العالم - سوریه
حدود یک ماه پیش اردوغان با پوتین در سوچی اقامتگاه تابستانی رئیس جمهوری روسیه توافق کردند که منطقه حائلی در حدود 15 تا 20 کیلومتر بین خط تماس ارتش سوریه و گروههای تروریستی ایجاد شده و گروههای تروریستی تمام سلاحهای سنگین خود را از این منطقه خارج کنند.
روسای جمهوری روسیه و ترکیه فرصت یک ماهه ای را برای تحقق این توافق در نطر گرفته بودند که روز دوشنبه 15 اکتبر موعد آن به پایان رسید. انگیزه این توافق با تاکید ترکیه برای تفکیک میان گروههای تروریستی و غیر نظامیان اعلام شده بود. اما هدف اصلی رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه از این توافق خریدن زمان و آخرین تلاشها برای وحدت میان گروههای تروریستی و ارتش ازاد سوریه بود.
ادلب آخرین فرصت برای ترکیه است که بتواند با اجماع میان گروههای مخالف دولت سوریه کارتی برای تاثیرگذاری در روند تحولات سیاسی سوریه پس از پایان جنگ علیه تروریستها داشته باشد. اما ترکیه نتوانست گروههای تروریستی در ادلب به خصوص گروره تحریر الشام و یا همان جبهه النصره سابق را به پذیرش عقب نشینی از منطقه حائل متقاعد کند.
دولت ترکیه در روزهای پایانی ضرب الاجل خبرهایی از خروج سلاحهای سنگین از منطقه حائل منتشرکرد.
هفته پیش خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرد گروههای شورشی کلیه سلاحهای سنگین از جمله راکت‌اندازها، خمپاره‌ها و موشک‌های میان‌برد را از منطقه حائل در ادلب خارج کرده‌اند. به گزارش آناتولی، ارتش ترکیه پس از خروج سلاحهای سنگین شورشیان، تسلیحات و خودورهایی زرهی به منطقه ارسال کرده تا بر اساس مفاد قرارداد سوچی از آنها برای تامین امنیت و گشت های امنیتی در منطقه استفاده کند. اما خبرها از منابع خبری دیگر حاکی از آن است که چنین اتفاقی نیافتاده است. گروههای تحت نفوذ ترکیه با نزدیک شدن به موعد ضرب الاجل عقب نشینی از منطقه حائل خودداری کرده و موضع شفاف خود را در این زمینه اعلام کرده اند. رامی عبدالرحمان، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفت: با پایان مهلت تعیین شده برای تخلیه منطقه عاری از سلاح در ادلب، هنوز هیچ کدام از نیروهای گروههای تندرو از این منطقه عقب‌نشینی نکرده‌اند.
تحریرالشام یا همان جبهه النصره بزرگترین گروه تروریستی در ادلب ، روز یکشنبه بر پایبندی‌اش به ادامه جنگ تأکید کرد و نسبت به "حیله‌گری" روسیه هشدار داد. این گروه در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما گزینه جنگ را برای تحقق اهدافمان کنار نخواهیم گذاشت. من از شما می‌خواهم به روسیه و قصد و نیتش اعتماد نکنید. ما هرگز سلاحمان را تحویل نخواهیم داد. در بیانیه این گروه تروریستی، بدون اینکه اسمی از ترکیه ببرد از تلاش‌های آن تقدیر کرده است. تحریر الشام بر دو سوم منطقه عاری از سلاح که شامل بخشی از استان ادلب و حومه غربی حلب و حومه شمالی حماة و حومه شمال شرقی لاذقیه می‌شود تسلط دارند.
با این موضع گیری تحریر الشام باید عمر توافقنامه سوچی را پایان یافته تلقی کرد. این توافقنامه در فضای تهدیدات آمریکا و اروپائیها برای حمله به سوریه به بهانه قصد ارتش سوریه برای استفاده از سلاحهای شیمیایی به دست آمد . به احتمال بسیار زیاد با قصد دولت سوریه برای حمله به آخرین پایگاه تروریستها در ادلب فشارهای سیاسی و تهدیات نظامی به بهانه کشتار غیر نظامیان و یا استفاده از سلاحهای شیمیایی افزایش خواهد یافت.
ولید المعلم وزیر خارجه سوریه در کنفراس خبری با ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق در دمشق درباره توافق ادلب گفت که این توافق بین «ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان» رؤسای جمهور روسیه و ترکیه حاصل شده و اردوغان مسئولیت ایجاد منطقه عاری از سلاح را بر عهده گرفته است. وی با بیان اینکه در صورت عدم اجرای تعهدات موجود در توافق ادلب، دمشق گزینه‌های دیگری دارد، اعلام کرد که «ادلب مانند هر منطقه دیگری در سوریه یقینا تحت حاکمیت سوریه قرار خواهد گرفت.» وی با تأکید بر لزوم ریشه‌کنی گروه تروریستی جبهه النصره در هر زمانی، خاطر نشان کرد که اگر جبهه النصره از پذیرش توافق ادلب سر باز بزند، «نمیتوانیم در قبال تداوم وضعیت کنونی ادلب سکوت کنیم. » تلاش ترکیه و آمریکا و دولتهای اروپایی در این است که از حمله ارتش سوریه به ادلب جلوگیری کنند. ترکیه در مواجه با کردهای سوریه رو در روی آمریکا قرار دارد. اما در موضوع ادلب منافع مشترکی دارند. بازی چند جانبه اردوغان در میدان سوریه به مرحله حساسی رسیده است و ادامه آن به همین شکل دشوار و امکان ناپذیر است. مخالفت جبهه النصره با توافقنامه سوچی نشان داد که ترکیه از نفوذ لازم بر این گروه برای تحقق سیاستهایش برخوردار نیست. حال باید منتظر تصمیمات سرنوشت ساز ترکیه و روسیه بود. دولت سوریه پیش از هر اقدامی در ادلب تلاش خواهد کرد با هماهنگی با روسیه باشد زمان نقش تعیین کننده ای در این زمینه دارد. تلاش ترکیه ، آمریکا و دولتهای اروپایی به تعویق انداختن حمله ارتش سوریه و تمرکز روی سرنوشت غیرنظامیان بدون توجه به چگونگی برخورد با دهها هزار تروریست جمع شده در ادلب است. تروریستهایی که همچنان منبع ناامنی در سوریه و منطقه هستند.
مرتضی مکی