حال آماده شدن است. بر این اساس شورای اروپایی خسارت شرکت های اروپایی را که از آثار فراسرزمینی تحریم های واشنگتن خسارت دیده اند با احکام دادگاه های اروپایی از منابع ایالات متحده در قاره سبز جبران می کند.
همچنین مقام های اتحادیه تلاش دارند بخشی از امور مالی، بانکی و اعتباری خود در تعامل با ایران را به بانک سرمایه گذاری اروپایی محول کنند.
کانال ویژه مالی اروپا برای دور زدن تحریم
به اعتقاد تحلیلگران گرچه دامنه عمل اروپا در برابر تحریم های ترامپ علیه ایران محدود است اما بروکسل تصمیم دارد به کاخ سفید نشان دهد در برابر سیاست های یکجانبه ایالات متحده عقب نشینی نمی کند.
نشریه «پلتیکو» در گزارشی با بیان این موضوع که اروپا به دنبال خنثی کردن تحریم های ایالات متحده علیه ایران است آورد: قدرت های اقتصادی بزرگ اروپا تصمیم دارند با ایجاد این شرکت مالی با اهداف ویژه به ایران برای ادامه فروش نفت به اتحادیه اروپا کمک کنند.
به نوشته این گزارش این اقدام اتحادیه اروپا موجب خشم ترامپ می شود. وی چند ماه قبل به صورت یکجانبه از توافق خارج شد اما دیگر امضاکنندگان توافق به حمایت خود از اجرای برجام ادامه داده اند.
سخنگوی وزارت دارایی آلمان در زمینه چگونگی این چرخه مالی عنوان داشت آلمان در همکاری با کمیسیون اروپایی و دیگر بخش ها و کشورها، کانالی را ایجاد می کند تا بتواند تبادلات مالی با ایران را ادامه دهند. مقام های فرانسوی هم تاکید دارند اتحادیه اروپایی به یک مدل مستقل مالی برای زنده نگاه داشتن تعامل با ایران نیاز دارد.
رسانه های اروپایی اعلام کردند کشورهای اروپایی قصد دارند با ایجاد یک چرخه مبادلاتی جایگزین، با تحریم های آمریکا علیه ایران مقابله کنند. در این چارچوب ایران قادر خواهد بود به فروش نفت خود حتی پس از اعمال تحریم های نقتی آمریکا (در 4 نوامبر- 13 آبان) ادامه دهد.
به نوشته «فرانس 24» این چرخه تجاری مستقل مورد نظر کشورهای اروپایی به ایران اجازه می دهد در فضایی خارج از روندهای معمول به تجارت خود با اروپا ادامه دهد و ایالات متحده نیز قادر به شناسایی و مقابله با آن نباشد. در این چرخه پول نفت فروخته شده ایران به یک کشور اروپایی به دیگر شرکت های اروپایی که به ایران خدماتی را ارائه می کند در یک چارچوب کاملا اروپایی و بدون دخالت بانک های بین المللی پرداخت می شود.
مقام های اروپایی از قابلیت بالای این چرخه مطمئن هستند به گونه ای که حتی می تواند کشورهای دیگر همچون هند و چین را در تعامل با ایران جذب کند.
خبرگزاری «فرانس پرس» ساختار جدید مورد نظر سه کشور را (Special Purpose Vehicle (SPV نامید که همچون یک شرکت برای تسویه مالی تجارت با ایران به دور از حلقه های مالی متداول عمل می کند.
به عنوان نمونه در این ساختار ایران می تواند به اسپانیا نفت بفروشد و اعتبار مالی لازم برای پرداخت به یک شرکت آلمانی را که به ایران کالا یا خدمات داده است تامین کند و پول از طریق خاک اروپا بین دو شرکت مبادله شود.
حرف کافی است؛ اروپا عمل کند
تهدیدهای ترامپ تاکنون موجب شده است برخی از شرکت های مهم غربی تعامل با ایران را متوقف کنند. با این حال آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به توافق هسته ای را تایید کرده است و همه دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 هم با خط مشی های ترامپ علیه ایران مخالفت کرده اند و به همین دلیل تلاش می کنند تا توافق را در هر صورتی حفظ نمایند.
تارنمای نشریه «نیوزویک» نیز در گزارشی با اعلام تصمیم اخیر مقام های سه کشور اروپایی برای مقابله با تحریم های کاخ سفید عنوان داشت این موسسه خاص با هدف دور زدن کانال های مالی بین المللی معمول با همکاری آلمان، فرانسه و انگلیس طراحی شده است. به همین دلیل مذاکرات برای به سرانجام رساندن آن حساس بود و هنوز هم ادامه دارد.
به اعتقاد تحلیلگران این فرایند سخت است و به کندی پیش می رود. ایران نیز تاکید دارد باید سرعت آن افزایش یابد. پلتیکو آورده است تهران به اروپایی ها هشدار داد اگر می خواهند توافق هسته ای را حفظ کنند باید روش های نوینی را برای تجارت با ایران ایجاد کنند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم با اشاره به اهمیت نقش اروپا پس از خروج آمریکا از برجام تاکید کرده است علاوه بر تعهد سیاسی اروپا به توافق هسته ای باید اقدامات عملی نیز در مورد آن انجام شود.
وزیر امور خارجه ایران بیان داشته است: اروپا نباید فقط بیانیه صادر کند بلکه باید در زمینه مراودات بانکی، سرمایه گذاری، انرژی، حمل و نقل و ... راهکار عملی را در پیش بگیرد.
نخستین بیانیه مشترک ظریف و موگرینی پس از برجام
وزیر امور خارجه ایران و هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای نخستین بار پس از برجام در بیانیه ای مشترک درباره حفظ توافق هسته ای و لزوم بهره مندی ایران از منافع اقتصادی آن تاکید کردند.
تلاش برای اجرای برجام، مهمترین موضوع روابط ایران و اروپاست
«ترزا می» نخست وزیر انگلیس،شامگاه سه شنبه به وقت نیویورک در دیدار دکتر حسن روحانی رییس جمهور کشورمان با اشاره به خروج غیر قانونی آمریکا از توافق بین المللی برجام، این اقدام را موجب تعجب و مخالفت جامعه جهانی دانست و اظهار داشت: باید تلاش کنیم با توسعه همکاری‌ها و رایزنی‌ها به چارچوب عملی مناسب برای حفظ و اجرای کامل این توافق بویژه در بخش های اقتصادی دست پیدا کنیم.
نخست وزیر انگلیس با اشاره به ضرورت حفظ برجام در تمامی ابعاد آن بر ادامه تلاش ها و همکاریهای تهران - لندن در این راستا تاکید کرد.
مکرون: اگر ترامپ تحریم ها را دوباره علیه تهران اعمال نکرده بود، قیمت نفت بالا نمی رفت
امانوئل مکرون که در هفتاد و سومین مجمع عمومی سازمان ملل سخن می گفت، ادامه داد: اگر ترامپ تحریم ها را دوباره علیه تهران اعمال نکرده بود ،قیمت نفت بالا نمی رفت.
رئیس جمهوری فرانسه افزود: اگر وی (ترامپ)منطقی فکر کند، خواهد فهمید که در صورت فروش نفت از سوی ایران ، قیمت نفت مناسب خواهد شد و چنین وضعی برای صلح و قیمت های جهانی نفت خوب خواهد بود، اما در غیر این صورت بن بستی منطقی پیش خواهد آمد که من پاسخی برای آن ندارم. این واقعیت اقتصاد یعنی قانون عرضه و تقاضاست.
رئیس‌جمهور فرانسه از توافق هسته‌ای به عنوان نتیجه تلاش برای حل مشکلات از طریق گفت‌وگو یاد و ابراز امیدواری کرد که بتواند برنامه دفاعی موشکی ایران را هم با مذاکره، محدود کند.
ماکرون خط سخنان خود را با تأکید بر لزوم چندجانبه‌گرایی و گفت‌وگو پی گرفت و در مقام شاهد، به برجام به عنوان نمونه موفق استفاده از این راهبرد پرداخت.
رئیس‌جمهور فرانسه گفت: «ما مسئله ایران را چگونه حل کردیم و چه چیزی باعث پیشرفت کار شد؟ آیا قدرت قوی‌ترین کشورهای جهان باعث شد؟ نه! ما می‌دانستیم که اوضاع روز به روز خراب‌تر می‌شود و چیزی که جلوی این شرایط را گرفت، توافق ۲۰۱۵ وین بود.»
وی افزود: «همانطور که یک‌سال پیش گفتم، وظیفه ما دامن زدن به تنش‌ها نیست بلکه پیشبرد دستور کاری برادرانه در میان ملت‌هاست که همه نگرانی‌ها را نیز حل کند.»
رئیس جمهوری آمریکا روز سه شنبه در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل با اشاره به قیمت بالای نفت مدعی شد که کشورهای عضو اوپک دیگر کشورهای جهان را غارت می کنند و این خوب نیست.
تاکید مکرون بر حفظ برجام
رؤسای جمهور ایران و فرانسه در حاشیه مچمع عمومی سازمان ملل با اشاره به ضرورت حفظ و تقویت برجام به عنوان توافقی بین المللی، بر توسعه و تحکیم مناسبات و همکاریهای دوجانبه، منطقه ای و بین المللی تهران – پاریس تاکید کردند.
روحانی در این دیدار خروج یکجانبه آمریکا از توافق بین المللی برجام را خلاف مقررات و اقدامی غیر قانونی دانست و بر اهتمام جامعه جهانی برای مقابله با یکجانبه گرایی و حفظ برجام تاکید کرد.
رئیس جمهور با قدردانی از ابراز همدردی دولت و ملت فرانسه با مردم ایران در حادثه تروریستی اهواز؛ تروریسم را خطری بزرگ برای جامعه جهانی دانست و توسعه روابط و همکاریهای دو کشور برای مبارزه همه جانبه با تروریسم در منطقه و جامعه جهانی را حائز اهمیت برشمرد.
ترامپ گرانی نفت را به گردن اوپک انداخت
درحالی که سیاست تحریم نفتی ایران قیمت جهانی نفت را به بالای ۸۰ دلار در هر بشکه رسانده است رئیس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل اوپک را به دلیل قیمت های بالای نفت به باد انتقاد گرفت.
به نقل از سی ان بی سی، رییس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل در جمع رهبران جهان گفت که اوپک دارد آنها را فریب می دهد. او شکایت خود از اوپک را که بارها توییت کرده بود به مجمع سازمان ملل آورد.
ترامپ گفت:« اوپک و کشورهای عضو آن طبق معمول در حال غارت کل دنیا هستند و من این را نمی پسندم. هیچ کس این شرایط را دوست ندارد».
ترامپ پیش از این برخی کشورهای عضو اوپک مانند عربستان را گاو شیرده توصیف کرده و خواستار پرداخت هزینه های آمریکا بابت حمایت از این کشورها شده بود.
« ما از بسیاری از این کشورها رایگان دفاع می‌کنیم ولی آنها با فروش گران نفت از ما سوء استفاده می کنند».
این اظهارات ترامپ پس از این اعلام شد که اوپک ، روسیه و چندین کشور دیگر تولید کننده نفت به درخواست او برای کاهش قیمت نفت و افزایش تولید آن بی اعتنایی کردند.
ترامپ اوپک را عامل افزایش قیمت نفت به 70 تا 80 دلار در هر بشکه و میانگین قیمت داخلی بنزین به سه دلار در هر گالن می داند.
این در حالی است که تصمیم ترامپ در ماه مه برای بیرون رفتن از معاهده اتمی 2015 و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران ، سومین تولیدکننده بزرگ اوپک ، عامل اصلی افزایش قیمت نفت است.
دولت ترامپ در تابستان با منع خریداران نفت از داد و ستد با ایران تا 4 نوامبر، قیمت ها را بالاتر برده است. این مهلت زمانی بازار را نگران کرده که آیا عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان نفت می توانند افت صادرات نفت ایران را در ماه آینده جبران کنند یا نه.
هیلما کرافت رئیس بخش استراتژی کالا در بانک آر بی سی گفت:« اوپک پاسخ خوبی داد. از زمان توییت کردن رئیس‌جمهور ترامپ و اجلاس ماه ژوئن تعداد قابل ملاحظه‌ای بشکه نفت در اختیار بازار قرار داده است».
او ادامه داد:« چالش واقعی برای اوپک و رئیس جمهور ترامپ این است که نفت زیادی نداریم. عربستان سعودی حدود 320 هزار بشکه از بالاترین حد خود در 2016 فاصله دارد و سوال این است که در کوتاه مدت چقدر می تواند تولید کند؟»
قیمت نفت خام برنت در روز سه شنبه پس از اینکه اوپک و متحدانش گفتند به توافق ماه ژوئن خود پایبند هستند به بیش از 82 دلار در هر بشکه رسید.
ترامپ در روز سه شنبه گفت:« ما از آنها میخواهیم دست از بالا بردن قیمت نفت بردارند. ما میخواهیم قیمت را پایین بیاورند. ما دیگر این قیمت بالای نفت را تحمل نمی‌کنیم».
آیا مکانیزم اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا موثر خواهد بود؟
بسیاری از کارشناسان تردید دارند که مکانیسم در نظر گرفته شده از سوی اتحادیه اروپا بتواند کارآمد باشد. "یولیا سوشنیکووا" کارشناس ارشد موسسه تحقیقات ملی در مدرسه عالی اقتصاد مسکو به این روزنامه گفت: «اروپا تلاش می‌کند تا ایران که هشدار داده ممکن است از برجام خارج شود را آرام سازد. در این راستا، ایجاد مکانیسم ویژه بدون تردید اقدامی مثبت است ولی مشخص نیست که چگونه کار کند و آیا موثر واقع خواهد شد؟ به احتمال زیاد، این مسئله مورد توجه تجار کوچک و متوسط اروپایی قرار خواهد گرفت، ولی شرکت‌های بزرگی مانند "توتال" همگرایی بیش از اندازه‌ای با نظام مالی جهانی داشته و تحت تاثیر تحریم‌های واشنگتن قرار خواهند گرفت. پیش بینی این مسئله که این اقدامات تاثیر زیادی بر همکاری های شرکت‌های اروپایی با ایران داشته باشد، مشکل است.»
"آندری باکلیتسکی" کارشناس مرکز تحقیقات سیاسی معتقد است که مسئله ایجاد مکانیزم جدیدی برای همکاری با ایران از مدت‌ها قبل در دستورکار اتحادیه اروپا بود، ولی پیشرفتی در این زمینه حاصل نشد، چرا که بروکسل قصد ندارد به طور جدی به رویارویی با واشنگتن بپردازد. با این وجود اظهارات "فردریکا موگرینی" دارای اهمیت زیاد بوده و نشان‌دهنده تمایل واقعی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام است.
بهمن امیری